Цэцийн дарга Н.Чинбатыг гөвсөн мэдээлэл хэд хоног л урсав. “...Цэцийн дарга Н.Чинбатыг 65 нас хүрчихсэн тул Төрийн албан хуулийн дагуу ажлаа өг” гээд олон талаас нь өшгичив. Тэгэхээр нь “...Цэцийн дарга Н.Чинбатын 65 нас хүрснийг хэсэг бүлэг хүн ямар учраас гэнэт мэдсэн юм бол” гэж гайхав.

Тэгтэл эх сурвалжууд энэ бүхэн Цэцийн их суудлаар Дээд шүүхийн даргын Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг хэлэлцэхтэй холбоотой хэмээв. Энэ талаар бас сонирхлоо. Иргэн Т гэдэг хүн 2019 оноос хойш Дээд шүүхийн даргад гомдол санал гаргажээ. Өмнөх дарга нь Тамгын даргаараа хариу өгүүлсэн байна. Дараа нь одоогийн Д.Ганзоригт ханджээ. Тэрбээр өмнөх дарга шигээ хариу өгсөн байгаа юм. Энэ нь буруутжээ. Учир нь Д.Ганзоригийг Дээд шүүхийн дарга болсноос долоон сарын дараа буюу 2021 оны нэгдүгээр сарын 15-ны өдөр Шүүхийн тухай хууль батлагдсан байна. Тэр хуулийн 27 дугаар зүйлд “...Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчийн бүрэн эрх” гэсний 27.1.7-д “...хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны талаар гаргасан өргөдөл, гомдолд албан бичгээр хариу өгөх” гэж орсон байгаа юм. Өөр нарийн ширийн асуудлууд Цэцийн их суудлын хуралдаанаар яригдах юм байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ ийм тусдаа хэрэг маргаан явж байна гэсэн үг. Гэтэл нөгөө талаас “...Цэцийн дарга Н.Чинбат тэтгэвэртээ гарахгүйн тулд Дээд шүүхийн дарга Д.Ганзоригт маргаан үүсгэсэн” гэх дэл сул мэдээлэл тарааж байна.

Яг үнэнийг хэлэхэд Д.Ганзоригийн өөрийнх нь асуудал Цэц дээр ирээд хэлэлцэх шаардлага үүссэн болохоос биш, тэрбээр олон талын хэрчээс дунд байгаа юм билээ.

Д.Ганзориг 2020 оны зургадугаар сарын 2-нд Дээд шүүхийн даргаар томилогдсон. Түүнийг томилогдонгуут л шүүхийн стандартыг эвдэгдсэн. Ганцхан жишээ, тэр үед янз бүрийн хэргээр шүүгдэж байсан улстөрчдөд “...Хоригдохгүй гэвэл 2-10 тэрбум төгрөгийн барьцаа өг” гэсэн тулгалт хийсэн. Ж.Эрдэнэбат, С.Баярцогт, Да.Ганболд нараас 10 тэрбум, С.Баяраас таван тэрбум, Б.Бямбасайханаас хоёр тэрбум төгрөг нэхсэн. Ийм зүйл дэлхийн шүүхийн практикт байдаг эсэхийг мэдэхгүй. Юутай ч хэзээ нэг цагт энэ хүний эрхийн зөрчил томоос том яригдана.

За, энэ бол тусдаа, тэгээд ч цаг нь тулсан асуудал биш. Харин яг одоо бол Д.Ганзоригийн хоолой дээр тээглээд байгаа асуудал нь АН-ын бүртгэл байгаа юм. АН-ынхан хоёр тал болчихсон. Нэг талынх нь тэргүүн магнайд өөрийг нь томилсон экс Ерөнхийлөгч Х.Баттулга явна. Тэрбээр АН-ын даргын сонгуульд өрсөлдөж байна. Чухамдаа энэ л Д.Ганзоригийг нойргүй хонуулж байж мэдэх юм. Яагаад гэвэл Х.Баттулга түүнийг бүртгээд авчих байх гэж найдна. Мань хоёр өнөөдөр биш ч, өчигдөр Ерөнхийлөгч, Дээд шүүхийн дарга хоёр байхдаа юу эсийг ярьсан байх вэ. Д.Ганзориг эрийн жудаг бодвол “...Хэлснийг нь хийгээд унасан ч яахав” гэж бодож болох л юм. Х.Баттулга ийм шахалт үзүүлээгүй байж болно. Гэхдээ АН-ын нөгөө талынхан ингэж хардаад байна. Хардах үндэслэлийг Х.Баттулгын талынхан хийж байгаа юм. Х.Баттулгыг дэмжиж байгаагаа харуулж, цахим сүлжээ дүүрэн хамт байгаа зурагаа түгээсэн Хууль зүйн сайд асан Х.Тэмүүжин нь Д.Ганзоригийг өмөөрч, Н.Чинбат руу дайраад гараад ирсэн. Гэхдээ Х.Тэмүүжинг зөвхөн Х.Баттулгаар харж болохгүй л дээ. Сүүлийн үед УИХ, шүүх, прокурорт хүчээ аваад байгаа “МУИС фракц” ажиллаж байгаа нь анзаарагдсан. Б.Энхбаяр гэхэд л УИХ дээр өдөр шөнөгүй Н.Чинбатыг муулж байгааг олон түмэн харж байна.

Үүнээс гадна 2022 оны гуравдугаар сарын 9-нд Дээд шүүхийн нийт шүүгчийн хуралдаан болсон. Түүгээр “...Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болох хүртэл тоолох” зохицуулалтыг хэрэглэхгүй гэж тайлбарлаж, тогтоол баталсан. Тэр тогтоол эргэлзээ тээнэгэлзээ ихтэй болсон гэж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, энэ нь Д.Ганзориг Н.Чинбат хоёрыг учруулж мэдэх “алим” болж хувирсан. Гэхдээ энэ үйл явдлаас өмнө Д.Ганзориг Н.Чинбатын насыг тоолсон байдаг. Аль эрт, нэгдүгээр сард Н.Чинбатын албан тушаал дээр сонгон шалгаруулалт зарласан. Уг нь 65 хүрсэн Н.Чинбат байтугай 80 хүрсэн Байден шургаж унаад л, Америкийг удирдаж байна. Тэр байтугай дэлхийд дайн өдөөгөөд тууж явна шүү дээ.

Иймэрхүү орооцолдсон, явж явж “хавирах” шалтгаан огт байгаагүй Д.Ганзориг, Н.Чинбат хоёр бие биеийнхээ суудлыг ганхуулсан байх юм. Гэхдээ бодит үнэнийг хэл гэвэл манай Дээд шүүхийн даргын суудал Цэцийн даргын наснаас “зүүгдчихээд” байгаа бололтой.

Б.ДАМДИН-ОЧИР

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ГУРАВДУГААР САРЫН 28. ДАВАА ГАРАГ. № 62 (6794)