fbpx УИХ-ын нэр хүнд түр унав уу, бүр ойчив уу?
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/11/11-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
НО-той мэдээ Том онцлох
Огноо
Унших
9 минут 16 секунд

УИХ-ын нэр хүнд түр унав уу, бүр ойчив уу?

УИХ-ын 76 гишүүнтэй 32 жил явсан. Сонгууль нь голдуу мажоритар системээр явагдаж ирсэн. Үүнээс болоод “…УИХ-ын гишүүд нөлөөнд автаад байна”, “…Тойргийн сэтгэхүйгээс салахгүй, том төслүүдээ явуулахгүй байна”, “…Ард түмний жинхэнэ төлөөлөл УИХ-д орж чадахгүй байна” гэсэн гол агуулгаар өөрчлөлт хийсэн. Хамгийн гол нь “…Жижиг тойргууд, 76 гишүүнтэй байсаар Үндсэн хууль дахь “…УИХ бол төрийн эрх барих дээд байгууллага мөн бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү УИХ-д хадгална” гэсэн зарчим алдагдлаа” гэсээр байгаад тогтолцоо, тоо хоёрыг өөрчилсөн. Сонгуулийн холимог тогтолцоотой, 126 гишүүнтэй болсон.

Эндээс бүрэлдсэн анхны УИХ нь энэ. Сонгуулийн дүн өөрчлөлтийн үр дүнг харуулсан. Улстөрчид нь тойрогт өрсөлдөж, жагсаалтаар нийгмийн бүхий л төлөөллүүд багтаж орж ирсэн. Үнэндээ олон нийтийн хүлээлт өндөр байлаа.

Гэвч энэ УИХ босгон дээрээ бүдэрчихлээ. Сая 2025 оны улсын төсвийг хэлэлцэхдээ л чадамжаа харуулав. Том зургаараа “…126 гишүүнтэй УИХ ёстой бүтэхгүй юм байна. Мэргэжлийн гэсэн худлаа юм байна. Нуль попуудаар дүүрсэн байна. Төсвөө ч хэлэлцэж чадахгүй. Ер нь эдний цөөхөн нь 2025 оны төсвийн төсөлтэй уншиж танилцсан юм байна” гэсэн ойлголт нийгэмд суугаад үлдчихлээ. Яагаад ийм болчихов? Ер нь бол ирэх оны төсвийг тойрсон улс төр өмнөх долоо хоногт гаарав. УИХ-ын зарим гишүүн чуулган, Байнгын хорооны хуралдаанд хэлэх байсан зүйлүүдээ гудамжинд гарч ярив. Уг нь 2025 оны төсвийн тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуулийн төсөл болон дагалдах бусад хууль тогтоомжийн төслүүдийг Засгийн газраас 2024 оны наймдугаар сарын 30-ны өдөр УИХ-д өргөн барьсан. Энэ хооронд үүнд ҮАГ, Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөл дүгнэлт гаргаснаа УИХ-д хүргүүлээд, нийтэд мэдээлсэн. Үндсэндээ төсөв өргөн барьж, төсвийн төсөл УИХ-ын гишүүдэд очсоноос хойш хоёр сар гаруйн хугацаа өнгөрчээ. Шүүмжлэх хугацаа хангалттай байв.

Гэтэл хэсэг гишүүн хоёрдугаар хэлэлцүүлэг дууссаны дараа гэнэт гарч ирээд төсвийн булайг дэлгэв. Улс төрийн орчинд энэ талаар олон янзын тайлбар яригдаж байна. “…Шинэ, хуучин бүтэглэлүүдийн улс төрийн эрх мэдлийн төлөөх тулаан “ гэж байна. Энэ ортой л бололтой.

Яагаад гэхээр Ерөнхий сайд тэргүүтэй Засгийн газрын гишүүд 2025 оны улсын төсвийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг өнгөрөөгөөд 2024 оны арваннэгдүгээр сарын 4-нд Хятад руу айлчлахаар явжээ. Тэр нь даваа гариг аж. Сайд нарыг явахын өмнөх бямба гаригт УИХ дахь МАН-ын бүлэг хуралдсан байна. МАН-ын бүлгийнхэн тэр хурал дээрээ “Галтай сэдвүүдээ хийе, таван тэрбумаа тэвчье” гэж тохирсон байгаа юм. Тодруулбал, Ерөнхий сайд нь “…Галтай сэдвүүдээ хийе. Одоо хийхгүй бол дараагийн хүнд бүр илүү ачаа овоолно гэсэн үг. Тиймээс өнөөдөр ойлгогдохгүй ч хожим зөв байсан нь илрэх хуралдсан асуудлаа энэ өвөлдөө багтаж шийдье. Мөн гишүүд таван тэрбум гэж хэвшсэн. Тэрийгээ тэвчээд явчихъя.

Шинэ соёл учраас маргаантай асуудлууд гарч л байгаа байх. Гэхдээ үүнийг л хийх гэж тогтолцоог өөрчилсөн. Ингэх л гэж гурван намын хамтарсан Засгийн газрыг байгуулсан” гэжээ. МАН-ын гишүүд ч “…Ок” гэцгээгээд үлджээ. Харин 4-ний даваа гаригаас 2025 улсын төсөв тойрсон улс төр хэрхэн өрнөснийг бүгд мэднэ.

Эндээс харвал, тогтолцоог томсгож, тоог нэмсэн Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг гардаж хийсэн МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ үүнээс гарах үр дүнг улс төрийн хувьд алдаж тооцсон бололтой. Намын дарга атлаа уламжлалыг эвдэж өөрөө тойрогт нэр дэвшсэн. Тэгээд нийгмийн сегментүүдийн, иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөллүүд гээд баахан хүнийг жагсаалтад оруулсан. Үүнд намынхан нь таатай хандахгүй л байсан. Гэтэл ингэж УИХ-д гаргасан нөхөд нь томилолтоор явангуут араас нь “хутга шааж” гарав. Нөгөөтэйгүүр, мань эр “…Ингэж бүсчилсэн том тойрогт сон­гууль явуулж, 126 гишүүнтэй болсны дараа том төслүүдээ урагш­луулна” гэж итгээд итгээд хулхидуулчих шиг боллоо.

“…Нийгмийн төлөөлөл” гээд байсан гишүүд нь бүлэглэлийн төлөөлөл болоод гараад ирэв үү, яав? Ямартай ч улсын төсвийг ном журам, хууль дүрмийн дагуу хэлэлцээд баталчихаж чадахгүй хэмжээнд популист УИХ бүрджээ.

УИХ өнгөрсөн баасан гаригт 2025 оны улсын төсвийг батлахдаа дагалдуулж нэг тогтоол гаргасан. 2025 оны улсыг төсвийн тухай хууль баталсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай уг тогтоолд “…Төсвийн тухай хуулийн төсөл баталсантай холбогдуулан төсвийн төслийг чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх үед УИХ-ын нэр бүхий гишүүдээс гаргасан санал, шаардлагыг харгалзан Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1 дэх хэсэгт заасны дагуу улсын төсөв макро эдийн засгийн төлөв байдалд болон төсвийн тусгай шаардлагыг баримтлахад нөлөөлөх талаар үнэлгээ хийж УИХ-д танилцуулах, Төсвийн тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-д заасны дагуу төсвийн тодотголын төслийг 2024 оны арванхоёрдугаар сард багтаан УИХ-д өргөн мэдүүлэх, төсвийн тодотголын төслийг төрийн мөнгөний бодлогод нийцүүлэн төсвийг үр ашигтай, хэмнэлттэй байхаар төлөвлөлтийг сайжруулах, төсвийн зарлагыг нэмэгдүүлснээр нийгэм, эдийн засагт үзүүлж болзошгүй эрсдэлийг урьдчилан тооцоолж, төсвийн урсгал зардлыг бууруулах чиглэл баримтлан боловсруулахыг Засгийн газарт даалгах” талаар тусгажээ.

Шууд утгаараа, УИХ хууль зөрчсөн тогтоол баталчихлаа. Учир нь энэ төсвийн хууль 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-ээс хэрэгжинэ. Гэтэл хэрэгжиж эхлээгүй төсвийг тодотгох тогтоол баталчихаж байна. УИХ-ыг ингэж бүдэрч будилж байх зуурт эрх мэдэл нь Үндсэн хуулийн Цэцэд аажмаар шилжсээр л байна.

Өнгөрсөн зун сонгуулийн зааг дээр УИХ-ын Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн, ШЕЗ-ийн гишүүн зэрэг тодорхой албан тушаалтнуудын томилгоог УИХ “сонсох” эрхгүй болгож шийдсэн. Сая, өнгөрсөн баасан гаригт УИХ төсвөө батлах гээд мунгинаж суух зуурт “…Үндсэн хуулийн Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт “…Цэц зөвхөн Үндсэн хууль хүчин төгөлдөр болж үйлчилсэн 1992 оны хоёрдугаар сарын 12-ны өдрөөс хойш гарсан хууль тогтоомж болон албан тушаалтны үйл ажиллагаатай холбогдсон маргааныг хянан шийдвэрлэнэ” гэж заасан нь Үндсэн хууль зөрчсөн байна” гээд хүчингүй болгож, УИХ-ын 2020 оны 30 дугаар тогтоолыг хүчингүй болсонд тооцсон байна. Чухамдаа энэ мэтээс болоод л олон нийт “…УИХ хүнээ нэмсэн ч хүчээ алдлаа” гэцгээгээд байх шиг байна. Угтаа энэ ихээхэн тааруу бөгөөд хортой дүгнэлт байгаа юм. Өндөр хүлээлтдээ легитим ч авч амжилгүй өмнөх 76-гийн хүрснээс доошилж эхлэв. Товчхондоо, “76”-аас дордсон “126” л гэцгээж байна. “…Сахил хүртээд шал дордов” гэдэг л яг одоо энэ УИХ-ын гишүүдэд яг таарахаар болчихов.

Гэхдээ УИХ энэ төсвийн хэлэлцүүлгээс болж нэр хүнд нь түр унав уу, эсвэл бүр ойчив уу.

Б.ГАРЬД

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

“УЛААНБААТАР ЦАХИЛГААН ТҮГЭЭХ СҮЛЖЭЭ” ТӨХК-ИЙН ХЭЛТСИЙН ДАРГА, ХЭНТИЙН ИТХ-ЫН ТӨЛӨӨЛӨГЧ Х.ГАНЧУЛУУН ЭХНЭРИЙНХЭЭ КОМПАНИАР ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТЕНДЕРҮҮДИЙГ ТҮҮЖ БАЙНА
“УЛААНБААТАР ЦАХИЛГААН ТҮГЭЭХ СҮЛЖЭЭ” ТӨХК-ИЙН ХЭЛТСИЙН ДАРГА, ХЭНТИЙН ИТХ-ЫН ТӨЛӨӨЛӨГЧ Х.ГАНЧУЛУУН ЭХНЭРИЙНХЭЭ КОМПАНИАР ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТЕНДЕРҮҮДИЙГ ТҮҮЖ БАЙНА
 
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/11/11-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​