fbpx Судлаач Ганаа: Манай шашны шинэ зөрчил ба Монгол
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2025/03/17-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
НО-той мэдээ Дэд онцлох
Огноо
Унших
9 минут 39 секунд

Судлаач Ганаа: Манай шашны шинэ зөрчил ба Монгол

Далай ламын саяхан хэвлүүлсэн “Voice for the Voiceless” (“Дуугай хүмүүст зориулсан дуу хоолой”) гэсэн шинэ ном шарын шашныг тойрсон илт боловч ярихгүй явж ирсэн зөрчлийг бүх нийтийн анхаарлын төвд оруулж ирэв. Энэ тухай товч өгүүлсү…

Уг номд: “Миний хойт дүр үүргээ биелүүлэхийн тулд “чөлөөт ертөнцөд” төрөх ёстой” гэж мэдэгджээ.

Улмаар: ”Дахин төрөхийн зорилго нь өмнөх дүрийн үйлсийг үргэлжлүүлэхийн тулд байдаг учраас шинэ Далай лам бүх нийтийн зовлонгийн дуу хоолой, Түвдийн Буддизмын оюун санааны манлайлагч, Түвдийн бэлэгдэл, түвдийн ард түмний хүсэл мөрөөдлийн биелэл болох уламжлалт үйлсээ үргэлжлүүлэхийн тулд чөлөөт ертөнцөд төрөх ёстой” гэж тодруулан хэлжээ. Далай лам өмнө нь ч хойт төрлийн асуудлыг хэд хэдэн удаа хөндөж байсан юм. Тухайлбал, Түвдээс өөр газарт, умард Энэтхэгт, эмэгтэй хүн болж төрж ч магадгүй, хойт төрлийн асуудал надаар дуусах байх гэх мэтээр янз бүрээр ярьж байв. Далай ламын эдгээр мэдэгдэл тухайн үедээ шуугиад өнгөрөх хэмжээнд байв.

Харин энэ удаагийн дүгнэлт бол шарын шашны институтын өмнө тулгарсан зайлшгүй, гарцаагүй, ноцтой зөрчлийг гарган тавьж байгаагаараа онцлог юм.

Далай лам 1935 онд төрсөн, одоо 90 настай. Өнгөрсөн жил өвдгөндөө хагалгаа хийлгэсэн. Үүнийхээ дараа 2024.12 сард Би 110 хүртэл амьдарч ч магадгүй” гэж Ройтер агентлагад хэлсэн байдаг.

Энэхүү номондоо Далай Лам: “Олон арван жилийн турш маш олон түвд хүмүүс, ахмад лам нараас Далай ламын залгамж чанарыг үргэлжлүүлж өгөхийг чин сэтгэлээр гуйсаар ирсэн” гэдгийг онцлон дурджээ.

Шашнаас улс төр рүү

2024 оны 6-р сард АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн Танхимийн Олон улсын хорооны дарга Майкл Маккол, спикер асан Нэнси Пелоси нарын 7 хүнтэй баг Дарамсалад очиж Далай ламтай уулзжээ.

Майкл Маккол энэ уулзалтын дараа: “Далай лам дагалдагсдын хамт Түвдэд тайван амгалан эргэн очно гэдэгт найдаж байна. Харин Далай ламын залгамжлагчийг Бээжин тодруулахыг бид зөвшөөрөхгүй” гэж мэдэгджээ. Үүний хариуд Бээжин эрс эсэргүүцэл илэрхийлжээ.

Гэтэл энэ оны өнгөрсөн сард Бээжин: “Далай лам “зөв замдаа эргэн орж” болох бөгөөд тодорхой нөхцөл хангасан тохиолдолд түүний ирээдүйг хэлэлцэхэд бэлэн байна” гэж мэдэгдэв. Энэ нөхцөл нь Түвд Тайвань хоёр Хятадын салшгүй хэсэг бөгөөд түүний цорын ганц хууль ёсны засгийн газар нь Хятадын ЗГ мөн гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх явдал аж.

Үүний хариуд Энэтхэгийн Дарамсалад байгаа Түвдийн дүрвэгсдийн ЗГ-ын тэргүүн Дулам Цэрэн Техан: “Дээрхийн гэгээн худал зүйл хэлдэггүй, ийм зүйл болохгүй” гэж мэдэгджээ. Сүүлийн үед Далай ламын ч байр суурь зөөлөрч, Түвдийн бүрэн тусгаар тогтнолын төлөө биш, харин “дундаж замын” тухай ярих болсон. Үүнийг Түвдэд илүү автономит эрх олгохыг нэхэж байна гэж ойлгож болох.

Далай лам дурдан буй номондоо: “Бидний түүхээс мэдэж авсан нэг том сургамж бол: хэрэв хүмүүсийг байнга зовлонд байлгавал тогтвортой нийгэм байж чадахгүй юм” гэжээ. Түүнчлэн насан өндөр болж байгаагаас миний Түвд рүү эргэн очих найдлага “улам бүр багасч байна” гэжээ.

Шашны геополитикийн зөрчил ба Монгол

Ямар ч гэсэн хорвоогийн жам ёсоор Далай лам жанч халах цаг маш их ойртож, түүний хойт дүрийг тодруулах нэн хүнд бөгөөд зөрчилт асуудал тулгаран ирж байна. Үүнийгээ Далай лам ч, түүний дайсан болон нөхөд ч бүгдээрээ сайн мэдэж байна. Харин манайд… Монголчууд бид Х Богдыгоо залаад амар сайхандаа жаргалаа гэж бодож байвал тун их эндүүрэл. Далай ламыг жанч халсны дараа түүний хойт дүрийг нь тодруулах асуудал геополитикийн том зөрчил болон хувирах нь ойлгомжтой байна.

Уг нь Далай ламыг тодруулах асуудал Америкийн асуудал огт биш, харин Азийн асуудал, тодруулбал Түвд, Хятад (Манж), Монголын асуудал байсаар ирсэн ба ингэсээр 437 жил болсон юм. Энэ зан үйлд АНУ орж ирснээр Далай ламын хойт дүрийг асуудал геополитикийн хурц зөрчилдөөний талбар болон хувирав. Мэдээж Далай ламын хойт дүрийг Хятад тодруулж таарна. Үүнийг сөргүүлж АНУ “чөлөөт ертөнцийн” Далай ламыг тодруулах нь ойлгомжтой. Ингээд 2 Далай лам тодрох нь…

Шарын шашин түгэн дэлгэрсэн Төвд, Монгол, Хятадад Гэлүгбагийн ёсны Далай лам, Ванчин Богд, Богд Гэгээн гэсэн 3 том шашны удирдагч-багш бий. Энэ гурван том багшийн аль нэгний хойт дүрийг тодруулахад нөгөө хоёрын зөвшөөрөл (баталгаа, соёрхол) хэрэгтэй. Далай ламын байдлыг дээр өгүүлсэн. Харин Ванчин Богд Хятадад бий. “Хятадын” Ванчинг жинхэнэ мөн, биш гэх мэт маргаан гардаг ч энэ бол ил байгаа ганц Ванчин юм. 2 настайдаа гэр бүлийн хамт алга болсон гэх Ванчинг одоо олох боломж бараг үгүй. Далай ламыг тодруулах болон соёрхох үйл явцууд эрс өөр юм. Эхлээд шашны ёс заншил уламжлалаар тодруулна, үүний дараа нөгөө хоёр нь соёрхоно (зөвшөөрнө).

Ингээд Далай ламын хойт дүрийг тодруулах, түүнийг соёрхох (зөвшөөрөх) эрх мэдэл Монголын Х Богдод ногдож байна. Энэ бол маш хүнд, шийдвэрлэхэд нэн түвэгтэй, шашны хүрээнээс халин гарсан геополитикийн том асуудал юм.

Хятадын Далай ламыг зөвшөөрөх үү, Америкийн Далай ламыг зөвшөөрөх үү?!

Далай ламын хойт дүрийг соёрхох асуудал бол Х Богдоор шинээр тодорсон бяцхан хүүгийн биш, харин Монгол Төрийн бодлогын том асуудал мөн. Манай Х Богдыг тодруулах үеэр Монголын төр засаг америк Богд нь дээр гэж ил хэлээгүй, гэхдээ яруу найрагч Ц.Хуланг шийтгэж шоронд хийсэн үйлдлээрээ бодол санаагаа тод харуулсан юм. Гэвч энэ бол өнгөрсөн явдал, Х Богдоо өөрсдөө мэдээд залсан нь сайн хэрэг. Би Х Богдыг залсан нь буруу гэж хэлээгүй, харин Ц.Хуланг шоронд хийсэн нь буруу гэж байна. Ц.Хулан Хятад Богд зална гэж хэлээгүй, монгол Богд зална гэсэн, мөн Монголын шашны хуулийг Баруунд англи хэлээр боловсруулж, манайд орчуулан баталж байна гэж шүүмжилсэн. Энд худал буруу юм юу ч байхгүй…

Далай ламын хойт дүрийг тодруулах асуудал ойрын жилүүдэд тулгаран ирэх нь гарцаагүй. Үүнийг одооноос эхлэн бодолцож, ҮАБЗ-өөр төр-шашны бодлогын стратегийн хэд хэдэн хувилбарыг авч үзэх нь зүйд нийцнэ.

Энд 3 том хувилбар бий: Нэг. Хятад Далай ламыг зөвшөөрөх, Хоёр. Америк Далай ламыг зөвшөөрөх, гурав. Далай ламыг Монголоос тодруулах. Мөн энэ 3-ын завсрын хувилбарууд ч байж болох. Энийг тухай тухайн үед нь тодруулах ярих шаардлага гарах байх…

Далай ламын хойт дүрийн асуудал бол зүгээр нэг шашны тэргүүн тодруулах асуудал биш, харин шарын шашны институтын хямралыг зогсоох эсэх, мөн мандах, сөнөх хувь заяаг шийдэх ихээхэн том асуудал мөн.

Зүгээр сууж байгаад цагийг нь тулгачихаад “хоёрын хооронд гурвын дунд” алцганаж үйлээ үзэхийн оронд эртнээс бэлтгэж байсан нь хавьгүй дээр. Эхлээд юу ч гэсэн Ц.Хуланг сулласан нь өлзийтэй…

Судлаач Х.Д.Ганхуяг

Эх сурвалж: https://gankhuyag.com/

Эрхэм та судлаач Х.Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог https://gankhuyag.com/-ээс уншина уу

Л.Оюун-Эрдэнэ, Ж.Оджаргал хоёр үзээд байна уу, жүжээд байна уу?
Л.Оюун-Эрдэнэ, Ж.Оджаргал хоёр үзээд байна уу, жүжээд байна уу?
 
Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!
Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2025/03/17-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!

Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!

Япон Улсын цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?

Япон Улсын цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?

УИХ-ын хаврын чуулганыг пүрэв гарагт хаана

УИХ-ын хаврын чуулганыг пүрэв гарагт хаана

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга уу?

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга уу?

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

“Г.Дамдинням сайд эрдэс баялгийн салбарыг “эх орончид”-ын шантаажаас салгах нь” гэсэн хүлээлт үүсжээ

“Г.Дамдинням сайд эрдэс баялгийн салбарыг “эх орончид”-ын шантаажаас салгах нь” гэсэн хүлээлт үүсжээ

“Монполимет”-ийн дансыг царцааж, үүсгэн байгуулагч Ц.Гарамжавыг нь эрүүгийн хэрэгт шалгаж байна

“Монполимет”-ийн дансыг царцааж, үүсгэн байгуулагч Ц.Гарамжавыг нь эрүүгийн хэрэгт шалгаж байна

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

Энэ жилийн Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр

Энэ жилийн Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр

Орос, Хятадыг үзэн ядах нь Монголын эрх ашигт нийцэхгүй

Орос, Хятадыг үзэн ядах нь Монголын эрх ашигт нийцэхгүй

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

“Ганц очноос ноцсон аюул”

“Ганц очноос ноцсон аюул”

X Богд яагаад Даншиг наадамд морилсонгүй вэ?

X Богд яагаад Даншиг наадамд морилсонгүй вэ?

Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдиннямын эхний мессэж ба “эртний” байр суурь

Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдиннямын эхний мессэж ба “эртний” байр суурь

Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ гэдэг асуудал тулгарна

Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ гэдэг асуудал тулгарна

Харзтайд сорилгод барилдсан говийн бөхчүүдээс Т.Төгсдөлгөөн, Н.Амгаланбаатар, Э.Мөнхбаатар, Б.Бадрал нарын аймгийн арслангууд өнгөтэй байна

Харзтайд сорилгод барилдсан говийн бөхчүүдээс Т.Төгсдөлгөөн, Н.Амгаланбаатар, Э.Мөнхбаатар, Б.Бадрал нарын аймгийн арслангууд өнгөтэй байна

Баабар бол Монголын түүхэнд үзэгдэл болсон шилдэг нийтлэлч

Баабар бол Монголын түүхэнд үзэгдэл болсон шилдэг нийтлэлч

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

ОУ-ын Таеквондогийн домогт тамирчин Pak Chong Hyon Монголд үнэ төлбөргүй сургалт семинар орлоо

ОУ-ын Таеквондогийн домогт тамирчин Pak Chong Hyon Монголд үнэ төлбөргүй сургалт семинар орлоо

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​