fbpx Л.Мөнхбаясгалан: Монголчуудын 30 жил хүсч хүлээсэн усны мега төсөл хөдөллөө
 
Ангилал
Улс төр Манай 76 Редакцийн сонголт
Огноо
Унших
9 минут 48 секунд

Л.Мөнхбаясгалан: Монголчуудын 30 жил хүсч хүлээсэн усны мега төсөл хөдөллөө

Говийн бүс рүү гадаргын ус татах Хэрлэн-Тооно, Орхон-Онги төсөл Засгийн газраас хэрэгжүүлэх 14 мега төсөлд багтсан. Тэгвэл Орхон-Онги төслийн дэд төсөл болох Онги Цагаанбургастайн усан цогцолборын нээлт өчигдөр Төрийн ордонд боллоо. Төслийн талаар УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаясгалантай ярилцлаа.

-Говийн усны төсөл хөдөлж эхэллээ. Олон жил яригдсан говийг усжуулах ажлыг Засгийн газрын мега төсөл болгоход говийн бүсээс сонгогдсон гишүүдийн хөөцөлдөлгөө ч их байлаа шүү?

-Монголын үе үеийн Засгийн газар, үе үеийн УИХ-ын гишүүд, монголчуудын сүүлийн гучин жилд хүсч хүлээж, мөрөөдөж байсан усны мега төсөл л дөө. Шийдлээ олохгүй өнөөг хүрсэн, хэзээ ч Засгийн газрын тэргүүлэх чиглэл болж байгаагүй Хэрлэн-Тооно, Орхон-Онги төслийг говийн гишүүд бид энэ парламентын үед анхааралд оруулж, Засгийн газрын онцгой төсөл болгож чадлаа. Одоо төсөл маань эхэлж байна. Хангайн бүс, говийн бүсээс сонгогдсон УИХ-ын гишүүд, Өвөрхангай, Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь, Говьсүмбэр аймгийн Засаг дарга нар сая (өчигдөр) усны төслөө хамтран явуулна гэсэн санамж бичиг байгууллаа.

Говийн бүс рүү гадаргын ус чиглүүлэхийн тулд зүүн талаараа Хэрлэн-Тооно, баруун талаараа Орхон-Онги төсөл хэрэгжинэ.

Энэ бол Засгийн газрын 14 мега төслийн хамгийн эко, ногоон төсөл. Гэтэл өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд хүмүүсийн мэдлэг сулаас болж энэ төсөл хэрэгжиж чадаагүй өдий хүрсэн. “Хэрлэн голоо хэрчүүлэхгүй” гээд л иргэд их эсэргүүцдэг байлаа шүү дээ. Урсаж байгаа усыг шууд дундуур нь цавчаад голдрилыг нь өөрчлөх асуудал огт биш. Манай улсад голын усыг амжилттай татаж байсан туршлага бий. Жишээлбэл, Орхон түшээ мөрнөөс Эрдэнэт рүү ус татсан. Эрдэнэт тэр усыг авч хэрэглэснийхээ төлөөсөнд Булган аймагт жил бүр 30 тэрбум төгрөг төлдөг. Тэгвэл Хэрлэн-Тооно, Орхон-Онги төсөл маань цогцоороо хэрэгжих юм бол Хэнтий, Өвөрхангай аймаг маш их мөнгө олох боломжтой.

-Онги-Цагаанбургастайн усан цогцолборыг байгуулахад хэчнээн төгрөгийн санхүүжилт шаардлагатай вэ. Төслийн хүрээнд ямар, ямар бүтээн байгуулалт өрнөх бол?

-Нийтдээ 309 тэрбум төгрөг буюу 88 сая ам.долларын өртөгтэй төсөл юм. Онги бол говийн бүс рүү минь эргэж урсдаг ганц гол. Ингэж урсахдаа Дундговь, Өмнөговь аймгийн нутгаар дажмин урсдаг. Гэхдээ говийн бүсэд урсах урсгал нь тасарчихдаг. Зөвхөн бороотой жил л Онги гол говьд ирдэг. “Онги ирлээ” гээд л манай говийнхон баяр хөөр болдог юм. Тиймээс Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын нутагт Цагаанбургастай гэж тохой бий. Тэнд нь Онгийн усыг боож усан цогцолбор байгуулах юм. Боомт нь 26 метрийн өндөртэй, найман метрийн өргөнтэй байна. Хиймэл нуур үүсгэж байна гэсэн үг. Тэндээсээ Онги гол урсгалаараа урсана. Голын дагуу газар доогуур хоолой татна. Хоолой Дундговь аймгийн Онгийн хийдэд ирнэ. Тэнд нь бас усан цогцолбор хийгээд дахиад 80 гаруй км турбагаар татаад Улаан нуурыг сэргээх юм. Үүнийг ч бас манайд хийж байсан туршлага байгаа. Жишээлбэл, Говь-Алтай аймгийн Гэгээн нуурт том усан цогцолбор үүсгээд доогуур нь хоолой татаж Говь-Алтай аймгийн Алтай сумыг усаар хангасан.

Онги-Цагаанбургастайн дэд төслийн хувьд 2.5-3 жилийн хугацаанд хэрэгжинэ. Усан цогцолбор нь энэ хугацаанд усаараа дүүрнэ гэж тооцоолж байгаа. Ингэж Улааннуурыг сэргээснээр Өвөрхангай аймгийн төсөвт жил бүр 4.5 тэрбум төгрөг төвлөрүүлнэ. Эндээс аймаг нь Уянга сумандаа мөнгө хуваарилна. Тэгэхээр Уянга сум болоод Өвөрхангай аймагт ашигтай төсөл л дөө. Энэ төслийн хүрээнд хэрэгжих бас нэг том бүтээн байгуулалт нь усан цахилгаан станц юм. Хоёр сая КВт цахилгаан үйлдвэрлэж, гурван сумын нутгийг эрчим хүчээр хангана. Нөгөө талдаа ус ирснээр Онги голоос Улаан нуур хүртэл оршин суугаа 29 мянган хүн, 230 гаруй мянган мал усаар тэжээгдэнэ гэсэн үг. Хүнсний ногоо тариалж, мод ургуулах боломжтой.

-Нутгийн ард иргэд хэрхэн дэмжиж байна. Манайхан чинь стратегийн ач холбогдолтой томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэх гэхээр гол ус ширгээлээ гээд л эсэргүүцээд босоод ирдэг зовлонтой шүү дээ?

-Энэ төсөл хэрэгжсэнээр усны нөөц багасахгүй. Өмнө манай улс Тайшир, Дөргөний зэрэг усан цахилгаан станцыг эхлүүлж байх үед яг ийм зүйл ярьдаг байсан. Гол ширгэж, усгүй болно гэдэг байв. Тэр үед иргэдийн мэдлэг хомс байжээ. Харин одоо шинжлэх ухаанчаар ханддаг болсон. Нутгийн иргэдтэй уулзахад энэ төслийг бушуухан хэрэгжүүлээд өгөөч гээд 100 хувь дэмжиж байна лээ. Одоо зөвхөн төслийн санхүүжилтийг босгох л ажил байна. Шаардлагатай 309 тэрбум төгрөг гэдэг бол Өмнөговь аймаг дангаараа шийдэх хэмжээний мөнгө. Учир нь Өмнөговь аймаг улсын төсөвт 1.7 их наяд төгрөг төвлөрүүлдэг. Тийм болохоор энэ мөнгийг Өмнөговь аймаг дангаараа гаргаад шийдчихээр байгаа биз дээ.

Ер нь манай говь нутаг усгүй болж байгаа. Яагаад гэвэл тэнд гадаргын ус гэж байдаггүй. Бороо орлоо ч тогтдоггүй. Урсаад л алга болчихно. Эсвэл элс рүү шингэчихдэг. Уул уурхайтай сумд бүгдээрээ усгүй болж байгаа. Дээрээс нь усны чанар муу. Гүний ус сая жилд нэг удаа л сэргэдэг. Тэгэхээр бид говио аваръя. Үнэхээр цаашаа хөгжье, мөнгө олъё, эдийн засгаа тэлье гэвэл усны төслийг заавал хэрэгжүүлэх ёстой.

-Говьд ус очсоноор уул уурхайн төслүүд усны асуудлаасаа гарах маш том өгөөж бий. Үүнээс гадна олон ач холбогдол бий байх, та энэ талаар тодруулж яриач?

