Өчигдөр хэсэг эрдэмтэд хүн төрөлхтний тайлагдаагүй байгаа хоёр том нууцыг нэг зэрэг тайлбарлах таамгийг шинээр дэвшүүлжээ.
Эдгээрийн нэг нь манай дэлхийн цор ганц дагуул болох сар хэрхэн үүссэн, нөгөө нь дэлхийн цөмд оршдог нууцлаг материалын бөөгнөрөл хэрхэн бий болсон тухай юм.
4.5 тэрбум жилийн өмнө дөнгөж бүрэлдэж эхэлж байсан дэлхийг Ангарагийн хэмжээний өөр нэг гараг мөргөснөөс сар үүссэн гэх онол өнөөдөр түлхүү яригддаг.
Дэлхий болон Theia гэж нэрлэдэг энэхүү эртний гарагийн мөргөлдөөний улмаас их хэмжээний хэлтэрхий тойрог замд цацагдсан нь бөөгнөрч нягтарснаар сар үүссэн байна.
Гэхдээ Theia гараг үнэхээр байсан эсэхийг нотолж чадаагүй байв.
Тэгвэл өчигдөр “Nature” сэтгүүлд нийтлэгдсэн судалгааны тайландаа АНУ-ын хэсэг эрдэмтэд Theia гарагийн ул мөрийг дэлхийн бөмбөрцгийн гүнээс олсноо зарлажээ.
Дэлхийн гадаргаас 2,900 км-ийн гүнд хоёр хэсэг бөөгнөрөл байдаг ба 1980-аад оны үед геологичид газар хөдлөлтийн долгионоор үүнийг баталж байсан юм.
Эдгээрийн нэг нь Африк тивийн харалдаа, нөгөө нь Номхон далайн харалдаа дэлхийн чулуулаг давхаргын дор байрладаг гэдэг.
Уг бөөгнөрсөн материал ойр орчныхоо чулуулаг давхаргаас илүү халуун, илүү нягт болохыг эрдэмтэд тогтоож байв.
Тэгвэл энэхүү хоёр хэсэг бөөгнөрөл нь дэлхийтэй мөргөлдсөн Theia гарагийн “булш” гэсэн дүгнэлтийг эрдэмтэд шинээр дэвшүүлсэн байна.
“Theia гараг мөргөсний ул мөр хаана үлдсэн бэ?” гэсэн асуултын хариуг дэлхийн гүнээс олсноо судалгааг ахалсан Калифорнийн Технологийн Хүрээлэнгийн геодинамик судлаач Чянь Юань тайлбарлажээ.
Гараг эрхэс судлаачид манай дэлхийн гүнд ийм бөөгнөрөл байдгийг өмнө нь огт сонсоогүй байсан гэнэ. Харин тэд геологийн салбарын эрдэмтэдтэй хүчээ нэгтгэснээр шинэ таамаг дэвшүүлэх боломж бүрдсэн юм байна.
Шинээр үүсэн бүрэлдэж байсан манай гараг секундэд 10 км-ийн хурдтай нисэж байсан Theia гарагтай мөргөлдөх үед зарим хэсэг нь дэлхийн бөмбөрцгийн дотоод давхаргад нэвтэрч үлдсэн гэж Юаний багийнхан дүгнэжээ.
Эрдэмтэд болсон үйл явдлыг тайлбарлах зорилгоор дүрсжүүлсэн байна.
Theia гарагийн хайлсан хэсэг царцаж, хатуужихын хэрээр хүндэрч, дэлхийн бөмбөрцгийн цардас болон цөмийн хоорондох зааг руу улам бүр живсэн гэж дүгнэжээ.
Албан ёсоор LLVP (Large Low-Velocity Provinces) гэж нэрлэдэг энэ хоёр бөөгнөрөл нь тус бүрдээ сарнаас ч том хэмжээтэй юм байна.
Theia гарагийн мөргөлт манай дэлхий дээр амьдрал үүсэх таатай нөхцөлийг бүрдүүлсэн гэж үзэж байгаагаа Юань тайлбарлажээ.
“Манай дэлхий яагаад давтагдашгүй, яагаад бусад чулуулаг бүтэцтэй гарагуудаас өөр байдгийн шалтгаан энэ гэж би бодож байна” гэж тэр ярьсан байна.
“Theia гарагийн үлдээсэн өв манай дэлхийн 4.5 тэрбум жилийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн” гэж Юань хэлжээ.
Судалгаанд оролцоогүй Шотландын Стирлингийн Их сургуулийн гараг эрхэс судлаач Кристиан Шрёдер “Энэ бол маш чухал бөгөөд сэтгэл хөдөлгөм нээлт юм” гэж магтсан байна.
Theia гарагийн үзүүлсэн нөлөөний талаар онолыг цааш улам хөгжүүлбэл олон нууцын учир тайлагдах ач холбогдолтойг тэр онцолжээ.
Эх сурвалж: AFP
