Зөвлөлт Украинд цэргийн дээд сургуульд суралцан төгсгөж зэвсэгт хүчиндээ зүтгэж явсан олон арван офицерын нэгний хувьд дайн байлдаан, давшилт хориглолтын талаар ерөнхийдөө өөрийн түвшний мэдлэгтэй, энгийн иргэдийг бодвол энэ сэдвийг гадарлана. Тэр мэдлэг туршлагаараа өнөөгийн энэ дайныг харж, оперативын цагийн байдлыг үнэлж байна. Энэ удаа ОХУ-ын зэвсэгт хүчний явуулж буй хоёр жилийн дайнд дүгнэлт хийсэн оросын сэтгүүлч Илья Яшины “Война Путина. Два года. Три главных итога” нэвтрүүлэг, мөн Украины ТВ-ээр нэвтрүүлсэн “Как распадаются империи? 4 фатальные ошибки” гэдэг нэвтрүүлгээс товчлон орчуулж сонирхуулъя. Орос, украинчууд өөрсдөө ингэж дүгнэж байна.
Хоёр жил байлдаад Путин гурван зүйл “хожсон”, өөрөөр Орост, Оросын ард түмэнд авчирсан ашиг тус, ялалт гэж байхгүй тухай орос сэтгүүлч Яшин зурагтаар ярьж байв. Тэр гурав нь:
1.Оросын хүний капитал руу маш том цохилт өглөө. Хүний амиар ёстой тоглолоо. Афганистаны дайн, Чеченийн дайны нийт 16-17 жилд амсаагүй хохирлоо олон арав дахин нугалж хоёрхон жилд амслаа. Орос даяар шарил цувж, хөлгүй гаргүй, суга таягтай, энгэртээ одон медальтай эрс дүүрлээ. “Оросын ертөнцийн Орос Хүмүүн” рүү богинохон хугацаанд ингэж ихээр халдсан түүх байхгүй. Цоо шинээр харамсалтай түүх бичигдлээ. Цэргийн түүхэнд ч хар толбо тамгаллаа.
2.Оросын эдийн засгийг нураалаа. Оросын эдийн засаг хэт том тулдаа дөнгөж тэсч байна. Гэхдээ уруудаж байна. Оросын ард түмэн ядуурлын зовлон руу явж байна. Дэлхийн эдийн засагт Орос ганцаардлын зам руу орлоо. Ганц Хятадад найдаад хэдий болтол тэсэх вэ?
3.Олон улсын тавцанд сүйрэл амслаа. ОХУ-ын нэр хүнд, түнш, найз, хөрш бүгд будаа боллоо. Орос соёлт Европоос хөөгдлөө. Гэтэл Украины олон улсын нэр хүнд өссөөр, Украиныг дэмжих цар хүрээ тэлсээр байна хэмээн дүгнэжээ.
Энэ бол Путины өдүүлсэн дайны хоёр жилийн бүтээл гэж Яшин дүгнэжээ.
Дайчилгаа явуулах тухай Путины уриалга дайны явцыг өөрчилж чадахгүй. Херсон, Запорож, Луганск, Донецкод шинээр нутаг дэвсгэр эзэлж аваад, хуурамч референдум явуулаад нөхцөл байдлыг өөрчилсөнгүй. Кремлиэс Украинд цөмийн цохилт өгөх тухай заналхийлж дарамтлах нь хүч султайн шинж. Орос орон гарцаагүй нуралтын өмнө ирлээ. Эзэнт гүрэн нуран унасан түүхэн 4 жишээ өнөөдөр Москвагийн өмнө давтагдахаар тулгараад байна хэмээн “4 фатальные ошибки” нэвтрүүлэгт өгүүлжээ. Тэр дөрөв нь:
1.Нэгдүгээр Петр хаанаас эхтэй үзэгдлийг ОХУ давтаж байна. Бүх дайнууд Оросыг өргөжүүлэн тэлэх ёстой. Оросууд хаана байна, тэнд Оросын эрх ашиг байна. Дэлхийн нэгдүгээр дайн. Николай II хаан нийгмээсээ дэмжлэгтэй байсан тул 1914 онд дайнд орсон. Гол зорилго нь Оросын өнийн мөрөөдөл болсон Дарданелл, Босфорын хоолой, Константинополь хотыг эзлэн авах. Сая саяар дайчилгаа зарлан их бууны зуушинд сая сая бэлтгэлгүй орос тариачдыг цэрэг болгон илгээсэн. Дайнд ялагдаад 1917 оны гуравдугаар сард Романовынхны 300 жилийн династыг эцэслүүлжээ.
2.Ромын эзэнт гүрэн. Цэрэг армиар ёстой цэцэглэн байв. Авилгын асар том схем энэ гүрнийг нураасан. Цэрэг арми нь дотроосоо ялзарсан. Эцэст нь цэрэг арми нь эзэнт гүрнээ хамгаалах сэтгэлгүй болсон. Одоо Орост авилга цэцэглэн байна. Арми нь авилгад идэгдсэн. Энэ гашуун түүх өнөөгийн Орос дээр давтагдана.
3.III Рейх буюу Нацистын Герман. Дотроосоо ард түмэн дэмжиж арийчууд бол дээд арьстан гэдгийг итгэж шүтсэн, эсрэгээр бүх гай гамшгийг шалтгаан нь еврейчүүд гэсэн суртлыг дээд цэгт нь тулган бүх ард түмний дайчилгаа зарлан дайныг эхлүүлсэн боловч эцэст нь дэлхий тэр чигтээ Германы цэргийн амбицын эсрэг эвлэлдэн нэгдэж байлдсанаар III Рейх ялагдсан. Германы ард түмнийг тамд унагасан.
4.СССР задран тарсан явдал бол 4 дэх жишээ. 1979 онд Афганистан руу халдан орсон СВО нь буцаад ялагдал авчирсан. Зөвлөлтийн эсрэг олон улсын тавьсан санкц, Зөвлөлтийн агрессын эсрэг барууны ертөнц, исламын ертөнц, коммунист Хятад нэгдэж нэг том эвсэл болсон ба Горбачевын өнгөн дээр алдаагаа ойлгон, бас эдийн засгаа сүйрүүлэн байж тэр дайнаасаа гарсан боловч нэгэнт оройтсон байлаа. Улс орон нь тэр их дарамтыг тэсээгүй СССР гүрэн тарж бутарсан хэмээн сэрэмжлүүлжээ.
Төгсгөлд нь Оросын түрэмгийллийг дэмжиж буй тролл нэртэй монголчуудад харамслаа дахин илэрхийлэхийг хүсч байна. Оросын террорист дайныг уухайлан магтсан сурталчилсан монгол хүн мэр сэр байгаад үнэхээр харамсаж байна. Путиныг бурханчлан шүтэж байгаа чинь одоо буруутах зам руугаа орсон. Та өөрөө, таны гэр бүл, үр хүүхэд, ач, гуч, зээ нар чинь соёлт ертөнцөөс тусгаарлагдаж, барууны хоригт орж, оросын түрэмгийллийн бүр барьцаа болох нь байна шүү. Хүнлэг ёсны эсрэг, Украины ард түмний эсрэг цуст түрэмгийлэл үйлдсэн Орос хэзээ нэгэн цагт ялагдана. Тэр үед дайныг өөгшүүлсэн, дайн сурталчилсан гэмт хэрэгт олон монгол хүн бүү дуудагдаасай, шүүхээр бүү ороосой гэсэндээ ахмад дайчин өвгөн ах нь дээрхийг хөрвүүлж бичлээ.
Орчуулж тайлбарласан Адьяaгийн Батсайхан (бэлтгэл хошууч)