Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгууль 2021 онд тохиож байгаа бөгөөд ердөө хоёр сарын дараа гэхэд бид шинэ Ерөнхийлөгчөө тодруулсан байх учиртай. Хэн гэдэг Ерөнхийлөгчтэй болох вэ гэдэг нэр дэвшүүлэх эрх бүхий намуудын сонголт болж, ирэх тавдугаар сарын эхээр нэр дэвшигчид албан ёсоор тодрох учиртай. Гэхдээ энэ удаагийн сонгуулийн гол нэр дэвшигчийг нэрлэх намуудын тухайд, ялангуяа одоогийн Ерөнхийлөгчийн нэр дэвшүүлсэн АН нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 2019 оны арваннэгдүгээр сарын 14-ний өдөр баталсан нэмэлт, өөрчлөлттэй тулчихаад байгаа юм.

Учир нь Үндсэн хуулийн 30.2-т "Ерөнхийлөгчөөр тавин нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно" гэсэн өөрчлөлт орсон юм. Тиймээс 2017 онд АН-аас нэр дэвшиж сонгогдсон Х.Баттулга энэ сонгуульд дахин нэр дэвших эрхтэй юу. Эсвэл үгүй юу гэсэн асуулт зүй ёсоор тулгарч байна. Энэ талаар зарим хуульчдын байр суурийг сонирхлоо.

Хуульч Ж.Эрхэмбаяр: Ерөнхийлөгч өөрөө хориглоогүй гарын үсэг зурсан байж одоо дахин нэр дэвшинэ гээд байгаа нь буруу

Үндсэн хуулийн 30.2-т оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр тодорхой зааж өгсөн, ингэхдээ ”зөвхөн нэг удаа зургаан жилээр” гэсэн байгаа. Аливаа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг Ерөнхийлөгч эцэслэн харж гарын үсгээ зурж баталгаажуулдаг. Х.Баттулга Ерөнхийлөгч өөрөө 30.2 гэх өөрчлөлтийг хараад гарын үсгээ эцэслэн зурсан байдаг. Ерөнхийлөгч эцэслэн гарын үсэг зурж баталгаажуулснаар уг хууль хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлдэг юм. Энэ үед Ерөнхийлөгчид хориг тавих эрх нь ч байсан. Гэтэл Ерөнхийлөгч өөрөө хориглож цаараглаагүй гарын үсэг зурсан байж одоо дахин нэр дэвшинэ гээд байгаа нь хуулиа зөрчсөн явдал юм.

Хуульч Б.Мэргэн: “Зөвхөн нэг удаа зургаан жилээр сонгоно” гэчихээд дахин нэр дэвшинэ гэдэг хууль зөрчсөн асуудал

Уг хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр “Ерөнхийлөгч нь улиран сонгогдож болно” гэсэн заалтыг авч хаяад “Монгол Улсад сүүлийн таван жил амьдарсан 50-иас дээш насны уугуул иргэнийг зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалт оруулсан. Тэгэхээр энэ хуулийнхаа заалтыг үндэслэж явна. Нэгэнт Үндсэн хуульдаа “Зөвхөн нэг удаа зургаан жилээр сонгоно” гэчихээд дахин нэр дэвшинэ гэдэг хууль зөрчсөн асуудал юм.

Гавьяат хуульч Б.Цэрэнбалтав: Үндсэн хуулийн цэц огт байхгүй зүйл гаргаж ирээд тайлбарлана гэж байхгүй

Нэмэлт өөрчлөлтөөр маргаан дагуулж байгаа ганцхан зүйл бий. Тэр нь “Зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн маргаан байна. Энэ асуудал өнөөдөр Үндсэн хуулийн цэц дээр байгаа. Үндсэн хуулийн цэц бол байгаа зүйл заалтыг нь ойлгуулах талаас нь тайлбарлана. Үндсэн хуулийн цэц огт байхгүй зүйл гаргаж ирээд тайлбарлана гэж байхгүй. Энэ утгаараа Ерөнхийлөгч дахин нэр дэвших боломжгүй юм.