Украин дахь Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа (СВО) 2 жил 10 дахь сардаа (1013 өдөр шөнө) үргэлжилж байгаатай холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс украины Freeдом ТВ-ийн мэдээлэл, оросын эдийн засагч Вячеслав Ширяев, Оросын Төв Банкны тэргүүн Эльвира Набиуллина, оросыг түүхч Андрей Зубов нарын ярилцлагаас орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.
Путин хоёр ч фронт дээр геополитикийн ялагдал (коллапс) хүлээж байна. Гүржид эсэргүүцлийн бослого дэгдэж, оросын тал баримтлагч, оросын тэжээвэр “Гүржийн мөрөөдөл” сүүлчийн мөчөө хүлээн дэнжигнэнэ. Сирид Ассадын дэглэм нурж унахад ойртож байх шиг. Хэрэв Гүрж, Сири хоёрыг алдвал Путин Украинаа алдахад улам ойртох болно. Учир нь Оросын ялагдашгүй сүр хүч, аугаа ихийн дэмийрэлд ОХУ-д итгэдэг нь огцом багасна. Нийгмээсээ дэмжлэгээ алдана. Энэ нь дэглэмийн уналтад хүргэх магадлалтай. Шинэ он гарахад бүтэн сар үлдлээ. 2025 онд яах бол гэсэн асуулт Орост тулаад иржээ. Нефтийн үнэ унана. Нефтийн салбар Орост хаагдана, Путинд дайны санхүүжилт зогсоно, Хятад мөнгө өгөхгүй, Оросын орлого хумигдана, тэгэхлээр Украин дахь дайнаа зогсоохоос аргагүй болно, тэгж зогсоохгүй бол ялагдах аюул бодитой хэмээн оросын эдийн засагч Вячеслав Ширяев бичсэн бол Оросын Төв Банкны тэргүүн Эльвира Набиуллина Оросын эдийн засгийн бараг бүх нөөц шавхагдаж байгааг шууд зарлажээ. Оросын эдийн засагт хэрэглэдэг, зарцуулдаг, төсөвлөдөг бүх нөөц ашиглагдаад дууссан, цаана нь үлдсэн юм тун бага хэмээн Төрийн Думд хатагтай банкир илтгэжээ.
Ажилгүйдэл түүхэн доод үеэ давсан (2.4%-иас доошоо) боловч боловсон хүчний хомсдол өссөн гэж ярьжээ. Ажилгүйдэл ийм доод түвшинд хэзээ ч байгаагүй. Өөр улс оронд ч үзэгдээгүй. Гэтэл Төв Банкны судалгаа мэдээллээр аж үйлдвэрүүдийн 73% мэргэжлийн боловсон хүчний алдагдалд орсон, гэтэл аж үйлдвэрүүдийн 80% нь бүх нөөцөө шавхан ажиллаж байна. Стагфляц гэх үзэгдэл дагалддаг. Бүх нөөцөө шавхаж дууссаны дараа. Набиуллина хэлж байна. Ийм эрсдлээс зайлсхийхийн тулд Төв Банк хүүгээ нэмнэ, мөнгө зээлийн бодлогоо чангална. Зээл өндөр өртөгтэй болсон, учир нь баруун дахь зах зээлээ алдсан, тийшээ түүхий эдээ гаргах боломжгүй, цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборын заводууд хүчин чадлынхаа дээд оргилд хүрсэн, гэхдээ өсөлт нь унаж байна гэжээ. 2024 оны эхний улиралд өсөлт 5.4%, хоёрдугаар улиралд 4.1%, харин гуравдугаар улиралд 3.1% болж буусныг жишээлжээ.
2025 оны прогнозоор Оросын эдийн засаг стагнацын босгонд тулж ирнэ. Тэр нь зогсолт болохтой адил. ДНБ ердөө 0.5-1% өснө, хөрөнгө оруулалтын өсөлт гэж байхгүй хэмээн Оросын Төв Банк тооцсон бол ОУВС оросын эдийн засгийн өсөлт одоогийн 3.9%-иасаа 2025 онд 1.3% болж буурна гэж үзжээ.
