Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн Монгол Улсын Ерөнхий Сайд байхаасаа эхлүүлсэн нэг даацтай ажил бол Хөвсгөл далайг цэвэрлэх, орчны доройтсон нөхцөл байдлыг цэгцлэх явдал байсан. Монголын хойморт цэлэлзэх тунгалаг уст нуурын хэвлийд олон жилээр хэвтсэн Сүхбаатар хөлөг онгоц, олон тээврийн хэрэгслүүдийг татан гаргах, далай ээжийн гүнд задарч хордуулах нөхцөл байдалд хүрсэн шатахуун, тос тосолгооны бодистой техник хэрэгслийг ээлж дараалан татан гаргасаар байгаа. Мөн эрэг дагуу олгосон замбараагүй газар олголт, аялал жуулчлалын наад захын шаардлага хангахгүй, эрүүл ахуй, хөрсний бохирдол үүсгэж буй хөглөрсөн үйл ажиллагааг ч эмхлэх цэгцлэх үүргийг Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх холбогдох яам, орон нутагт өгсөн.
Үүний хүрээнд Монголын хойморт рашаан мэт цэлэлзэх Хөвсгөл ээжийн талаар төр анхааран ажиллаж байна.
ДАЛАЙ ЭЭЖ УС ШИГЭЭ ЦЭНГЭГ ОРШИХ ЁСТОЙ
Ундран буй ус шигээ Хөвсгөл далай хэвлийдээ хоггүй, хүрээлэн буй орчин, уул гол, ус шанд нь тунгалаг байж байж л Монгол орныг дэлхийд тодотгож, аялал жуулчлалд Монголоо сурталчлах байгаль эхийн үүргээ онцгой гүйцэтгэх учиртай. Ийм ч учраас Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд байхаасаа эхлүүлэн энэ чиглэлд онцгой анхаарч эко эрүүл бүс болгох олон ажлуудыг эхлүүлээд явж байна.
Эрэг орчмын шороо тоосыг бууруулах, зүлэг ногоон орчныг хамгаалах зорилгоор Хатга-Жанхай чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын ажлыг эхлүүлж өнөөдөр 75 хувийн гүйцэтгэлтэй явж байна. Энэ зам нь 7 байршилд авто зогсоолтой Хатгал-Жанхай чиглэлийн 37.9 км хатуу хучилттай авто зам юм. Хатгал-Жанхай-Тойлогт чиглэлийн 32.4 км хатуу хучилттай авто зам. Хатгал-Хүзүүвчийн шил-Ашихай чиглэлийн 5.5 км хатуу хучилттай авто замуудаас бүрдэнэ.
Далай ээжийг зорин ирэх жуулчид, иргэдэд зориулсан зам 2023 онд багтааж ашиглалтад орно. Ёстой л дотоод гадаадын жуулчин бүр зорин очдог Хөвсгөл далайг зорьсон хөрс зүлэг амарч, шавар ус, саад бэрхийг туулан хүрэх мянга мянган аялагч хүнтэйгээ, хүлэгтэйгээ амар амгалан зорчих цаг удахгүй.
ХОТГОЙДЫН ЦЭНХЭР ДАЛАЙ, ДАРХАДЫН ЦЭНГЭГ УС ХОГНООСОО САЛНА
Аялагчдын хөлд дарагдаж, хүн бужигнаж, хүлэг хөлхдөг энэ нутагт хүн дагасан хог, хаягдал хүндхэн асуудлын нэг. Хүний хөл олны хэрэглээгээр хаягдал хог овоорч орон нутгийнханд мөнхийн асуудал дагуулсаар ирсэн. Үүнийг орон нутгийнхан У.Хүрэлсүхийг Ерөнхий сайд байхдаа очиход нь уулзалт дээр иргэд хэлж тусламж хүсэж байсан. Хөвсгөл далайн усанд живсэн техник хэрэгсэл, далай ээжийг хүрээлсэн орчны элэгдэл, зам харилцаа, хог хаягдлыг нэг цогц асуудал болгон шийдвэрлэхээ У.Хүрэлсүх тухайн үед амлаж байсан билээ.
Тэгвэл энэ ажил өнөөдөр бүрэн хэрэгжиж байна. Учир нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан Хөвсгөл нуурыг хамгаалах цогц ажлын хүрээнд Хөвсгөл аймгийн Хатгал тосгонд Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр 50,500 м3 багтаамжтай хатуу хог хаягдлын ландфилл байгууламж баригдаж буй ба 2023 оны 7-р сард ашиглалтад орно.
Энэ хүрээнд ландфилл байгууламжийн хог хаягдлын нэгдсэн тоо бүртгэлийн системд Хөвсгөл нуурын эрэг орчимд үйл ажиллагаа явуулдаг бүх амралтын газруудыг хамруулна.
Өнөөдөр Хатгал тосгоны 30 гаруй жилийн хугацаанд хуримтлагдсан 10 га хогийн цэгийг хумих ажлыг хийж 0,5 га болгоод байна. Хатуу хог хаягдлын ландфилл байгууламж ашиглалтад орсны дараа хуримтлагдсан хогийн цэгийг бүрэн нөхөн сэргээх ажлыг хийж дуусгана.
БОХИР УС ЦЭВЭРЛЭХ БАЙГУУЛАМЖ
Хоногт 75м.куб бохир ус цэвэрлэх хүчин чадалтай цэвэрлэх байгууламж баригдаж байна. Уг бохир ус цэвэрлэх байгууламж 90%-ийн гүйцэтгэлтэй явагдаж буй юм. Уг бохир ус цэвэрлэх байгууламжийг 2023 оны 7-р сард бүрэн ашиглалтад оруулахаар төлөвлөн ажиллаж байгаа. Мөн Хөвсгөл нуурын эрэг орчмын бүх амралтын газруудыг эко 00-той болгож, уг бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн нэгдсэн тоо бүртгэлийн системд оруулна. Ингэснээр Хөвсгөл нуурт тулгамдаад байгаа бохирын асуудал бүрэн шийдэгдэнэ.
Ийнхүү Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн Ерөнхий Сайд байхаасаа амлаж авсан асуудал Монголын хойморт цэлэлзэх Хөвсгөл далайг хамгаалах техник бүтээн байгуулалтын ажил ирэх долдугаар сард хэрэгжиж дуусах нь ээ. Цаашид далай ээжээ хамгаалах, иргэд олон нийтийн идэвх оролцоог нэмэгдүүлэх бодлогын олон ажлууд Монгол улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилгаар цааш үргэлжилнэ.
О.Түвшиндэмбэрэл
Sonin.mn