fbpx “Морь цоллоход монгол омогшил төрж, хийморь сэргэдэг“
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/09/12-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Шуугианы эзэд
Огноо
Унших
7 минут 45 секунд

“Морь цоллоход монгол омогшил төрж, хийморь сэргэдэг“

П.ЛХАГВАЖАРГАЛ

“Зууны мэдээ” сонин энэ удаагийн “Өв соёл” буландаа морь цоллооч Т.Тэмүүлэнг урьж ярилцсан юм. Долоодугаар ангийн хүү өв соёл, түүх уламжлалаа хэрхэн түгээн дэлгэрүүлж, өвлөн тээж явааг сонирхоорой.

Үзэгчдийн уухай дуунд сэтгэл уужирч, тайвшрах шиг болсон

Цээл хоолой, цовоо сэргэлэн зангаараа түмэн олны хайрыг татаж, сэтгэлийг цэнгүүлж яваа хүүг Т.Тэмүүлэн гэдэг. Тэрээр Баянхонгор аймгийн Өлзийт сумын уугуул залуу өв тээгч юм. Монгол түмний цэнгэлийн манлай, үндэсний их баяр наадмын хурдан дааганы цолыг яруу тансаг дуудаж, үзэгч олныг огшоосон бяцхан хүү тэр билээ. Үндэсний өв соёл, язгуур урлагаа өвлөн тээж залуу хойч үеийнхээ төлөөлөл, найз нөхдийнхөө үлгэр дуурайлал болж яваа түүгээр гэр бүл, найз нөхөд, цаашлаад Монголын ард түмэнд бахархах сэтгэл төрсөн юм. Тэрээр “Цэнгэлдэх хүрээлэнд анх удаагаа орж, тэр тусам улсын наадмын дааганы цол дуудна гэж зарлахад айж, сандарсан. Харин үзэгчид сайхнаар хүлээж аваад уухайлан дэмжихэд сэтгэл уужраад тайвшрах шиг болсон” хэмээв.

Тэрээр Соёлын тэргүүний ажилтан, уртын дуучин, Улсын ахлах засуул Э.Хүрэлбаатарыг анх морь цоллож байхыг харахад өвөрмөц санагдсан гэнэ. Ийнхүү сонирхож шавь орж, 2023 оноос суралцаж эхэлжээ. Одоо амьдралынхаа нэг хэсэг болгон өөрийгөө хөгжүүлж явна. Тэрээр “Анх сурахад үгээ цээжлэхэд хэцүү байсан. Харин одоо дасчихсан. Морь цоллох үг багадаа 1000, цаашлаад 4000 байдаг. Даага бага нас учраас хамгийн цөөн үгтэй. Цоллох үгийг шинээр зохиож, нутгийн онцлог аялгаа шингээж дуудах боломжтой. Би одоо багшийнхаа зохиосон үг, халх аялгуугаар цоллодог” гэсэн юм.

Өөртөө хэт ачаалал өгөхгүй, системтэйгээр үгээ цээжилж, хоолойныхоо дасгалыг хийгээд хэдийнээ урлагийн хүний шинж суужээ. Харин шилжилтийн нас нь эхэлж байгаа тул хоолойгоо гамнаж, дэглэм барих шаардлага тулгарсан гэнэ. Тэрээр “Багш маань надад их зөвлөдөг. Шилжилтийн нас эхэлж байгаа тул хоолой сөөнгөдөх аюултай. Тиймээс хүйтэн агаар, уух юмнаас зайлсхийж байвал зүйтэй гэдэг. Хүүхэд учраас заримдаа тэсгэл алдаад хүйтэн юм уучихдаг. Гэхдээ цангинасан хоолойгоо хайрлаж, хамгаалахын тулд хичээдэг” хэмээн ярив.

Т.Тэмүүлэн Гавьяат жүжигчин, бөхийн засуул Б.Мөнхбаатар, Соёлын тэргүүний ажилтан, бөхийн засуул, морь цоллооч Б.Цэрэндагва ахаасаа үлгэр дуурайлал авч, суралцдаг гэнэ. Тэрээр “Монголчууд бидний дархлаа болсон өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлж яваарай. Сонирхоод, судлаад үзэх юм бол үнэхээр гайхамшигтай зүйл байдаг шүү. Дэлхийд үүгээрээ л бахархах болно” хэмээсэн юм.

