БНСУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд У Сунтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Сайхан өвөлжиж байна уу? Монголын өвөлд дасаж байна уу?
-Сайн байна уу? Анх ирж байснаа бодвол одоо хүйтэн санагдахаа больсон байна.
-Манай улсад сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн хүндрэл үргэлжилж байна. Энэ хүндрэлээс гарахад гадаад харилцаа ихээхэн чухал. Тэгвэл хоёр орны хөрөнгө оруулалт, худалдаа эдийн засгийн салбар ямар байна вэ?
-Сүүлийн хэдэн жил Монгол Улсын эдийн засаг зогсонги байдалтай байсан учраас Солонгосын аж ахуй нэгж, байгууллагуудаас Монголд орж ирж ажиллах нь багассан. Харин Монгол Улс ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдахаар болсонтой холбоотойгоор эдийн засаг сэргэнэ гэсэн хүлээлт үүсч, Солонгосын компаниуд Монголын зах зээлийг анхаарч сонирхох болсон. Хоёр орны хооронд Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр(EPA) байгуулах хамтарсан судалгааны ажил дуусч, удахгүй эцсийн тайлангаа хоёр улсын Засгийн газарт хүргүүлнэ. Уг тайланд Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр нь хоёр улсын эдийн засгийн салбарын хамтын ажиллагаанд чухал хувь нэмэр оруулна гэсэн агуулгатай байгаа юм. Хэлэлцээр байгуулагдвал янз бүрийн татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт, хөрөнгө оруулагчдыг хуулиар хамгаалсан зүйл заалтуудыг оруулснаар хоёр орны хооронд хийгдэж байгаа худалдаа, хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх болно. 2017 оны тавдугаар сард Монгол Улс ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдахаар болсон. Энэ хүрээнд БНСУ-ын Засгийн газраас ирэх гурван жилийн хугацаанд Монгол Улсад 700 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийг олгохоор болсон. Энэхүү 700 сая ам.доллараас одоогийн байдлаар Монголын арван аймаг дахь дулааны станцыг сайжруулах төслийг хэрэгжүүлэхээр болсон. Үлдсэн 500 сая орчим ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийг аль салбарт зарцуулах талаар хоёр улсын Засгийн газар хэлэлцэж байна. Эдгээр хамтарсан төслүүд хэрэгжсэнээр Солонгосын аж ахуй нэгжүүд Монголыг сонирхох нь илүү нэмэгдэх байх.
-Хамтарсан төсөл хөтөлбөрүүдийг урагшлуулахад тулгарч буй бэрхшээл юу байна вэ?
-Шинэ Засгийн газар өнгөрсөн аравдугаар сард ажилдаа орсон. Шинэ Засгийн газар бүрэлдэхтэй холбоотойгоор хоёр улсын хооронд ямар төслүүдийг хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцээ нэлээд хойшилсон. Одоо шинэ Засгийн газартай хамтраад ажлуудаа илүү хурдацтай эхлүүлэх боломжтой болж байна.
-Солонгосын бизнес эрхлэгчид манай улсын ямар салбарт хөрөнгө оруулалт хийх талаар тандалт судалгаа хийж байгаа. Тэд ямар салбарыг илүүтэй сонирхож байна вэ. Мөн та дээр EPA хэлэлцээр байгуулах тухай дурдсан. Уг хэлэлцээрийн хүрээнд хийсэн судалгааны дүн хэрхэн гарсан бэ. Хоёр орны хооронд эдийн засгийн харилцааг хөгжүүлэх зураглалууд үүгээр илүү тодорхой болсон байх?
