Жил бүрийн 4-р сарын 1-нийг улс орнууд нэг бол инээдмийн баяр эсвэл тэнэгүүдийн баяр /Fools' Day/ гэсэн нэрийн дор тэмдэглэдэг. Тэгэхдээ бүгд ижилдүү хэн нэгнийг хуурахад анхаарлаа хандуулдаг.
Баярыг янз бүрийн шалтгаанаар тэмдэглэдэг. Зарим нь баатруудыг хүндэтгэдэг, зарим нь шашны үйл явдлуудыг тэмдэглэдэг бол энэ баяр тэнэглэлийг дэмждэгээрээ онцлог.
Тэнэгүүдийн баяр хаанаас анх үүссэн талаар тодорхой баримт байхгүй боловч Францын хаан 9-р Чарьлзийн /Charles IX/ үеийн түүхийг хамгийн бодит гэж үздэг. 1564 оныг хүртэл Францд 4-р сарын 1-нээс шинэ он эхэлдэг Жулианы тооллыг /Julian calendar/ ашиглаж байж. Тэгээд 1564 оноос эхлэн 1 сарын 1-нээс шинэ он эхэлдэг Григорийн тоололруу /Gregorian calendar/ шилжжээ. Энэхүү шилжилтийг хүн болгон ижил хүлээж аваагүй бөгөөд зарим нэг хол суурингийн иргэд ойлгоогүй байсаар атал 4-р сарын 1 болж. Эндээс л хамаг зүйл эхэлсэн бөгөөд хүмүүс бие биенээ шинэ жилийн үдэшлэгт урьсан болон шинэ жилийн бэлэг өгч байна хэмээн хуурах тохиолдлууд эхлэж. Түүндээ итгэсэн хүмүүсийг “Тэнэг” хэмээснээс эхлэлтэй гэж үздэг байна.
Өнөөдөр Францд тэнэгүүдийн баяраар хууртагдсан нэгнээ “Poisson d'Avril” гэж нэрлэдэг нь “4-р сарын загас” гэсэн утгатай. Энэ нь энэ нутагт түгээмэл тархсан хэн нэгний ард цаасан загас зүүж хошигнохтой холбоотой үүссэн үг гэнэ. 4-р сарын нэгэнтэй загас ямар холбоотой гэдэг нь тодорхойгүй. Тэгэхдээ зарим хүн Христийн шашны эхэн үед Есүсийг загасаар төлөөлүүлж байсантай холбоотой гэдэг бол зарим нь энэ огноонд ойр төгсдөг загасны ордоос ч эхтэй байх гэж үздэг.
Жилийн 365 өдрөөс энэ өдрийг сонгон Австрийн Мари Луизтай /Marie-Louise of Austria/ гэрлэсэн Напелеоныг мөн нутгийнхан нь “Poisson d'Avril” хэмээн хочилдог байсан нь мөн л энэ өдөртэй холбоотой ажээ.
Түүнээс гадна энэ өдөртэй ойр болдог хоёр баяр ижил төстэй утгатай, инээд цэнгэлийг дагуулдаг нь тохиолдол мөн үү? Эхнийх нь эртний Ромчуудын Аттис /Attis/ бурхны амилсан өдрийг тэмдэглэдэг байсан Хилариагийн баяр /festival of Hilaria/. Нөгөө нь Энэтхэгийн Холи баяр /Holi festival/. Хилариа нь хөгжилтэй гэсэн утгатай үг бөгөөд өнөөгийн ромд энэ өдрийг “инээх өдөр” гэж тэмдэглэдэг. Харин Энэтхэгчүүд Холи баяраар хаврыг угтдаг бөгөөд фестивалийн үеэр хошин шогийн тоглолтууд болж хүмүүс будгаар байлддаг.
Баярууд хоорондоо огт холбоогүй бөгөөд ихэнхи хүмүүс тэнэгүүдийн өдрийг Францаас гаралтайг зөвшөөрдөг.
Тэгэхдээ энэ бол гоё баяр. Ямар ч байсан бухимдал уцаар дунд мөр мөрөө хөөн амьдарч байгаа хүмүүсийг өөр зүйлд анхаарах, хууртагдахгүйн тулд сэрэмжээ нэмэх, ямарваа нэг асуудлыг хөнгөн, хөгжилтэйгээр хүлээн авах, биенээ шоглохын тулд мэргэн санаа олоход төвлөрөх, шалтаг гарвал баясах боломжийг олгодог.
Ингээд дэлхийн хамгийн алдартай 4-р сарын 1-ний хууралтуудаас сонирхуулая.
1957 онд BBC телевиз 4-р сарын 1-нд үзэгчдийг хуурхын тулд богино хэмжээний нэвтрүүлэг бэлджээ. Тус нэвтрүүлэгт Швейцард шпагеттиний гоймонг модноос хурааж буйг харуулсан. Тухайн үед ихэнхи хүн гоймонг хэрхэн хийдэг тухай мэдлэггүй байсан тул нэвтрүүлэг маш үнэмшилтэй санагдав. Нэвтрүүлгийг 8 сая хүн телевизээр үзсэн бөгөөд дараа нь CNN-ийн мэдээгээр ”Үзэгчдээ нэмэх гэсэн заль” хэмээн буруутгажээ.
Rolling Stone сэтгүүл 1969 онд огт байдаггүй хамтлагийг хуурамч цомгийн зурагтай хэвлэн гаргасан ба The Masked Marauders хамтлагт Боб Дилан, Мик Жаггер, Жон Ленон, Пол Маккартни нар байдаг гээд зургийг нь эвлүүлэн тавьжээ. Тэд хошигнол гэдгээ зарласан ч Калифорнид The Masked Marauders гэх хамтлаг гарч ирэн дуугаа 12 долоо хоног Billboard-ын чартд байршуулж, хамтлагийн нэртэй цомог нь 100,000 хувь борлогджээ.
1972 онд Фламинго Парк амьтны хүрээлэнгийн судлаачдын баг Лохх Нэсийн мангасыг олсон гэх мэдээллийг тараасан байна. Энэ нь олон нийтийн сонирхлыг их татсан ба Иоркшир гэрэл зургийн газраас зурагчин очиж зургийг нь авахыг хүсэхэд үл мэдэгдэх биетийн зургийг даруулсан аж. Үнэндээ энэ нь зүгээр нэг үзүүлэн байсан ба Дөрөвдүгээр сарын нэгний хууран мэхлэлт байсан гэдгийг Паркийн ажилчид хүлээн зөвшөөрсөн байна.
2007 онд нэгэн компани цахим хуудсандаа занданшуулсан лусын дагина олсон хэмээн мэдээлжээ. Энэ гайхамшигт зүйлийг нохойтойгоо салхилж яваад олсон хэмээсэн. Энэ зурагтай мэдээлэл маш олон хүний анхаарлыг татаж сая сая хандалт авсан ба маш хурдацтай тархав. Харин 4-р сарын 1-нд сайт хууран мэхлэлт байсан гэдгийг илчилсэн ч олон хүмүүс одоог хүртэл энэ мэдээллийг үнэн хэмээн итгэж биширсээр байгаа аж.
Ингээд та бүхэндээ инээдмийн баярын мэнд хүргэе! Их хуурч, бага хуурагдаарай. Гол нь сайн инээж аваарай.