Хүн хичээвэл ард нь заавал бэлэг байдгийг ойлгосон

Морь цоллож сураад удаагүй байхдаа “Гийнгоо” улсын уралдаанд орж тэргүүн байр эзэлсэн юм. Тэрээр “Би энэ тэмцээнд бүх сэтгэл зүрхээ зориулж бэлдсэн. Уралдаандаа ч амжилттай оролцож чадсан. Тэр үед хүн хичээвэл ард нь заавал бэлэг байдгийг ойлгосон” хэмээн дурсан ярив. Энэхүү уралдаан нь хоёр жилд нэг удаа зохиогддог ба морины цол дуудах, гийнгоо марзай, морин хуур гэсэн гурван төрөлд явагддаг. 2023 онд 10 гаран аймгийн 100 гаруй хүүхэд авьяас чадвараараа өрсөлдсөн байна. Улсын наадмаас өмнө тэрээр “Монгол магнай”, “Хангарди” зэрэг наадамд даага цоллож байв. Харин улсын наадмын дараа “Хүрээ цам даншиг наадам”, “Ламын гэгээн”, “Өлзийт” сумын 100 жилийн ойн баяр наадам, “Нүүдэлчин” фестивальд очиж цол дуудсан гэнэ.

Тэрээр “Морь цоллоход монгол омогшил төрж, хийморь сэргэдэг” хэмээн ярьсан юм. Монгол өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлж яваа түүнийг урамшуулах хүн цөөнгүй. “Баяр хүргэж хурдан удмын адуу бэлэглэсэн хүмүүс бий. Багаасаа моринд дуртай байсан болохоор аавтайгаа хамт морьдоо уяна гэж бодож байгаа. Уяачдыг харахад мориндоо бүх зүрх сэтгэлээ зориулж, хөдөлмөрлөдөг санагдсан . Дааганы цолонд:

Хурдлан хурдлан хурдалсан хүлгийн

Унасан эзэн нь улсын баатар

Уясан эзэн нь хөдөлмөрийн баатар” гэж гардаг. Энэ үгний утгыг бодох тусам тэр хүмүүсээр бахархдаг” гэв.

Би Ламын гэгээний ариун голомт, хонгор нутгийн алтан босго Өлзийт сумаараа бахардаг.

Т.Тэмүүлэн нь морь цоллооч мөн ерөөлч юм. Гэрийн ерөөл, уяачдын ерөөл, сэвлэгийн ерөөлийг айл гэрийн хойморт уншаад хэдийнээ эхэлжээ. Харин одоо байрны, хуримын, унага тамгалах ёсны ерөөл сурч байгаа гэнэ. Ирээдүйд уртын дуучин мэргэжлээр суралцаж, морин хуурч, бөхийн цоллооч болж ардын язгуур урлагаа өв тэгш тээж явахыг хүсдэг гэнэ. Мөн эрүүл чийрэг, дасгал хөдөлгөөнтэй байхыг эрмэлзэж гар бөмбөгийн дугуйланд явдаг. Сагс болон хөл бөмбөгөөр сонирхлоороо бас хичээллэдэг гэнэ. Долоодугаар ангийн сурагч түүний хичээл зүтгэл, хөдөлмөрч зангаар багш, анги хамт олон нь бахархаж үргэлж баяр хүргэдэг.

Түүний авга, нагац талын хоёр өвөө нь урлагийн хүмүүс байсан бөгөөд түүний цангинасан хоолой удам дамжин өвлөгджээ. Нутагтаа алдартай дуурийн дуучин Р.Намжигдорж нь түүний өвөө юм. Харин Соёлын тэргүүний ажилтан, Өлзийт сумын Соёлын төвийн эрхлэгч Н.Туулбаатар түүний аав юм. “Мэддэг чаддаг зүйлээрээ бардамнаж, биеэ тоож болохгүй шүү. Шантарч мохолгүй хичээж, улам сайхан амжилт гаргаарай” гэсэн үгийг гэр бүлийнхэн нь захиж, үргэлж дэмждэг гэнэ. Тэмүүлэн ч урам зоригтойгоор, тэр бүх итгэл, сэтгэлийг даахыг хичээдэг. Тэрээр нэгдүгээр ангиасаа тайзан дээр гарч урлагтай холбогджээ. Ая дуугаа өргөсөн тэмцээн, тайз бүрээсээ бага ч болов зүйлийг сурч, туршлага хуримтлуулж явахыг хичээдэг хэмээв. Мөн товшуур хөгжим тоглодог. Тэрээр Өлзийт суманд төрж, өссөн билээ. “Би Ламын гэгээний ариун голомт, хонгор нутгийн алтан босго Өлзийт сумаараа бахардаг. Ерөөлд хүртэл Хонгор нутгийн алтан босго, өргөн тотго, өндөр босго гэж гардаг” хэмээн төрөлх нутгаараа бахдан ярьсан юм.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 12. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 177 (7421)

Паратаеквондогийн тамирчин У.Сүрэнжавт Хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ
Паратаеквондогийн тамирчин У.Сүрэнжавт Хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ
 
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/09/12-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​