Энэ жилийн сонгуульд  улс төрийн 15 нам, 4 эвсэл оролцохоор саналаа хүрүүлсэн. Хууль ёсоор намууд энэ сарын 16 гэхэд нэр дэвшигчдээ тодруулах байв. Энэ хүрээнд  Бямба гарагт МАН Бага хурлаа, АН  ҮБХ-гоо хуралдуулав.  Тухайн өдөр мөн МАХН, ИЗНН, МУНН-ын хамтарсан “Та бидний эвсэл” болон  “Зөв хүн электорат” эвсэл  нэр дэвшигчдээ зарласан.  

Харин МАН өчигдөр үдээс хойш нэр дэвшигчдээ албан ёсоор зарлалаа. Ингээд улс төрийн нам эвслүүдийн нэр дэвшигчид үндсэндээ тодорхой болж байгаа бөгөөд харин бие даагчдын хувьд эцэслэн тогтоогүй байна.

Мөн Зон олны нам нэр дэвшигчдээ тодруулж энэ удаагийн сонгуульд 35 хүнээ өрсөлдүүлэхээр шийдвэрлэжээ. Сонирхолтой нь тус намын нэр дэвшигчдийн 80 хувь нь эмэгтэйчүүд юм байна. Гэр хорооллын хөгжлийн нам хуралдаж 5 хүний нэр дэвшүүлсэн гэх мэдээлэл байна. Ингэж тооцвол нам эвслүүдээс 318  хүн дэвшээд байна.

Сонгуулийн ерөнхий хороо нэр дэвшигчдийн материалыг ажлын тав хоногт хянаж, ирэх долоо хоногийн мягмар /2020.05.26/ гарагт албан ёсны тогтоолоо гаргах бөгөөд ирэх зургаадугаар сарын 2-нд нэр дэвшигчдийг албан ёсоор зарлаж, үнэмлэхийг нь гардуулна. Үнэмлэхээ гардаж авсан нэр дэвшигчид албан ёсоор сонгуулийн сурталчилгаагаа эхлүүлэх юм.  Ингээд нэр дэвшигчдийн эргэн тойрон дахь цоохор мэдээг хүргэж байна

Нэг. Ам угтуултайгаа барилдаагүй “бөхчүүд”

Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн  дөрөвдүгээр сарын эхээр Японоос “Би доорхи маягаар хариу барихаар шийдлээ... Хэрэв Халтмаагийн Баттулга Ерөнхийлөгчийн дараагийн сонгуульд дахин нэр дэвшвэл би түүнийг сөрж өрсөлдөх болно гэдгээ үүгээр зарлаж байна.” гэсэн үг  энэ жилийн сонгуульд тренд болж, нэг тойрогт өрсөлдөж өшөө хорслоо тайлах  хүсэлтээ  хэд хэдэн хүн илэрхийлсэн.  

2020 оны сонгуульд өрсөлдөх хэд хэдэн  горилогч  өрсөлдөх хүнээ өөрөө сонгож  байгаагаа камерийн өмнө  мэдэгдэж, тооцоо бодохоо хэлж байв.  Тодруулбал, бие даагч Н.Номтойбаяр  ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдоржийг  хаана нэр дэвшинэ тэр тойрогт өрсөлдөж, түүнийг улс төрөөс холдуулж тэтгэвэрт нь суулгана хэмээн тун ч итгэлтэй мэдэгдэж байв.  Ц.Нямдорж 2016 оны сонгуулиар нийслэлийн Хан-Уул дүүргээс сонгогдсон, энэ жил эргээд тэндээ өрсөлдөнө гэсэн тооцоогоор Н.Номтойбаяр  мөн дүүргээс  дэмжигчдийнхээ гарын үсэг цуглуулсан. Гэвч яарвал даарна гэдэг шиг болж Ц.Нямдорж Орхон аймгаас нэр дэвшихээр болж, амалсан бөхөө өөр тойрогт алдчихав.  

Хотын дарга асан Э.Бат-Үүл сонгуульд бие дааж нэр дэвшинэ, ингэхдээ З.Энхболдыг хаана нэр дэвшинэ, тэнд нэр дэвшинэ гэж байв.  Тэрбээр “Манай намын “жинхэнэ” дарга З.Энхболд мэтийн ардчиллын дайснуудтай тэмцэхээр УИХ-ын сонгуульд бие дааж нэрээ дэвшүүлэхээр шийдэж хүсэлтээ өглөө. Намынхаа залууст Зи-г зайлуул гэж сануулсан байхаа” гэж байсан хүн үгнээсээ гэнэт буцаж бүр Хэнтий аймагт намаасаа нэр дэвшээд байна.

З.Энхболдтой бас нэг тойрогт өрсөлдөхөө зарласан эдийн засагч Л.Наранбаатар гэж ам угтуулаа авсан нэг “бөх” бий. Тэр “Хэрвээ З.Энхболд мэтийн эдийн засгийн алуурчдыг өөгшүүлээд байвал би УИХ-д нэр дэвшинэ. Ингэхдээ энэ хүний хаана нэр дэвших тэр газарт нь очиж нэр дэвшинэ” гэж мэдэгдэж байв.  Одоо харин тэр бие дааж нэр дэвших эсэх, хаана өрсөлдөх нь тодорхойгүй байна.  

Хоёр: Нутаг “заагдсан” нэр дэвшигчид

2020 оны нэр дэвшүүлэлтээс харахад зарим нэр дэвшигчдийн хувьд огт санамсаргүй буюу хүсээгүй тойрогтоо нэр дэвшихээр болж байх шиг байна.