Хатагтай Набиуллинагийн “ажилгүйдлийн доод түвшин” гэдэг нь ажилгүй залуус фронтод хөлсөөр явсан, тэндээ мянга мянгаараа алагдсан, эсвэл амьд байгаа нь дайны дайчилгаанаас зугтаж гадаадад гарснаас шалтгаалсан гэдэг нь бараг ойлгомжтой юм. Энэ бол ололт биш. Харин мэргэжилтэй боловсон хүчний хомсдол гэсэн нь яалт ч үгүй Орост нүүрлээд ирсэн гамшгийн эхэн билээ. Бас нэг прогноз байна. Оросын өөрийнх нь цэргийн шинжээчид хэлж байна. Зөвлөлт Холбоот Улсаас өвлөгдсөн бүх зэвсэг техник энэ эрчээрээ дайн үргэлжлэх аваас 2025 ондоо дуусна гэжээ. Оростой эдийн засгийн харилцаагаа таслаагүй байгаа түншүүд нь Оросын эдийн засгийн бүтэлгүйтлийг бүгд урьдчилан тооцож арга хэмжээ авцгааж байна. Хятадын гол гол том банкууд АНУ-ын хоригт орсныхоо дараа Газпромбанкны UnionPay картнаас бэлэн мөнгө олгохоо зогсоожээ. Газпромбанкны картууд Турк, Герман, Казахстан, АНЭУ, Таиланд, Унгар, Грек, Вьетнам, Япон зэрэг 20 улсад ажиллахаа болилоо хэмээн мэдээлжээ. Манайхан ч мэдээд авууштай юм. Хэрэгтэй сэрэмжлүүлэг байж болно. Орос рубль 2022 оны гуравдугаар сараас хойш анх удаа томхон цохилт амслаа.
Нэг ам.долларыг 102 рублиэр арилжаалах ханштай байсан чинь 2-хон хоног өнгөрөхөд долларыг 108.5-аас дээш рублиэр, Еврог 114 рублиэр биржид арилжаалж байна гэсэн мэдээ гараад ирлээ. Цаашаа ч унах нь байна.
“Доллар по 120–ЭТО КРАХ РЕЖИМА”–оросын сөрөг хүчний сайтуудад ийм гарчиг голлов. Оросын эдийн засгийн чөлөөт уналт эхлэв. Одоо албан ханш нь $1=114 рубль боловч арилжааны банкуудаас доллар авах бол 190-250 рублиэр гаргаж байна. Төв Банкны захирал И.Набиуллина нь огцрох өргөдлөө өгсөн сураг байна. Оросын банкуудад (Оросын 50 банкинд АНУ хориг тавьсан) тавьсан шинэ хориг ийнхүү рублийг девальвацад орууллаа. Оросуудаа тавлаж байгаа юм шиг Кремлийн хэвлэлийн төлөөлөгч Д.Песков “Оросууд валютын ханшийн өсөлтийг анзаарахгүй. Учир нь тэдний цалин рублиэр” хэмээн нулимав. Эрх баригчид бүр ч цайрлаа. Иргэдийн хадгаламжийг өгч чадахгүйд хүрсэн тул зарим банкууд 20 жилийн дараа мөнгийг нь буцааж өгөх өндөр хүүтэй облигац гэгчийг хэвлэж тарааж эхэлжээ. ОХУ Украинд бүрэн хэмжээний дайн 2022 онд дэгдээснээс хойш “1000 хоног” өнгөрөв, Крымд гэнэт халдан түрэмгийлж ОХУ-д хавсарган нэгтгээд, Дорнод Украинд салан тусгаарлах зэвсэгт үймээн дэгдээлгэснээс хойш 10 гаруй жил өнгөрч байна. Энэ 10 жилд ОХУ нь энэ дайныхаа зардалд нэг их наяд ам.доллар зарцуулсан. Хэрэв энэ их мөнгөө улсаа хөгжүүлэхэд зарцуулсансан бол өнөөгийн Эмират улсын хэмжээнд очтол ард түмнээ чинээлэг болгон улсаа бүтээн байгуулах боломж байсан, гэтэл одоо мөнгө ч үгүй, зэвсэг ч үгүй, мэргэжлийн арми ч үгүй болоод дууслаа. Хорон санаа, хоосон түрийвч л үлджээ хэмээн оросын сөрөг хүчний нэг зүтгэлтэн “Дождь” ТВ-ээрээ ярьж байх юм.
Оросын түүхч Андрей Зубов:–Путины төлөвлөгөө бүрмөсөн нурсан. Хэрэв тэр одоогийнх шиг хоёр жил хагасын дараа ийм явдал болно гэдгийг мэдсэн бол тэр хэзээ ч, мэдээжийн хэрэг үнэхээр галзуу хүн биш л юм бол Украин руу довтлох шийдвэр гаргахгүй байх байсан гэжээ. Зубовын ярьснаар, Украины дайныг дэмжсэн ахмад настай оросууд одоо өөрсдийгөө хууртагдсан гэдгийг гэнэт мэдэрч эхлэж байна. Тэд ярьцгааж байна.
“Бид хуурагдчихлаа, биднийг хуурчихлаа” гэж. Зубовын үгээр бол оросууд дайнгүй аж төрөх юмсан гэж улам бүр хүсч гэгээрч байна, энэ нь Крымын ба дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа нийгэм гэнэт сэхээрсэнтэй адил түүх давтагдаж байна гэжээ.
Путин үнэхээр алдаж тооцоолсон. Тагнуулын ба цэргийн бүх судалгаа дүгнэлт хэтрүүлэг байжээ. Харин Украин нь яаж байна? Тэр улсыг Орос өөрөө хурцлаад ирлээд босгоод иржээ. Одоо дарагдана гэж байхгүй. Ирээдүйн дайны төсөөлөл төдийгүй орчин үеийн батлан хамгаалах бодлого, зэвсэгт хүчний бүтэц, зэвсэглэл, түүний шаардлагыг Украинаасаа Орос суралцах дээрээ тулна. Тэнгисийн болон агаарын цэргийн хүчнээ алдчихаад, булаалгачихаад байсан жижиг Украин явган цэргээр дайнд ороод одоо дроны ба нисэгчгүй онгоцны технологиор Оросын агаарын ба тэнгэсийн цэргийг дийлж байна.
Магадгүй Украины Днепр хот хүн төрөлхтний түүхэнд тив алгасагч баллистик пуужинд өртсөн анхны хот хэмээн бичигдэж болно. Харин энэ бол түүхэн эргэлтийн цэг байх магадлалтай. Тив хоорондын баллистик пуужинг туршилтын талбайд биш, сая хүн амтай хотын эсрэг ашигласан гэмт хэрэгт Орос, Путин буртуутгагдана.
ОХУ-ын БХЯ-ны нэгэн нууц төлөвлөгөө задарчээ. 2045 он гэхэд Украиныг бүрэн устгаж дуусна. Тэгээд гурван хэсэгт хуваана.
1)Улаанаар дүрсэлснийг Орост нэгтгэнэ;
2)Улбар шарыг Оросын тал баримтласан, төвийг сахисан Авхаз, Приднестровье маягийн тоглоомын улс болгоно;
3)Xарин шарыг нь Европын орнуудад хувааж өгнө гэжээ. Энэ төлөвлөгөө Путины мөрөөдлийг тусгасан ба тэр дандаа “Украин гэж улс байх ёсгүй” гэж ярьдаг болчихсон.
Украинд тулалдаж буй цэргээ нөхөх зорилгоор Йемений хуситуудыг Орос элсүүлж байна. Мөнгө амлах, оросын иргэн болгоно, ажилд зуучилна, хөдөлмөрийн мигрант гэсэн есөн шидийн хуурч мэхлэх аргаар баахан араб авчраад Украины фронт руу илгээх гэж байна. Оросууд хойд солонгосчуудыг худалдаж авсан, одоо хуситуудыг худалдаж авч байна. Энэ янзаараа бол удахгүй ISIS, Хамас, Аль-Каида, Хезболла, Талибан зэрэг бүлэглэлүүд Оросын талд тулалдах болно. Өөрсдийнх нь өмнөөс байлдаж үхэж л байвал гадны хэн ч хамаагүй болжээ хэмээн оросын блогер бичжээ.
Украины Херсоны оршин суугч нэг сайтад оросоор ярьж байна: –Бид тоггүй, дулаангүй, утасны сүлжээгүй, интернэт сүлжээгүй байгаа ч оросууд байхгүй гэж бодохоор ёстой гоё байна. Тэсэрмээр гоё байна. Бид аймаар аз жаргалтай байна–ОХУ дайнаа зогсоосон ч, газар нутгийг нь эргүүлж өгсөн ч украинчууд Оросыг үүрд өширхөж үлдэхийн дохио сануулга энэ бус уу хэмээн сошиал сайтад нэг орос блогер зовинон бичжээ. Энэ үнэн үү?
Англи, орос хэлнээс хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь
