Хэдхэн хоногийн өмнө “Gem mall” төвд өдрийн цагаар, олон нийтийн дунд ажлын байрандаа гурван хүүхдийн ээж, залуухан эмэгтэй нөхөртөө 23 хутгалуулан амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан. Албан бус мэдээллээр “Тэд салах өргөдлөө өгсөн боловч шүүхийн эвлэрлийн хугацаанд байсан” гэх. Энэ хэрэг нийгмийг цочроосон ч, нэг хэсэгтээ шуугиад л өнгөрөх нь байна. Түүний дараа Дундговь аймгийн Сайнцагаан суманд худалдагч эмэгтэй гэгээн цагаан өдөр ажлын байрандаа зайрмаг өгөөгүйн төлөө балмадаар зодуулав. Тухайн хэргийн бичлэг цахим орчинд тарж, нийгэм ямар түгшүүртэй, хүмүүсийн ааш авир ямар хэрцгий балмад болж байгааг мөн л хэд хоног шуугин ярьцгаав.

Ийнхүү нийгмийг цочроосон хэргүүдийн дараа буюу энэ сарын 1-нд Ерөнхий сайд Г.Занданшатар хүчирхийлэл, ёс бус үйлдлүүд гарч байгаатай холбогдуулан яаралтай арга хэмжээ авч ажиллахыг Хууль зүй дотоод хэргийн сайд Л.Мөнхбаатар, Боловсрол, Соёл, Эрүүл мэнд, Нийгмийн хамгааллын сайд Т.Аубакир нарт анхааруулсан. Ерөнхий сайд “Манай улсад сүүлийн үед монгол хүний сэтгэлийг шимшрүүлсэн, хүнлэг ёсноос ангид ноцтой үйлдлүүд гарсаар байна. Эмэгтэйчүүдийг зодох, хүүхдүүдийг хүчирхийлэх, мал амьтныг хэрцгийлэн хөнөөх зэрэг хэргүүд нь ганц нэг хүний ёс суртахууны алдаа бус, нийгмийн гүн давхаргад оршиж буй цогц асуудлуудын илрэл юм. Ядуурал, боловсролын тэгш бус байдал, архидалт, сэтгэцийн эрүүл мэндийн хямрал, ёс суртахууны уналт зэрэг нь энэ нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Тиймээс хэрэг явдлыг мөрдөн шалгаж, холбогдох этгээдүүдэд хуулийн дагуу хариуцлага хүлээлгэхийг үүрэг болгосон. Хуулийн хэрэгжилтэд улс төр, хувийн ашиг сонирхлын ямар ч нөлөө байж болохгүй. Мөн холбогдох хуулийн заалтуудад шаардлагатай бол өөрчлөлт оруулах саналаа яаралтай танилцуулахыг даалгав.

Гэвч өнөөдрийг хүртэл Засгийн газрын сайд нар шуурхай арга хэмжээ авч ажиллаж байгаа эсэх нь тодорхойгүй, төсөв хуваах асуудлаа л ярьсаар байна. Мөн түүхэндээ анх удаагаа 126 гишүүнтэй парламент бүрдүүлсэн, Азидаа хамгийн олон эмэгтэй гишүүнтэй парламент гэдгээрээ “онгирч” ярьцгаадаг. Гэвч эмэгтэйчүүдийн амь нас, эрүүл мэндтэй холбоотой хүчирхийллийн хэрэг нийгмийг цочроосоор байхад парламентын танхимд тэднийг хамгаалах дуу хоолой байсангүй. Уг нь өчигдөр, уржигдар УИХ-ын нэгдсэн чуулган ээлжит бусаар хуралдсан. Гэсэн ч гишүүд Төсвийн хуваарилалт, Баяр наадмын хууль, эрчим хүчний хулгай яриад л өнгөрлөө. УИХ-ын гишүүн хууль санаачлах бүрэн эрхтэй, мөн түүнийгээ яаралтай горимоор хэлэлцүүлэн батлуулж болно. Тэгэхээр яг ийм түгшүүртэй цаг үед хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга байгаа нь харамсалтай.

Ер нь гэр бүлийн хүчирхийллийн асуудалд хуулийн гажуудал байгааг салбарын экспертүүд ярьдаг. Мөн энэ төрлийн гэмт хэрэг нэлээд ойрхон давтамжтай гарч, сүүлдээ харгис хэрцгий байдал рүү шилжиж байна.

Тухайлбал, одоогоос хоёр жилийн өмнө СХД-т 30 гаруй насны эмэгтэй гэртээ хамтран амьдрагчийнхаа гарт зодуулж нүдүүлж, хоолойгоо хэрчүүлэн харгис хэрцгий гэмт хэргийн золиос болж байв. Тэр эмэгтэй номын соёлыг түгээх, хүүхэд хамгааллын үйлсэд идэвхтэй оролцдог манлайлагч, хувиараа бизнес эрхэлдэг гайхамшигтай бүсгүй байсан гэдэг. Гэтэл өнөөх хамтран амьдрагч нь бүсгүйг хөнөөчхөөд эцэст нь өөрийгөө дүүжилсэн байдаг.

Мөн өнгөрсөн зун 20 настай этгээд хамтран амьдрагч эмэгтэйгээ гэрт нь хөнөөж шүүгээнд нь хийчхээд, цогцосных нь дэргэд амьдарч байгаад 16-хан настай жаахан охиныг бас хөнөөсөн жигшүүрт хэрэг гарсан.

Түүнчлэн одоогоос 13 жилийн өмнө жирийн нэг бүсгүй шүүхээс өгсөн эвлэрүүлэх хугацааг дуусгаад гэрлэлтээ цуцлуулахаар шүүх рүү явах замдаа нөхөртөө 12 удаа хутгалуулж амиа алдсан. Нөхөр нь өөрийгөө хутгалсан ч амьд үлдэж, бяцхан хүү нь өнчирч үлдсэн. Нөхөр нь “Чи үхэж байж л надаас сална” гэж заналхийлдэг байсан. Тэр зорилгоо биелүүлж, 23 жилийн хорих ял аваад шоронд явсан гашуун тохиолдол гарсан. Гэтэл өнөөдөр ч дээрх асуудал давтагдлаа. Эхнэрээ гэрлэлтээ цуцлуулах шийдвэр гаргасных нь төлөө ажлын байран дээр нь, олны нүдний өмнө 23 удаа хутгалж амь насыг нь хөнөөсөн. Түүний ард гурван хүүхэд ээжгүй үлдэв.

Тэгэхээр Монгол Улс гэр бүлийн хүчирхийллийн хуулиа дахин шинэчлэх, хүчирхийлэгчийг хохирогчид ойртуулахгүй байх шүүхийн захирамж гаргах, тэр захирамжийг хэрэгжүүлэх журмыг батлах, хүчирхийлэгчийг шүүгдэхийн өмнө болон ял эдэлсэн хойно нь ч цагдаагийн байнгын хяналтад байлгах тогтолцоог бий болгох цаг болсныг энэ олон сайхан эмэгтэйчүүдийн алтан амь харуулж байна.

Хуулийн өөрчлөлтийн талаар Хүний эрхийн хуульч Н.Арвинтариа байр сууриа илэрхийлжээ. Тэрээр “Эвлэрүүлж болдоггүй маргаан, эвлэрч болдоггүй харилцаа гэж байдаг. Энэ бол гэр бүлийн хүчирхийлэл. Монгол Улс 2016 онд Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулиа шинэчилж, хүчирхийлэл үйлдсэн этгээдэд Зөрчлийн тухай хууль болон Эрүүгийн хуулиар хариуцлага хүлээлгэх болсон. Энэ бол хүчирхийлэлд өртсөн хүмүүсийн амь нас ямар эмзэг, хамгаалалтгүй байгаагийн бодит жишээ. Хүчирхийлэгчтэй эвлэрэхийг шаарддаг, бүрдүүлэхэд хэцүү нотлох баримт шаарддаг тогтолцоо хохирогчийн амь насыг аюулд оруулж байна. Эвлэрэх хугацаа бол байнгын хүчирхийлэл, дарамтад байгаа хүний хувьд гарц биш, хавх болдог” гэжээ. Мөн хохирогчид эвлэрэл биш хамгаалалт хэрэгтэй. Наад зах нь шүүх, Хүчирхийллийн шинжтэй гэр бүлийн маргаанд эвлэрүүлэн зуучлал хэрэглэхгүй байх. Гэрлэгчид эвлэрэх боломжгүй буюу гэрлэгчдийн хэн нэгний байнгын хүчирхийлэл дарамтаас болж гэр бүлийн гишүүдийн амь нас, эрүүл мэнд болон хүүхдийн хүмүүжилд ноцтой аюул, хор уршиг учирч болзошгүй, эсхүл учирсан нь тогтоогдсон бол шүүгч эвлэрүүлэх арга хэмжээг авалгүйгээр гэрлэлтийг цуцалж болно гэж хуульд заасан.

• Нотлох баримтын уян хатан шаардлага тавих зохицуулалт бий болгох.

• Хохирогчийг түр хамгаалах байранд холбон зуучлах, тусдаа амьдрахыг даалгах, яаралтай арга хэмжээ авах журам гаргах

• Гэр бүлийн хүчирхийллийн хэргийг “гэр бүлийн маргаан, хувь хүний асуудал” гэж үзэх хандлагаас ангижрах шаардлагатай байна” гэжээ.

Энэ мэтчилэн гэр бүлийн хүчирхийлэгчдийг чангалах хуулийн төслийн гол өөрчлөлтүүд ч бараг бэлэн байна. Санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлээд батлуулчих УИХ-ын гишүүн байна уу гэдэг нь асуудлын гол болчхоод байна. Үгүй бол гэр бүлийн маргаан, хүчирхийллээс үүдэлтэйгээр сайхан монгол эмэгтэйчүүдийнхээ алтан амийг зольсоор байх нь...

Т.БАТСАЙХАН

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин