Бүх зүйлээ гаднаас хуулах, тэднийг дуурайх дуртай монголчуудын бүхий л зүйл харийн хуулбар болж дуусч байна. Хамгийн наад зах нь гэхэд хуучирч муудсан, хадгалах хугацаа нь дууссан, эмтэрч сэвтсэн эд бараагаа зарахдаа хүртэл харийнхныг дуурайна гээч. Учрыг ухвал, АНУ-д жил бүр Талархалын баярыг тохиолдуулан арваннэгдүгээр сараас Зул сарын баяр хүртэл “Хар баасан гариг”-ийн хямдрал гээч зүйл болдог аж. Энэхүү хямдралын зуд манай улсад жинхэнэ утгаараа нүүрлэж байна.
Тэгвэл өнөөдөр ч гэсэн манай томоохон дэлгүүрүүд энэхүү хямдралтай худалдаат аяныг эхлүүлээд буй. Мөнхүү манай үйлдвэрлэгчдийн нэг “BEST” буйдан энэхүү аянаас яаж хоцрох билээ. Аанай л “Хар баасан гариг”-ийн хямдралтай худалдааг эхлүүлжээ. Хуучирч муудсан, гэмтэж сэвтсэн бараагаа үнэ хямдруулан зарах эсэх нь тухайн үйлдвэрлэгчийн эрхийн асуудал учраас энэ тухайд огт хөндөх гэсэнгүй. Гагцхүү тавилга үйлдвэрлэлээрээ тэргүүлэгч энэхүү байгууллага нь чухам ямар учиртай бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, ямар ёс заншилтай ард түмэнд борлуулдгаа бодох ёстой байжээ. Энэ айлаар ихэнхдээ шинээр гал голомтоо үүсгэж байгаа залуу хосууд үйлчлүүлдэг гэсэн албан бус статистик баримт бий. Нөгөө талаар шинэ байранд орж байгаа өрх айл гээд ямар нэгэн шалтгаанаар бүхий л зүйлээ шинэ байлгахыг хүсэмжилсэн хүмүүс үйлчлүүлдэг учиртай. Тэр тусмаа эмтэрч сэвтсэн эд зүйлс авахыг ихэд цээрлэдэг түмэн гэвэл монголчууд бид мөн. Шинээр гал голомтоо бадрааж буй айл өрх бүү хэл шинэ эд зүйл худалдаж авахдаа ч өнгө, хээ хуарыг хардаг ард түмэн эмтэрч сэвтсэн үйл худалдаж авна гэж ёсонд хазгай түмэн. Нөгөө талаар монголчууд бидний хувьд баасан гариг ёстой л хар өдөр хэмээн түүхнээ тэмдэглэн үлдээсэн нь бий. Тухайлбал,, Улстөрийн товчооны гишүүн, төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн С.Төмөр-Очир, ардчиллын алтан хараацай С.Зориг нар он цагийн зөрөөтэй хоёулаа баасан гаригт бусдын гарт хорлогдсон билээ. Энэ мэт монголчууд бидэнд цээрлэх ёсон, сэжиг сүжиг гэж зүйл бий.
Тэгэхээр Монгол Улсын зах зээлд бүтээгдэхүүнээ борлуулж буй манай тэргүүлэгч үйлдвэрлэгч болох “Best”-ынхэн ч ямар ёс заншилтай ард түмэнд үйлчилдгээ бодолцох л ёстой асуудал. Бизнесийн алтан дүрэм гэж байдаг бол түүндээ харийнхныг дуурайх бус монгол уламжлалаа шигтгэсэн нэг заалт оруулахгүй бол ард түмэн аяндаа сэжиг сүжгийн асуудал ярих байх шүү. Тэр тусмаа үндэсний уламжлалаа сэргээж буй энэ цагт заавал бодолцох ёстой зүйл мөн болов уу.
Яахав, “BEST” буйдангийнхан энэхүү хямдралынхаа талаар “Бид орон нутгаас ирсэн. Бага зэрэг сэвтэй, дэлгүүрт зарагдаагүй удсан бүтээгдэхүүнээ хямдралтай худалдаж байгаа. Мөнхүү агуулахад гэмтэж сэвтсэн бараагаа үнэ хямдаруулан зарж байгаа” хэмээн тайлбарласан байна. Нэг үгээр худалдан авагчийн шаардлага хангаагүй бараануудаа “Хар баасан гараг” нэрийн дор худалдаалж байгаа нэг л бизнесийн төрөл учраас үүнд бол ач холбогдол өгөөгүй шүү гэдгийг дахин хэлмээр байна. .
Х.Баатар
Шуурхай.мн
