Үргүйдлийг эмчлэх аргыг судалдаг Японы Осакагийн их сургуулийн профессор Кацүхико Хаяаши эр хулганын эсээс өндгөн эс гаргаж чадсанаа Лондон хотод болсон генетикийн шинжлэх ухааны олон улсын хурал дээр зарлажээ.

Өөрөөр хэлбэл эрэгчний XY хромосомыг эмэгчний XX хромосом болгон хувиргаж чадсан байна.

Ингэснээр хоёр эрэгчний дундаас үр төл гаргах чиглэлд ахиц дэвшил гарч байгаа ажээ. Профессор судалгааны тайлангаа шинжлэх ухааны “Nature” сэтгүүлд нийтлүүлэхээр илгээсэн байна.

Гэхдээ үүнийг нийгэм хүлээн зөвшөөрч, амьдралд хэрэгжүүлэхэд нэлээд урт хугацаа шаардлагатай гэж хөндлөнгийн мэргэжилтнүүд дүгнэжээ.

Тухайлбал Харвардын анагаах ухааны сургуулийн профессор Жорж Дэйли “Хаяашигийн ажлын үр дүн нийтлэгдээгүй байгаа ч үнэхээр анхаарал татаж байна. Гэхдээ үүнийг хүн дээр хэрэгжүүлэхэд илүү хэцүү. Бид хүний нөхөн үржихүйн эс үүсэх өвөрмөц биологийг хангалттай ойлгох хэмжээнд хүрээгүй байгаа” гэж ярьсан байна.

Нөхөн үржихүйн салбарт дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн эрдэмтэн гэгддэг Хаяаши судалгааны ажлын үр дүнгээ Лондон хотын Крик хүрээлэнд зохион байгуулагдсан генийн засварын (gene-editing) чуулганд дэлгэрэнгүй танилцуулжээ

Ингэж гаргаж авсан өндгөн эсийн чанар хангалттай сайн биш, хүн дээр хэрэгжүүлэх талаар төсөөлөхөд эрт байгааг тэр хүлээн зөвшөөрсөн байна.

Гэхдээ тулгарч буй асуудлуудыг ойрын арван жилийн хугацаанд шийдвэрлэх боломжтойг тэр мэдэгджээ. Ингэж чадвал эсрэг болон ижил хүйстэн хосуудын үргүйдлийн асуудлыг шийдвэрлэхэд чухал ач холбогдолтой болохыг Хаяаши тайлбарласан байна.

“Хэрвээ ийм технологийг хүмүүс хүсээд нийгэм хүлээн зөвшөөрвөл боломж бий” гэж тэр хэлжээ.

Хаяаши эхлээд эр хулганын арьснаас авсан эсээ өөр төрлийн эс болгон хувиргах боломжтой үүдэл эс болгож чадсан байна.

Дараа нь XY хромосомоос Y хромосомыг нь устгаж, X хромосомыг хувилаад хооронд нь нэгтгэх ажлыг гүйцэтгэжээ.

Ингэж өөрчилсний дараа үүдэл эсийг өндгөн эс болгон хувиргасан байна.

Энэ аргыг ирээдүйд эмэгтэй нь өндгөн эс ялгаруулах чадваргүй хосуудыг эмчлэхэд ашиглах боломжтой юм байна.

“Хулгана дээр туршсан хэдий ч өндгөн эсийн чанар хангалтгүй хэмжээнд байгаа. Тиймээс уг асуудлыг шийдвэрлэж, үргүйдлийн эмчилгээнд нэвтрүүлэхэд нэлээд урт хугацаа шаардлагатай” гэж Хаяаши ярьжээ.

Гэхдээ тэр эрэгтэй хүний эсээс хүүхэд бий болгоход үүнийг ашиглахын эсрэг байгаагаа илэрхийлсэн байна.

“Техникийн хувьд энэ нь боломжтой. Гэхдээ өнөөгийн нийгэм үүнийг хүлээн зөвшөөрөхөд бэлэн эсэхэд би эргэлзэж байна” гэж тэр ярьжээ.

“Ижил хүйстэн хүмүүсийн гэр бүлд ийм хэрэгцээ байгаа. Гэхдээ энэ технологи өнөөдөр бэлэн биш, хүмүүст хэрэглэх хэмжээнд хүртлээ хэр удах нь тодорхойгүй, аюулгүй, үр дүнтэй эсэх нь батлагдаагүй, судлах ойлгох зүйл их байна” гэж Калифорнийн их сургуулийн профессор Амандер Кларк ярьж байна.

“Эрдэмтэд хэзээ ч үгүй гэж хэлдэггүй. Хулгана дээр болж байгаа бол зарчмын хувьд хүн дээр ч хэрэглэх боломжтой. Гэхдээ үүнд маш олон бэрхшээл байгаа, тэдгээрийг даван туулахад хэр урт хугацаа орохыг би төсөөлж чадахгүй байна” гэж Хятадын Шинжлэх Ухааны Академийн профессор Хаой Ван ярьжээ.

Эх сурвалж: BBC