-Монгол Улсын ирэх 30 жилийн хөгжил говиос шууд хамааралтай. Тэнд стратегийн уул уурхайн бүх орд байна. Оюу толгой, Эрдэнэс Таван толгой, Энержи ресурс гээд том, том үйлдвэрүүд өнөөдөр усгүй бол хөдлөхгүй. Бүх үйлдвэр усаар л ажиллана. Тэгэхээр говьд ус амин чухал. Дээрээс нь аялал жуулчлал хөгжих том боломж говьд л байна. 2024 оны найман сарын байдлаар 400 мянган жуулчин ирсний 90 хувь нь говь үзэх гэж Монголд зочилсон юм билээ. Ингээд харахаар говьд ус зайлшгүй хэрэгтэй. Усаа дагаад иргэдийн амьдралын чанар ч сайжирна. Өмнөговь аймгийн Булган сумаар жишээ авахад, тэнд хүнсний ногоо гайхамшигтай ургадаг. Говийн нар маш чухал. Оюу толгойн хэрэгцээг бүрэн хангаад Улаанбаатар руу илүүчилж чаддаггүй гээд бод доо. Тэгэхээр устай бол говьд хүнсний ногоо тариалж болно. Ерөөсөө манай говийн бүс газар тариалан эрхэлж чаддаггүй шалтгаан нь усгүй болохоор тэр. Говьд ус ирж байж газар тариалан эрхлэх боломжтой. Ус ирж байж л аялал жуулчлал явах боломжтой. Дээрээс нь том, том цогцолбор, хүнд үйлдвэрүүд зөвхөн ус ирж байж хэрэгжинэ. Засгийн газрын 14 мега төслийн тав нь манай говьд хэрэгжинэ. Усгүй бол ямар ч ажил урагшлахгүй. Дээрээс нь усаа ашиглуулсан аймаг мөнгөтэй болно. Дахиад хэлэхэд, энэ бол тун өгөөжтэй эко төсөл. Дэлхий даяар ийм ногоон төслийг олноор нь санхүүжүүлж дэмжиж байна.

-Төслүүдийн санхүүжилтийг ямар хэлбэрээр шийдэх вэ?

-Хэрлэн-Тооно, Орхон-Онги хоёр том төсөл нийлээд 4.5 их наядын төсөвтэй. Зөвхөн Орхон-Онги гэхэд 1.8 их наядын төсөвтэй байгаа. Энэ мөнгийг улсын төсөв дийлэхгүй. Тиймээс төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр босгоно. Түлхүүр гардуулах нөхцөлтэйгөөр хэрэгжүүлж болно. Ер нь зургадугаар сардаа багтаад сонгон шалгаруулалт нь зарлагдана. Хэрлэн-Тооно төслийн хувьд хэрэгжих арай болоогүй.

Эх сурвалж: “Өдрийн сонин”

М.Мөнхцэцэг

АНУ тэргүүтэй холбоотны тусламжаар Зөвлөлт Улс дайнд ялсан...
АНУ тэргүүтэй холбоотны тусламжаар Зөвлөлт Улс дайнд ялсан...
 
Доналд Трампын 100 хоногийн талаар хэн, юуг онцлов
Доналд Трампын 100 хоногийн талаар хэн, юуг онцлов
Сэтгэгдэл (1)
Анхаар!
Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд хариуцлага хүлээхгүй. !!!

Шинэ мэдээ

Доналд Трампын 100 хоногийн талаар хэн, юуг онцлов

Доналд Трампын 100 хоногийн талаар хэн, юуг онцлов

С.Баярцогт Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрын зөрчил хурцдаад эхлэв үү?

С.Баярцогт Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрын зөрчил хурцдаад эхлэв үү?

Ж.Оджаргал шиг бүтээлч хүмүүс олширч байж л Монгол хөгжинө

Ж.Оджаргал шиг бүтээлч хүмүүс олширч байж л Монгол хөгжинө

Катараас Трампын засаг захиргаанд “нисдэг ордон“ бэлэглэнэ

Катараас Трампын засаг захиргаанд “нисдэг ордон“ бэлэглэнэ

“Гишүүн Э.Болормаагийн хууль бус хандив авсан хэргийг шалгах хугацааг санаатай дуусгавал АТГ-д хандах боломжтой”

“Гишүүн Э.Болормаагийн хууль бус хандив авсан хэргийг шалгах хугацааг санаатай дуусгавал АТГ-д хандах боломжтой”

Монгол Улсаас Тайландын Вант Улсад суугаа Элчин сайд А.Төмөрийн гэргий Л.Орхон өндрөөс унаж нас баржээ

Монгол Улсаас Тайландын Вант Улсад суугаа Элчин сайд А.Төмөрийн гэргий Л.Орхон өндрөөс унаж нас баржээ

