Хэр тааруу нэгэн үхэр тэрэгний булуу хийх гэж бүдүүн хар мод цавчиж эхлээд эцэст нь шүдний чигчлүүртэй үлдсэн тухай хошин шоглол гэмээр яриа байдаг. Үүнтэй төстэй нэгэн шийдэл энэ өдрүүдэд Монголын улс төрд үргэлжлэв. Энэ бол та бидний хувьцааг нь эзэмшдэг Эрдэнэс Тавантолгой компанийн ногдол ашиг хуваарилах тухай асуудал.
Монголчууд энэ компанийн хувьцааг эзэмшээд олон жил өнгөрчээ. Гэвч өнгөрсөн хугацаанд нэг л удаа 96.4 мянган төгрөгийн ногдол ашиг авсан нь 2020 он. 2021 онд монголчууд ногдол ашгаасаа татгалзаж тухайн компанийхаа бүтээн байгуулалтад зориулах эх оронч санаачлага гаргаж байв. Гэвч хувьцаа эзэмшигчдийнхээ энэ санаачлагын хариуд ямар ч бүтээн байгуулалт хийгээгүй. Бүр хулгай нүүрлэчихсэн.
Оны өмнөхөн болсон Нүүрсний хэлэлцүүлгээр 5.2 сая тн нүүрс хулгайлагдсан нь тодорхой болсон. Үүнийг мөнгөн дүнд шилжүүлбэл 2.6 их наяд төгрөг гэдгийг тооцож гаргажээ. ХЗДХ-ийн сайд Б.Энхбаярын тодотгосноор зөвхөн тухайн асуудлын дөрөвний нэг буюу 25 хувьд нь хийсэн шалгалтаар ийм хэмжээний хулгай нотлох баримтын хүрээнд тогтоогдоод байгаа. Хэрэв энэ жишгээр тооцвол наанадаж 20 сая тн нүүрсний хулгай яригдана гэсэн үг. Ингэвэл мөнгөөр илэрхийлэгдэх хохирол 10 гаруй их наяд болж нэмэгдэнэ. Ер нь нүүрсний хулгайгаас 40 их наяд төгрөгийн хохирол учирсан гэх мэдээлллийг УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд хэлдэг.
Эрдэнэс Тавантолгойн ногдол ашгийн тухай хот хөдөөгүй л ярьж байна. Хэдэн төгрөгийг хэзээ тараах гэж байгааг л асууцгааж байна. Анх дуулдсан том тоо хэвээрээ юу гэсэн эргэлзээ бас олон хүнд байгаа бололтой.
Тодотговол, “Эрдэнэс Тавантолгой” хувьцаат компанийн хувьцааны талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийх үеэр УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж "Цагаан сарын өмнө 580 мянгын ногдол ашиг өгөх ёстой" гэдгийг хэлсэн. Мөн хувьцааны ногдол ашиг хуваарилах тухай Засгийн газрын тогтоолыг байнгын хороодоор хэлэлцэх үеэр 1072 хувьцааны ногдол ашиг 500 орчим мянган төгрөг хуваарилах урьдчилсан тооцоолол гаргасныг Эрдэнэс Монгол компанийн төлөөллүүд мэдэгдэж байв.
Тус компанийн ашиг 3.1 их наядаар хэмжигдэж байгаагаас үүдэн ийм тооцооллыг хийсэн байх. Мэдээж, энэ тоо амьдарч ядаж яваа олон хүнийг баярлуулсан байж таарна. Мөнгөнд дургүй хэн байх билээ.
Харин үүний маргааш нь "Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт нэг иргэнд 200 гаруй мянган төгрөг ногдохоор байгаа гэсэн тоо хэлж иргэдийн урамыг хугалсан. Гэтэл энэ ч бас гайгүй тоо байж. Энэ мэт эргэлзээг тайлах гэсэн мэт "Эрдэнэс Тавантолгой" компанийн гүйцэтгэх захирал Ж.Ганбат "2022 оны ногдол ашгийг аль болох цагаан сарын өмнө олгохыг хичээнэ. Ойролцоогоор 116 мянга орчим төгрөгийн ногдол ашгийг нэг иргэнд олгохоор тооцоод байна" гэв.
Энэ бол хамгийн бодитой тоо байх. Ингэж дээрээс эхэлсэн тоо доошилсоор 116 мянга дээр тогтож байх шиг байна. Ямартай ч тус компанийн ноглол ашгийн хэмжээ энэ мэт дахин дахин буурсаар одоогоор энд хүрээд түр зогсов. Гэхдээ ногдол ашиг хуваарилах шийдвэрийг ТУЗ л гаргана. Тэнд очоод хэрхэн яаж өөрчлөгдөх нь бас тодорхойгүй. Энэ 116 мянга дахиад багасч ч мэднэ. Яг л мөнөөх тэрэгний бул хийх гээд шүдний чигчлүүртэй үлдсэн үлгэр шиг үргэлжилж байна даа.
Тодотгоход, энэ бол 2022 ны ногдол ашгийн тухай яриа юм. Харин 2023 оны ногдол ашгийг цагаан сарын дараа, сонгуулийн өмнө хуваарилж улс төрийн давхар оноо авах гэсэн төлөвлөгөөтэй байж магадгүй юм.
С.Наранцогтын хэлснээр "Эрдэнэс Тавантолгой" компанийн хуримтлагдсан өр 4 их наяд төгрөг байгаа гэсэн мэдээллийг УИХ-д өгсөн. Ийм өртэй компани ашиг хуваарилна гэдэг нь бараг өөрөө асуудал юм шиг байна. Гэхдээ зарим иргэд ногдол ашггаас татгалазаж, нүүрс угаах үйлдвэр мэтийн бүтээн байгуулалтдаа зарцуулах нь зөв гэсэн байр суурийг илэрхийлж байгаа. Уг нь зөв зүйтэй санал ч гэлээ үүний хариуд их бага эрх мэдэлтнүүд нийлж байгаад хулгай хийчихдэг учраас өнөөдрийн өөхнөөс маргаашийн ууушиг гэдэг шиг олдсон дээр нь авч байх нь зөв гэсэн санаа оноог олон хүн илэрхийлж байна.
Иргэдийнхээ итгэлийг үргээсний хариу нь ийм буюу.