-Солонгосын бизнес эрхлэгчид, хөрөнгө оруулагчид ерөнхийдөө автомашин, сэлбэг хэрэгсэл нийлүүлэх сонирхол их байсан. Улаанбаатар хотод “И март”-ын салбар дэлгүүр байгуулагдсанаар сүүлийн үед хоол хүнсний чиглэлээр эрэлт хэрэгцээ нэмэгдэж байна. Мөн солонгосын олон ангит кино, гоо сайхны бүтээгдэхүүн, амин дэм, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүнүүдийг монголчууд маш их сонирхож байна. Солонгосын зарим компани уул уурхайн салбарт үйл ажиллагаа явуулж байна. Мөн энэ салбарт орохоор сонирхож, судалж байгаа компаниуд ч байна. Түүнчлэн нарны эрчим хүчний чиглэлээр компаниуд их сонирхож байгаа. Одоогийн байдлаар солонгосын нэгэн компаниас Зуун модод нарны эрчим хүчийг ашиглах төслийг хэрэгжүүлээд эхэлсэн. Тэгэхээр олон салбарт хөрөнгө оруулалт хийж, хамтран ажиллах сонирхолтой гэдэг нь харагдаж байна.
EPA хэлэлцээрийн хамтарсан судалгааг Засгийн газраас бус хувийн хэвшил, мэргэжлийн хүмүүс хамтарч хийж байгаа юм. Тэгэхээр эцсийн тайланг Засгийн газарт тайлагнахаас өмнө бид ч тодорхой мэдээлэлгүй байна. Ямар ч байсан Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийг хийснээр хоёр орны худалдааг нэмэгдүүлэхэд ихээхэн чухал гэсэн ерөнхий үр дүн гараад байгаа юм.
-Монголоос экспортод гаргах бүтээгдэхүүнийг нэмэгдүүлэх боломжтой юу. Солонгосчуудын сонирхол татах бүтээгдэхүүн юу байна вэ?
-Солонгос руу экспортолж байгаа бараа нэлээн нэмэгдсэн. Эдгээрээс хамгийн тэргүүлэх төрөл бол ноолууран бүтээгдэхүүн юм. Монголын ноолууран бүтээгдэхүүн Солонгосын зах зээлд гарч, хөүм шоппингоор хүртэл хэд хэдэн удаа худалдаалагдаж, Сөүлд ноолууран бүтээгдэхүүний дэлгүүр нээгдсэн. Солонгосчууд Монголд ирээд заавал авч явдаг бүтээгдэхүүн нь ноолуур болсон байна. Хоёрдугаарт, чацарганыг дурдаж болно. Солонгосчууд эрүүл мэндэд сайн бүтээгдэхүүн хэрэглэх сонирхол өндөр байдаг учраас чацарганад дуртай болж байна. Ер нь солонгосчуудад Монголын талаар мэдэхгүй зүйл их байдаг. Тиймээс монгол барааг солонгосчуудад аль болох өргөн хүрээтэй танилцуулах ажил их хийгдээсэй гэж боддог. Элчин сайдын яамнаас үүнтэй холбоотойгоор солонгос бизнес эрхлэгчдийг Монголд авчирч,зах зээлийг нь танилцуулах арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулж байна.
-Сүүлийн үед Солонгосыг зорих монгол иргэдийн тоо эрс нэмэгдэж байгаа. Виз мэдүүлгийн төвүүдэд дараалал ихтэй байна. Мөн хэл ам ч цөөнгүй гарч байна. Яг хэрэгтэй хүнд виз гарахгүй байна гэх зэргээр хэлж байна?
-Солонгосын визний талаар, тэр дундаа визний материал авч байгаа газруудтай холбоотой гомдлууд их байгаа тухай хэвлэл мэдээллээр бичсэн байсан. Визний материал авч байгаа газрууд маань нэг өдөрт маш олон үйлчлүүлэгч ирж байгаа учир өнөөдөр зөвхөн тэдэн хүн авна гэж хязгаарлаж байгааг сонссон. Энэ бол байж болшгүй зүйл. Бид хүмүүс чөлөөтэй виз мэдүүлж байх ёстой гэж материал авч байгаа газрууддаа анхааруулж байгаа. Визний материал авч байгаа газруудын үйлчилгээг сайжруулах тал дээр бид анхаарч, хянаж ажиллах болно.
2017 онд манай Элчин сайдын яаманд виз мэдүүлж байгаа хүмүүсийн тоо маш их өссөн. Энэ жилийн сүүлч хүртэл 135 мянга орчим хүрэхээр байна. Мэдээж хоёр улсын хооронд иргэд харилцан зорчиж байгаа нь эерэг зүйл юм. Гэхдээ үүний хажуугаар сөрөг үр дүн, жишээ нь хууль бусаар амьдрах, хууль бусаар ажил хөдөлмөр эрхлэх асуудал гарч байна. Манай Элчин сайдын яамнаас ч тэр, Солонгосын Засгийн газраас ч тэр энэ асуудалд ямар арга хэмжээ авах талаар судалж ажиллаж байна. Би Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгөх бүртээ энэхүү асуудлыг дурдаж байгаа. Хууль бусаар оршин суух, ажиллах асуудлаас болоод нэн яаралтай явах шаардлагатай хүмүүс явж чадахгүй болох бэрхшээл их гарч байна. Эмчилгээнд орох, эсвэл тогтсон хугацаанд очих ёстой хүмүүс хугацаандаа очиж чадахгүй байх тохиолдол байна. Монгол хүмүүс Солонгос улс руу хэзээ визгүй зорчих вэ гэж маш их асуудаг. Тэгвэл хууль бусаар амьдрах, ажиллах асуудал шийдэгдэж байж визгүй зорчих асуудлыг судалж үзэх боломж гарна. Хууль бусаар ажиллаж, амьдарч байгаа хүмүүсийг багасгах тал дээр анхаарах хэрэгтэй байна.
-Хууль бусаар ажиллаж байгаа хүмүүсийг багасгах тал дээр ямар арга хэмжээ авч байна вэ?
-Солонгост улирлын чанартай ажлын байрыг бий болгоод, ажиллах хүч авах системийг ашиглаж байна. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл Солонгост хүн хүч хэрэгтэй, улирлын чанартай ажлууд гардаг. Энэ үед хууль ёсны дагуу ажиллуулах боломжийг олгож байгаа юм. Орон нутгийн засаг захиргаа хамтраад энэ ажлыг хийх бололцоотой. Жишээлбэл, арванхоёрдугаар сард Солонгосын Бурён хотоос төлөөлөгчид ирээд Чингэлтэй дүүрэгтэй санамж бичиг зурсан.Энэ хүрээнд хавар Чингэлтэй дүүргийн 150 хүнийг Солонгост гурван сарын хугацаагаар ажиллуулах боломжийг бий болголоо. Мөн Солонгосын Тэангүн, Ёсү зэрэг хотуудаас Сонгинохайрхан дүүрэгтэй санамж бичиг байгуулаад улирлын чанартай ажиллах хүчийг авахаар болсон. Энэ системийг ашиглаад хууль ёсны дагуу гурван сарын хугацаатай ажиллах боломж бий болно. Үүнээс гадна Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх нэгдүгээр сарын 15-17-ны өдөр БНСУ-д айлчиллаа. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн энэ удаагийн айлчлалаар олон удаагийн виз олголтын хүрээг нэмэгдүүлэх талаар албан ёсны хэлэлцээр хийсэн байгаа. Үүнийг хоёр улсын холбогдох байгууллагууд хэлэлцэхээр болсон.
-Та Элчин сайдаар томилогдсоноос хойш юун дээр голлон анхаарч байна вэ?
-Элчин сайд хүний гол ажил үүрэг бол хоёр улсын иргэд хоорондыг холбож өгөх. Монгол хүмүүст Солонгосыг,солонгос хүмүүст Монголыг танилцуулах нь миний гол үүрэг юм. Манай Элчин сайдын яам шинэ байрандаа нүүж ирснээс хойш олон хүмүүсийг яамандаа урьж солонгосын үндэсний хоол, соёлыг танилцуулсан. Элчин сайдын яамны байрнаас гадуур “Солонгосын долоо хоног”, К-поп тоглолт гэх мэт, хоол, соёл, хүнсний бүтээгдэхүүн, эмчилгээний технологи, үйлчилгээ зэргийг танилцуулах үзэсгэлэн, арга хэмжээг зохион байгуулсаар байгаа.
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
