fbpx Нүүдэлчид хүчирхэгжихэд цагаан идээ нөлөөлсөн
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2021/10/21-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Нийгэм Дэлхий дахинд
Огноо
Унших
4 минут 11 секунд

Нүүдэлчид хүчирхэгжихэд цагаан идээ нөлөөлсөн

Харвардын сэтгүүлийн ерөн­хий редактор Жонатан Шоу Монголын эзэнт гүрний мандан бадралын шалтгааныг цагаан идээтэй холбон тайлбарласан судлаачийн бүтээлийг эш тат­сан нийтлэл хэвлүүлжээ.

сонин mn

Чингис хааны хөвгүүд, ач нарын үед Монголын эзэнт гүрэн Зүүн Европоос Номхон далай, Персиэс Оросыг хамарсан байв. Евразийн тал нутагт цогцолсон гурав дахь эзэнт гүрэн ийм уудам газрыг хэрхэн байлдан дагуулж, эв нэгдэлтэй байсан нь сонин. Нүүдэлчдийн өвөг дээдэс бэлчээрийн мал аж ахуй эрхлэгчид Европ, Азийн генетикийн бүтцийг үүрд өөрчилсөн юм. Нүүдлийн соёл иргэншил археологийн хязгаарлагдмал баримт үлдээдэг. Тал нутгийн археологийн нэгэн дурсгал бол хиргисүүр. Микробиомын хувьслыг судалдаг эрдэмтэд Евразийн тал нутагт эзэнт гүрнүүдийн залгамж халаа сүүний аж ахуйд үндэслэсэн болохыг нотлох шинэ төрлийн нотолгоо цуглуулж байна.

Радклиффийн хүрээлэнгийн профессор Кристина Уориннер “Хүний хэрэглээг шүднээс судалж болдог. Археологичид хувь хүний ​​ДНХ, амны хөндийн бичил биетэн, хүнсний ул мөрийг хадгалдаг амин чухал архив гэж үздэг” гэжээ.

Тэрбээр 2014 онд ​​шүдний шохойноос хүн төрөлхтөн малын сүүг хэдий үеэс хэрэглэж эхэлснийг судалж эхэлсэн. Нэмж дурдахад, сэргээгдсэн сүүний уургийн амин хүчлүүдийн тодорхой дараалал нь ямар төрлийн малын сүү хэрэглэж байсныг илтгэдэг. Уориннер генетик, микробиологи, түүх, археологи, угсаатны зүйн судалгааг ашиглан сүүний үйлдвэрлэлийн гарал үүсэл, дэлхий даяар тархалтыг тогтоох зорилготой ажиллаж байна. Цагаан идээг Баруун Европт генетикийн өөрчлөлттэй зэрэгцэн тархсан гэж үздэг. Энэ нь сүүний сахар болох лактозын боловсруулалттай холбоотой.

сонин mn

Байгаль экологи ба хувьслын шинэ судалгаагаар Уориннер 3000 орчим жилийн өмнө сүүг Евразийн тал нутагт анх боловсруулжээ. Тал нутагт газар тариалан эрхлэхэд тохиромжгүй ч бэлчээрийн малыг адгуулж сүүн бүтээгдэхүүн боловсруулж байв. Гэхдээ XII зуун гэхэд бэлчээрийн мал аж ахуйн соёл оргилдоо хүрчээ. Гүүний сүүг нүүдэлчид одоо ч хэрэглэдэг. Морь хивэгч амьтдаас хамаагүй хол, илүү хурдан учир нүүдэлчид олноор өсгөдөг. Мөн уудам нутаг дэвсгэрийн хяналтыг сайжруулдаг. Адуу сүүний гаралтай эдийн засгийг бүхэлд нь үр ашигтай ажиллуулахад тусалсан хэмээн Уориннер тайлбарласан.

Өөрөөр хэлбэл, нүүдэлчдийн эзэнт гүрэн мандах суурийг тавьсан юм. Сонирхолтой нь, тал нутгийн хүн амын 95 хувь нь лактозыг боловсруулж чаддаггүй. Гэтэл орчин үеийн нүүдэлчин малчдын зуны улиралд идэж буй хоолны илчлэгийн 30-50 хувь нь сүүн бүтээгдэхүүнээс бүрддэг болохыг тогтоожээ.

Тэд 20 гаруй төрлийн цагаан идээнд суурилсан хүнс хэрэглэдэг. Нүүдэлчид лактозын хэт их хэрэглээгээ хэрхэн зохицуулдаг нь тодорхойгүй байна. Уориннер монголчуудын дасан зохицох чадвартай гэдэсний микробиомыг өөрчилсөн байж магадгүй гэж таамагладаг. Тэрбээр энэ таамаглалаа батлахын тулд Кембрижээс алс Монгол Улсад судалгаа хийсэн байна.

сонин mn

сонин mn

сонин mn

Х.Эрдэнэзаяа

Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин

“Эрдэнэс Монгол“ ХХК-ийн захирал Д.Хаянхярвааг цагдан хорих хугацааг 30 хоногоор сунгалаа
“Эрдэнэс Монгол“ ХХК-ийн захирал Д.Хаянхярвааг цагдан хорих хугацааг 30 хоногоор сунгалаа
 
Улаанбурханаар өвчилсөн нэн хүнд нэг иргэн байна
Улаанбурханаар өвчилсөн нэн хүнд нэг иргэн байна
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2021/10/21-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Улаанбурханаар өвчилсөн нэн хүнд нэг иргэн байна

Улаанбурханаар өвчилсөн нэн хүнд нэг иргэн байна

Үндэсний их баяр наадмын өнөөдрийн хөтөлбөр

Үндэсний их баяр наадмын өнөөдрийн хөтөлбөр

Бөхийн барилдаанд улсын цолтой 102 бөх бүртгүүллээ

Бөхийн барилдаанд улсын цолтой 102 бөх бүртгүүллээ

Ч.Шинэбаяр: Тэмээний бөхөнд өлгөсөн гармон хөгжмөө оролдож явахдаа л хөгжмийн мэдрэмж суусан даа

Ч.Шинэбаяр: Тэмээний бөхөнд өлгөсөн гармон хөгжмөө оролдож явахдаа л хөгжмийн мэдрэмж суусан даа

Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын уяач Б.Гантигийн хүрэн хязаалан түрүүллээ

Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын уяач Б.Гантигийн хүрэн хязаалан түрүүллээ

Наадмын өдрүүдэд 139 чиглэлд, 975 тээврийн хэрэгсэл үйлчилнэ

Наадмын өдрүүдэд 139 чиглэлд, 975 тээврийн хэрэгсэл үйлчилнэ

“Төрийн далбааны өдөр”-т зориулсан цэргийн ёслолын жагсаал эхэллээ

“Төрийн далбааны өдөр”-т зориулсан цэргийн ёслолын жагсаал эхэллээ

Дайны дараах Монгол-Японы харилцааг хэвийн болгох хоёр талын чармайлт

Дайны дараах Монгол-Японы харилцааг хэвийн болгох хоёр талын чармайлт

УИХ-ын намрын ээлжит чуулган 9-р сарын 15-нд НЭЭНЭ

УИХ-ын намрын ээлжит чуулган 9-р сарын 15-нд НЭЭНЭ

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан байна

Ш.Анхтуяа: Улсын хэмжээнд усны ослын 42 тохиолдол бүртгэгдэж 27 иргэн амь насаа алдсан

Ш.Анхтуяа: Улсын хэмжээнд усны ослын 42 тохиолдол бүртгэгдэж 27 иргэн амь насаа алдсан

З. Хүрэлбагана: Нийт бүртгэгдсэн ой хээрийн түймрийн 70 орчим хувь нь хүний буруутай үйлдлээс болж гарсан

З. Хүрэлбагана: Нийт бүртгэгдсэн ой хээрийн түймрийн 70 орчим хувь нь хүний буруутай үйлдлээс болж гарсан

Цемент бол Стратегийн онцгой ач холбогдол бүхий бүтээгдэхүүн, Монголын төр засаг онцгой салбараа дэмждэггүйг гайхаж байна

Цемент бол Стратегийн онцгой ач холбогдол бүхий бүтээгдэхүүн, Монголын төр засаг онцгой салбараа дэмждэггүйг гайхаж байна

Н.Учрал: Зэсийн олборлолтоос эдийн засгийн өсөлт хүлээж байна

Н.Учрал: Зэсийн олборлолтоос эдийн засгийн өсөлт хүлээж байна

Р.Сэддорж: Замын хөдөлгөөний дүрэмд өөрчлөлт оруулж малчдад хатуурхсан заалтаа хасах хэрэгтэй

Р.Сэддорж: Замын хөдөлгөөний дүрэмд өөрчлөлт оруулж малчдад хатуурхсан заалтаа хасах хэрэгтэй

Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!

Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!

Япон Улсын цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?

Япон Улсын цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?

УИХ-ын хаврын чуулганыг пүрэв гарагт хаана

УИХ-ын хаврын чуулганыг пүрэв гарагт хаана

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга уу?

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга уу?

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

“Г.Дамдинням сайд эрдэс баялгийн салбарыг “эх орончид”-ын шантаажаас салгах нь” гэсэн хүлээлт үүсжээ

“Г.Дамдинням сайд эрдэс баялгийн салбарыг “эх орончид”-ын шантаажаас салгах нь” гэсэн хүлээлт үүсжээ

“Монполимет”-ийн дансыг царцааж, үүсгэн байгуулагч Ц.Гарамжавыг нь эрүүгийн хэрэгт шалгаж байна

“Монполимет”-ийн дансыг царцааж, үүсгэн байгуулагч Ц.Гарамжавыг нь эрүүгийн хэрэгт шалгаж байна

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​