Хэнтийгээр овоглодог ч Улаанбаатарын Да.Ганболд хоймор нутгийн Хөвсгөлд нэр дэвших мандат өвөрлөсөн нь тус аймгийн АН-ын гишүүдийг хоёр талцуулаад байгаа аж. Хөвсгөл аймгийн АН-ын хэсэг залуучууд “Эрдэнэтийн 49 хувьтай нэр холбогдсон Да.Ганболд зайл” гэхчлэн уриа лоозон барьж нэр дэвшигчээ сургаар нь хөөж туусан нь  мордохын хазгай гэгч болж мэдхээр нөхцөл байдал үүсэв.

Мөн мөнөөх З.Энхболдтой нэг тойрогт нэр дэвшиж нэхий дээлээ уралцана гэж байсан Э.Бат-Үүл Хэнтийд нэр дэвшихээр боллоо. Аавын нутаг хэмээн элгэмсэж байгаа нь тэр үү, аль эсвэл намын илгээлт үү.

БСШУСЯ-ны төрийн нарийн бичгийн дарга асан Б.Баярсайхан уг гарал нь Улаанбаатарын хүүхэд. Харин тэрбээр энэ сонгуульд Завхан аймагт, Монголын эмэгэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгч,  Ховд нутгийн бүсгүй Б.Оюунгэрэл Орхон аймагт хошуу алгасч өрсөлдөхөөр болжээ.

Гурав:Сэтгүүлчдийн тойрог

Энэ жилийн сонгуулиар сэтгүүлчид олноор нэр дэвшиж байна. Бараг тойрог бүрт нэг сэтгүүлч өрсөлдөж байх шиг байна. Энэ дундаас Сүхбаатар аймгийн 12 дугаар тойрогт Т.Ганди, Ч.Үл-Олдох, Н.Лутбаяр, Ай.Төмөр-Очир гэсэн нэр бүхий 4 сэтгүүлч нэр дэвшиж өрсөлдөхөөр болж байна. Түүнчлэн нийслэлийн Чингэлтэй дүүрэгт М.Оюунчимэг, Г.Уянга нарын сэтгүүлчид өрсөлдөнө.

Дөрөв. Эмэгтэйчүүд олноороо нэр дэвшжээ

Энэ жилийн сонгуульд эмэгтэйчүүд хамгийн олноор нэр дэвшсэн гэх тодотголтой үлдэж магадгүй. Тухайлбал, МАН-аас  16 эмэгтэй нэр дэвшснээс шинээр 11, одоо байгаа 5  эмэгтэй гишүүн багтаж байна. Харин АН-ын хувьд шинээр 16 эмэгтэйг нэр дэвшүүлснээс гадна одоо байгаа УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа гээд нийтдээ 17 эмэгтэйг сонгуульд сойж байна. Түүнчлэн Зон олны нам 35 хүн нэр дэвшүүлсний 80 хувь нь эмэгтэй гэсэн мэдээллийг өгсөн.  Тийм бол тус намаас 28 эмэгтэй нэр дэвшиж байна гэсэн үг.  Бусад эвслүүдээс хэчнээн эмэгтэй байгаа нь одоогоор тодорхойгүй байна.

Тав. УИХ-д нэр дэвшигчдийн ураг төрлийн холбоо

Улс төр дэх ураг садангийн холбоо энэ сонгуулийн нэр дэвшигчдийн нэг сонин  содон болж байна. Тухайлбал, энэ жил эцэг хүү хоёр,  эгч дүү  хоёр,  авга эгч дүү хоёр, нэг айлын баз хүргэчүүл, худ ураг, ах дүү хоёр гэхчлэн нэр дэвшиж байна. Тодруулбал:

МАН-ын гишүүн Б.Саранчимэг Баянзүрх дүүрэгт, түүний дүү Б.Наранхүү Дундговь аймагт Ардчилсан намаас дахин дэвшинэ.

Г.Батхүү агсны хүү Ганхөлөг  Өвөрхангай аймагт АН-аас  нэр дэвшихээр бол харин  Г.Ганхөлөгийн авга эгч П.Батчимэг мөн намаас Дорнод аймагт нэр дэвшинэ.

МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр “Та бидний эвсэл”-ээс Баянгол дүүрэгт нэр дэвшинэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа. Харин түүний хүү Э.Батшугар мөн л “Та бидний эвсэл”-ээс Сонгинохайрхан дүүрэгт нэр дэвшинэ. Хүүгээ нэр дэвшихийг Н.Энхбаяр “Нийгмийн захиалга” хэмээн тодотгож байгаа.

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт МАН-аас Ховдод, баз хүргэн Д.Батцогт нь АН-аас Баянгол дүүрэгт нэр дэвшинэ. Тэд 2012-2016 оны парламентад хамт сонгогдон ажиллаж байв.

Ш.Сайхансамбуу "Шинэ нам эвсэл"-ээс Завхан аймагт нэр дэвших бол дүү Ш.Батсамбуу мөн эвслээс Баянзүрх дүүрэгт нэр дэвшинэ.

С.Баярцогт АН-аас Сэлэнгэд,  том хүүгийнх нь  хадам ах Ө.Мөнхтулга мөн намаас  Архангай аймагт нэр дэвшиж байна.Тодруулахад 2016 оны намар С.Баярцогтын хүү “Хөх чоно” группийн Ө.Пүрэвбаатарын охин П.Оюунтөгстэй гэрлэжээ.

 АН-аас  нэр дэвшигч Э.Долгионыг Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцагийн хүргэн болсон гэх мэдэлэл хэвлэлээр хэдэнтээ гарсан.  Ямартай ч Ц.Цэрэнпунцаг  МАХН-аас Завханд, харин Э.Долгион АН-аас Сүхбаатар дүүрэгт нэр дэвшихээр болоод байна.

Г.Хантулга