ТӨРИЙН ОРДНЫ “ЗОДООН” БА ТӨСВИЙН ХЯЗГААРААС ДАВСАН ЗЭЭЛ

ТӨРИЙН ОРДНЫ “ЗОДООН” БА ТӨСВИЙН ХЯЗГААРААС ДАВСАН ЗЭЭЛ

Эверестэд Монголын хоёр уулчин авирч байна

Эверестэд Монголын хоёр уулчин авирч байна

Украин: Оросын дайн Орос эх орондоо эргэж ирлээ

Украин: Оросын дайн Орос эх орондоо эргэж ирлээ

Будапешт хотноо “Улаанбаатар хотын соёлын өдрүүд” үргэлжилж байна

Будапешт хотноо “Улаанбаатар хотын соёлын өдрүүд” үргэлжилж байна

Баабар: Орос бол Хятадын хувьд холбоотон биш, найрсаг харилцаатай хөрш, түнш

Баабар: Орос бол Хятадын хувьд холбоотон биш, найрсаг харилцаатай хөрш, түнш

Путины ялалтын баярын үг ядруухан боллоо

Путины ялалтын баярын үг ядруухан боллоо

Баялгийн сан бүрдүүлэх компаниуд “буулт” хийгээд эхэлжээ

Баялгийн сан бүрдүүлэх компаниуд “буулт” хийгээд эхэлжээ

Билл Гейтс хөрөнгөнийхөө ихэнхийг буяны үйлст хандивлана

Билл Гейтс хөрөнгөнийхөө ихэнхийг буяны үйлст хандивлана

Голомт банк “Mongolia Investment Forum New York 2025” чуулгын ерөнхий ивээн тэтгэгчээр ажиллаж байна

Голомт банк “Mongolia Investment Forum New York 2025” чуулгын ерөнхий ивээн тэтгэгчээр ажиллаж байна

Х.Тэмүүжиний “transformation” У.Хүрэлсүх, Д.Амарбаясгалан, Л.Оюун-Эрдэнэ гурваас эхлэх нь…

Х.Тэмүүжиний “transformation” У.Хүрэлсүх, Д.Амарбаясгалан, Л.Оюун-Эрдэнэ гурваас эхлэх нь…

Ромын Папаар Америк хүн сонгогдсонд Трамп баяртай байна

Ромын Папаар Америк хүн сонгогдсонд Трамп баяртай байна

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-д суралцаж буй сонсогчидтой уулзав

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-д суралцаж буй сонсогчидтой уулзав

Д.Баярхүү: Монгол-Зөвлөлтийн найрамдал & “Орос цэрэг“

Д.Баярхүү: Монгол-Зөвлөлтийн найрамдал & “Орос цэрэг“

Apple-ийн Эдди Кью: Одоогоос 10 жилийн дараа iPhone үгүй болно

Apple-ийн Эдди Кью: Одоогоос 10 жилийн дараа iPhone үгүй болно

Украины дайн ба Дэлхийн шинэ дэг журмын төлөөх тэмцэл

Украины дайн ба Дэлхийн шинэ дэг журмын төлөөх тэмцэл

“Сэлбэ дэд төв” төслийг Тагнуулынхан анхаарах хэрэгтэй юу?!

“Сэлбэ дэд төв” төслийг Тагнуулынхан анхаарах хэрэгтэй юу?!

Т.Бадрал “Эрдэнэт үйлдвэр“-ийн захирлаар томилогдох нь

Т.Бадрал “Эрдэнэт үйлдвэр“-ийн захирлаар томилогдох нь

Л.Мөнхбаясгалан: Монголчуудын 30 жил хүсч хүлээсэн усны мега төсөл хөдөллөө

Л.Мөнхбаясгалан: Монголчуудын 30 жил хүсч хүлээсэн усны мега төсөл хөдөллөө

АНУ тэргүүтэй холбоотны тусламжаар Зөвлөлт Улс дайнд ялсан...

АНУ тэргүүтэй холбоотны тусламжаар Зөвлөлт Улс дайнд ялсан...

Э.Цэндбаатар 13 дахь тулаанаа АНУ-д хийнэ

Э.Цэндбаатар 13 дахь тулаанаа АНУ-д хийнэ

Тавантолгойн ордыг яагаад “…Стратегийнх” болгосон бэ?

Тавантолгойн ордыг яагаад “…Стратегийнх” болгосон бэ?

МУГЖ Д.ГАНЦЭЦЭГИЙН БҮТЭЭСЭН “АМЬДРАХУЙ”-Н ЖЯ ЖЭН, “1984” ЖҮЖГИЙН ЖУЛИЯ

МУГЖ Д.ГАНЦЭЦЭГИЙН БҮТЭЭСЭН “АМЬДРАХУЙ”-Н ЖЯ ЖЭН, “1984” ЖҮЖГИЙН ЖУЛИЯ

Голомт банкны шинэ салбар “Улаанбаатар Драгон Терминал”-д нээгдлээ

Голомт банкны шинэ салбар “Улаанбаатар Драгон Терминал”-д нээгдлээ

MRI аппаратаа эвдэж, зөвлөх эмч нараа хөөж явуулсан ЭХЭМҮТ-ийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Ж.Отгонбаатарын тухай ноцтой баримтууд

MRI аппаратаа эвдэж, зөвлөх эмч нараа хөөж явуулсан ЭХЭМҮТ-ийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Ж.Отгонбаатарын тухай ноцтой баримтууд

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​