fbpx МОНГОЛЧУУД МАРТАЖ БОЛОХГҮЙ ХОЁР ХҮН
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/03/02-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Эдийн засаг
Огноо
Унших
7 минут 48 секунд

МОНГОЛЧУУД МАРТАЖ БОЛОХГҮЙ ХОЁР ХҮН

Монголчууд мартаж болохгүй хоёр хүн

“Красная звезда” сонины тусгай сурвалжлагч Б.М.Лапин, З.Л.Хацревин нар оргодол герман цэрэгтэй ярилцаж байна.


Тэд “Монгол хүү”, “Сүхбаатар” уран сайхны кино зохиолыг бичилцэж, Халх голын тулаанд фронтын сэтгүүлч явсан. Тэр жилээ “Монголд өнгөрүүлсэн зун” туужаа хамтран туурвисан гар нийлдэг уран бүтээлч, үхэл ч салгаагүй анд нөхөд байлаа. 
 

БОРИС МАТВЕЕВИЧ ЛАПИН

 

Зөвлөлт-Оросын яруу найрагч, нийтлэлч, кино зохиолч. Сэтгүүлч, цэргийн сурвалжлагч. 1932 оноос Захар Хацревины хоршоо зохиолч болсон. 1905 онд эмчийн гэр бүлд төрж, 1925 онд Брюсовын нэрэмжит Урлаг-уран зохиолын их сургуулийг дүүргэж Европ, Азийн олон орноор аялан, Дорно дахины олон хэлийг бие даан сурчээ.

Лапины сонины нийтлэлээс урлаг амтагдана. Яруу найргийн үгийн урыг сэтгүүл зүйд шингээсэн. Сонин Лапины оюун санааг улс төрөөр оргилуулан тодорхой, бодитой, түргэн шуурхай болгосон гэлтэй. Түүний ном ингэж бий болдог. Бүтээлүүд нь тун өвөрмөц. Нэг бүтээлд нь туульс, шүлэг, баримт, нийтлэл, шинжлэх ухааны өгүүлэл, уянга, улстөрийн хоржоон, өгүүллэг бас үнэн бий. Энэ бүгд хэдэн нүүрт найралдан багтдаг. Тэгсэн мөртөө эрээвэр хураавар бус харин ч ая дангаа олж яруу найрсал болдог. Лапины баатруудыг өмнөтгөлд нь “бодож олсон дүр” гэдгийг уншигчдад заавал сануулж хэлмээр амьд, сүнслэг байдаг.



Баруун гар талаас нэг дэх нь Б.М.Лапин, хоёр дахь нь З.Хацревин. 
Дайны эхний өдрүүдэд фронт дээр Зөвлөлтийн дайчинтай хамт


 

ЗАХАР ЛЬВОВИЧ ХАЦРЕВИН

 

Зөвлөлтийн зохиолч, орчуулагч, кино зохиолч, сэтгүүлч, цэргийн сурвалжлагч. 1932 оноос Борис Лапины хоршоо зохиолч болсон. 1903 онд жүүд гэр бүлд төрж, Дорно дахины хэлний дээд сургууль төгссөн, перс хэлний мэргэжилтэн. Тэрээр 1922 оноос уран зохиол туурвиж эхэлжээ.

Хацревин гайхалтай төсөөлөн бодох чадвартай. Ер нь үлгэр лугаа адил ургуулан боддог. Тэр бүхнээ цаасан дээр буулгахдаа нүдэнд харагдуулж, сэтгэлд ургуулах шидтэй төрсөн хүн. Уйгагүй, нямбай гэж жигтэйхэн. Ерөөс авьяас, залхуурал хоёр нэг саванд багтдаг ч эд биш. Аль ч зохиолч өөрийн “дотоод шүүмжлэл”-тэй байдаг бөгөөд Хацревиний бүтээлийн чансааг тэр нь л тодорхойлдог. 

Хоёр зохиолчийн энэ эрхэм чанар арга, бэлгэ мэт сүлрэн зохиолдоход дутуу нь гүйцэж, дундуур нь дүүрээд нэг нь бүхэл болдог. Тэд ч үүнийгээ олж харснаар хорших болжээ. Нэг үгэндээ тэднийг Ильф, Петров хоёртой зүйрлэбээс та амархан ойлгоно. 
 

ХОРШОО ЭРСИЙН “МОНГОЛ ХҮҮ”


Зөвлөлтийн “Ленфильм” студи 1936 онд бүтээсэн “Монгол хүү” уран сайхны кино зохиолыг Б.М.Лапин, З.Л.Хацревин хоёр Лев Славинтай хамтран бичжээ. Монгол ардын “Аршийн мод” үлгэрээр зохиомжилсон тус киноны нээлт 1936 оны долоодугаар сарын 17-нд, Ардын хувьсгалын 15 жилийн ойн өдрүүдээр “Ард” кино театрт болсон юм.


 

Энэ киног социализмын жилүүдэд олон нийтэд гаргахыг хориглосон гэдэг яриа үнэмшил муутай сонстдог. Ардын хувьсгалыг магтан Ар, Өвөр Монголын “нийгмийн ялгаа”-г харуулсан бүтээл хэт үлгэрийн байсан учир гаргаад ч сүүлийн үеийн үзэгчид тоох хөг нь өнгөрсөн болов уу. Харин тус бүтээл 1909 оноос үүсэлтэй АНУ-ын National Board of Review байгууллагын чансаагаар 1936 оны “Шилдэг гадаад кино” төрөлд шалгарсан нь баримт юм.




Уг кино зохиолыг 1937 онд Зөвлөлтийн “Госполитиздат" хэвлэлийн газар «Приключения храброго монгола: (современная сказка)» буюу «Эрэлхэг монголын адал явдал: (орчин цагийн үлгэр)» тууж болгон, 136 нүүрээр хатуу хавтастай, 10 мянган хувь хэвлэсэн байдаг. Өдгөө хуучин ховор номсын жагсаалтад багтжээ. 

Ховор номын сайтад доорх байдлаар танилцуулжээ:

Азийн цээжинд хоёр Монгол бий. Хооронд нь хольж хутгахын аргагүй. Нэг нь Гадаад Монгол буюу хувьсгалаар бие даасан, эрх чөлөөт монголчуудын тусгаар тогтносон Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс. Энэ оронд ард түмэн нь засагладаг, энд гуйланчлал үгүй.

Малчин ардаас бүрдсэн бат бөх арми нь бүгд найрамдах улсынхаа хилийг чандлан сахиж суудаг. Хэнээс гээч! Хилийн нөгөө этгээдэд хэдийнээс баян, жаргалтай орон руу өнгөлзсөн Японы цэргийн ангиуд сүлжилдсээр байгаа юм. Бүр хэдэнтээ энэ улс руу довтолсон. Гэвчиг их буу, пулемёттой Монголын малчид эзлэн түрэмгийлэгчдийг гэдрэг цохисон. 

Манай Зөвлөлт Холбоот Улс нь Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улстай нөхөрлөсөн 1921 онд Японы хөлсний этгээд барон Унгернийг хязгаараасаа хөөхөд нь бид монголчуудад тусалсан юм. Хэрэвзээ хэрэг гарвал дахиад туслахад бэлэн. Бас зүгээр л Өвөр Монгол гэж өөр нэг Монгол бий. Энэ газар ноёд засаглаж, буддын лам нар хөлхөж, хятад худалдаачид хөлжиж, япон офицерууд эзэгнэдэг. Ард түмэн нь ядуу бөгөөд боолчлогдож байдаг. Манай үлгэр Ар Монголд эхлээд, Өвөр Монголд үргэлжилж эргээд Ар Монголд амар сайхандаа жаргана.

 

МОНГОЛООР МЭРГЭШСЭН КИНО ЗОХИОЛЧИД



 

ЗХУ-ын Ташкентийн “Цокс”, Ленинградын “Ленфильм”, “Монгол кино” үйлдвэрийн хамтын бүтээл, “Сүхбаатар” киноны зохиолыг Б.Лапин, З.Хацревин хоёр А.Г.Зархи, И.Е.Хейфиц нартай хамтран бичсэн юм. Зөвлөлтийн тал “Монгол хүү” кино зохиол нь сайн бүтээл болоод зогсохгүй, АНУ-ын шалгуурт нийцсэн учир манай хоршоо зохиолчдыг багтаа авсан нь дамжиггүй. Түүнээс гадна Б.Лапин залуудаа Азийн олон орон тэр дундаа Монголд хоёронтаа ирсэн, харин З.Хацревин Халх голын тулаанд хоршоо нөхрийн хамт цэргийн сурвалжлагчаар оролцсон зэрэг олон зүйлээр манай оронтой холбоотой байлаа. Хоршоо зохиолчид Халх голын тулалдааны тухай “Монголд өнгөрөөсөн зун” өгүүллэгийн түүврээ 1939 онд хэвлүүлжээ. 

 

ҮҮРД ХАМТ: МАРТАЖ БОЛОХГҮЙ



Дэлхийн II дайн эхлэхэд Б.Лапин, З.Хацревин хоёр “Красная звезда” сонины тусгай сурвалжлагчаар томилогдон фронт руу явцгаасан байдаг. Тэд суман мөндөр дундуур албаа гүйцэтгэн сониндоо “Фронтоос бичсэн захидал” булан хөтөлж эхэлсэн нь уншигчдын сэтгэлд хүрч, өнөөдөр тусдаа нэр томьёо болжээ. Гэвч тэд 1941 оны есдүгээр сарын 19-нд Киевийн бүслэлтийн үеэр хоёул амь эрсэджээ.

Монголын кино урлагт түүхэн үүрэг гүйцэтгэсэн хоршоо зохиолчдыг товч танилцуулахад ийм. Бид тэднийг мартах учиргүй.

Нийтлэлч Д.Батбаяр

Нийслэлийн “ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ТӨВ”-д 150 ажлын байранд ШУУД СОНГОН шалгаруулалт явагдаж байна
Нийслэлийн “ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ТӨВ”-д 150 ажлын байранд ШУУД СОНГОН шалгаруулалт явагдаж байна
 
Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй
Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/03/02-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй

Ц.Даваасүрэн: Эрдэнэс Тавантолгойн $10 тэрбумын орлогоор цалин, тэтгэврээ нэмж байна. Үүнийг хувийн компаниуд хийхгүй

Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг сургалтын хөтөлбөрөөс хассан гэх мэдээллийг БШУ-ны сайд үгүйсгэв

Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг сургалтын хөтөлбөрөөс хассан гэх мэдээллийг БШУ-ны сайд үгүйсгэв

Чех улс нутаг дэвсгэрт нь үйл ажиллагаа явуулдаг Оросын суртал нэвтрүүлгийн сүлжээг илрүүлжээ

Чех улс нутаг дэвсгэрт нь үйл ажиллагаа явуулдаг Оросын суртал нэвтрүүлгийн сүлжээг илрүүлжээ

Зам талбайд тогтсон 92 тонн усыг сорууллаа

Зам талбайд тогтсон 92 тонн усыг сорууллаа

“УБТЗ” ХНН: Төмөр замчдаа нэн таатай нөхцөлөөр орон сууцжуулж байна

“УБТЗ” ХНН: Төмөр замчдаа нэн таатай нөхцөлөөр орон сууцжуулж байна

НҮБ: 2022 онд дэлхий даяар 800 сая хүн өлсөж байхад өдөр бүр нэг тэрбум таваг хоол хаягдаж байжээ

НҮБ: 2022 онд дэлхий даяар 800 сая хүн өлсөж байхад өдөр бүр нэг тэрбум таваг хоол хаягдаж байжээ

“Titanic” киноны гол дүрийн эмэгтэйг аварсан “хаалга“ $718,750-аар зарагджээ

“Titanic” киноны гол дүрийн эмэгтэйг аварсан “хаалга“ $718,750-аар зарагджээ

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ордын нөөц баялгийг 8.1 тэрбум тонноор батлав

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ордын нөөц баялгийг 8.1 тэрбум тонноор батлав

Москвагийн халдлагын дараа 100 гаруй хүн сураггүй алга болоод буйг мэдээллээ

Москвагийн халдлагын дараа 100 гаруй хүн сураггүй алга болоод буйг мэдээллээ

Цөмийн бөмбөг бүтээж, дэлхийг өөрчилсөн Оппенхаймер

Цөмийн бөмбөг бүтээж, дэлхийг өөрчилсөн Оппенхаймер

Тэтгэвэр тогтооход Утсаар ярьж, цахимаар хүсэлт өгдөг болох уу?

Тэтгэвэр тогтооход Утсаар ярьж, цахимаар хүсэлт өгдөг болох уу?

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Эрүүл мэндийн салбарыг цахимжуулах төсөл хэрэгжүүлсэн компанийг АТГ-т шалгуулна

Эрүүл мэндийн салбарыг цахимжуулах төсөл хэрэгжүүлсэн компанийг АТГ-т шалгуулна

МАН-ын эмэгтэй нэр дэвшигчдийг Х.Булгантуяа, АН-ынхыг С.Одонтуяа өнгөлөх үү?

МАН-ын эмэгтэй нэр дэвшигчдийг Х.Булгантуяа, АН-ынхыг С.Одонтуяа өнгөлөх үү?

Монгол улсын ерөнхий сайд асан “бохир” мөнгөөр Манхэттэн дүүрэгт тансаг сууцнууд худалдаж авсныг тогтоожээ

Монгол улсын ерөнхий сайд асан “бохир” мөнгөөр Манхэттэн дүүрэгт тансаг сууцнууд худалдаж авсныг тогтоожээ

Илон Маскийг худалдаж авснаас хойш АНУ-д Твиттерийн хэрэглэгчийн тоо 20 гаруй хувиар буурчээ

Илон Маскийг худалдаж авснаас хойш АНУ-д Твиттерийн хэрэглэгчийн тоо 20 гаруй хувиар буурчээ

АНУ-ын Вашингтон муж тайчигчдын хөдөлмөрийн эрхийг хамгаалах хуультай болжээ

АНУ-ын Вашингтон муж тайчигчдын хөдөлмөрийн эрхийг хамгаалах хуультай болжээ

ПАРИС 2024: Францад олимп дуустал онц байдал зарлалаа

ПАРИС 2024: Францад олимп дуустал онц байдал зарлалаа

2024:Даатгалаар эмчлүүлэх боломжтой хувийн эмнэлгүүдийн шинэчилсэн жагсаалт

2024:Даатгалаар эмчлүүлэх боломжтой хувийн эмнэлгүүдийн шинэчилсэн жагсаалт

Хятадын Хөлбөмбөгийн Холбооны тэргүүн асан авлигын хэрэгтээ бүх насаар хоригдох ял сонсжээ

Хятадын Хөлбөмбөгийн Холбооны тэргүүн асан авлигын хэрэгтээ бүх насаар хоригдох ял сонсжээ

Эрчим хүчний хараат байдлаас гаргая гэсэн дээр АНУ-ыг түших нь зөв байх

Эрчим хүчний хараат байдлаас гаргая гэсэн дээр АНУ-ыг түших нь зөв байх

Москвагийн халдлагыг үйлдэгчид Украин руу биш, Беларусь руу зугтаж байсныг Лукашенко баталжээ

Москвагийн халдлагыг үйлдэгчид Украин руу биш, Беларусь руу зугтаж байсныг Лукашенко баталжээ

Балтиморын нурсан гүүрний орчимд аврах ажиллагаа үргэлжилж байна

Балтиморын нурсан гүүрний орчимд аврах ажиллагаа үргэлжилж байна

“Барилга барихаар II төрөх эмнэлгийн газар дээр хашаа барьсныг буулгана“

“Барилга барихаар II төрөх эмнэлгийн газар дээр хашаа барьсныг буулгана“

Нойр, ой санамж хоёр салшгүй холбоотой

Нойр, ой санамж хоёр салшгүй холбоотой

Цэцэд “цэвэр агаар” оруулж, “цэвэрлэгээ” хийх цаг болсон!

Цэцэд “цэвэр агаар” оруулж, “цэвэрлэгээ” хийх цаг болсон!

Хил дээр “саатуулагдсан” их хэмжээний эзэнгүй юань сонгуультай холбоотой юу?!

Хил дээр “саатуулагдсан” их хэмжээний эзэнгүй юань сонгуультай холбоотой юу?!

“Баавгай” нь ч байхгүй Баялгийн сангийн “арьсыг нь арав хуваана“ гэнэ үү

“Баавгай” нь ч байхгүй Баялгийн сангийн “арьсыг нь арав хуваана“ гэнэ үү

Монголд анх удаа Программ хангамжийн Харвардын сертификатыг ЕБС-даа авах боломжтой боллоо

Монголд анх удаа Программ хангамжийн Харвардын сертификатыг ЕБС-даа авах боломжтой боллоо

“Ачаа тээврийн ханш цар тахлын үеэс 5-6 дахин буурсан” гэв

“Ачаа тээврийн ханш цар тахлын үеэс 5-6 дахин буурсан” гэв

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​