fbpx Нэрийн учир /хошин өгүүллэг/
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/04/06-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Эдийн засаг
Огноо
Унших
6 минут 15 секунд

Нэрийн учир /хошин өгүүллэг/

Аливаа монгол хүний нэр нарийн учир шүтэлцээтэй байдаг. Монгол нэрийн гүн ухааны академийн академич, доктор профессор миний бие энэ асуудлыг сүүлийн гучин жил судалж байна. Энэ тухай олон долоон үг эс нуршин монгол нэрийн учир начир, гүн ухааны нарийн ширийнийг дор өгүүлсү.

Саран хэмээн эхэлсэн буюу төгссөн нэр эзнээ сартай шөнөөр хүмүүн заяагаа олсныг илтгэн харуулдаг нийтлэг зүй тогтолтой. Тэргэл саран мишээсэн сэр сэр салхитай шөнөөр Хоргын голын хайлааст тохойд залуухан хос сэм учраад, сэтгэлийн үгээ хэлэлцэн суухуй дор янагийн бүлээн сэрэл нь сэр сэр сэвэлзэж хурын үүлийг хуралдуулснаас Тэргэлсаран гэдэг нэртэй арвайн чинээ бүсгүй үр зүүний үзүүр дээр тогтсон байх жишээтэй.

Сарантуяа гэдэг нэр ихээхэн гүнзгий сэтгэлгээг агуулна. Сартай шөнө байсныг дахин нуршаад яах вэ. Сарантуяа бүсгүй олдож байхуйд өрх бин битүү бүтээгдсэн байсан агаад өрхний сэжүүр үл ялиг хошууран нугаларсан өчүүхэн завсраар саран авхайн цацраг мөнгөн жад мэт нэвт сүлбэхүйд ээж бүсгүйн булбарай цээж нь хөхөлбөр туяан тусгал руу орж гаран оволзон чичирхийлж байжээ. 

Саранцэцэг гэдэг нэрийг сонсоод хүмүүс саран дээр ургасан цэцэг гэж мөчидхөн ойлгох нь бий. Тэгтэл энэ нь саран дээр бус сартай шөнө ягчис ягчсаар зүтгэн тэлмүүлсээр хүмүүний халуун хөлснөөс ургасан хүмүүн цэцэг билээ. 

Саранцогт гэх нэрийн ард учир шалтгааны тайлагдашгүй ээдрээт оньсого нуугдаж байсныг миний бие долоон жилийн шаргуу судалгаагаар илрүүлэн нээсэн амой. Саран дээр цог байх шинжлэх ухааны ямар ч үндэслэл байхгүй. Тэрхүү цогийг сар луу Америкийн одон оронч Армстронг авч очоод мартчихаад ирсэн гэвэл дөнгөж их сургууль дүүргэсэн шинэхэн судлаачийн гэнэхэн дүгнэлт болно. Хэрэг дээрээ сартай шөнө монгол үхрийн сайхан аргалын цогны дэргэд учир ургасан нь олон баримтаар нотлогдож байгаа юм. Саранцогт нэртэй хүний дэргэд очоод анзаарагтун. Аргалын утаа баргилах шиг сэтгэл сэргээсэн монгол үнэр анхилна гайгүй. 

Нар орсон нэр бол бүр адармаатай тайлалтай. Өдрийн нарнаар үүлэн борооны ажил амжуулах цаг завтай, нэг бол ойгүй баян үгүй бол эрхэлсэн ажилгүй эмзэг бүлгийн хүний хүүхэд ийм нэртэй байна. Шөнөжингөө бөөрлөх хүн хайж тэнээд үүрээр арайхийн ганц жижиг хүрэн шилтэй найруулсан юм босгосон хоёр аль хэдийнэ дуниартаж амжаад ид ажилдаа орж байхад нь нар гарчээ. Хоёрын хоёр жаргалыг хослуулан манарсан эр “Наран гарав уу, саран ургав уу” хэмээн будилснаас Нарангарвуу гэх сонсголонтой нэртэй хүү төрснийг академийн эрдэмтэд нотолсон байдаг.

Сүүлийн үед Ану гэх нэр ихэд газар аваад байна. Манайхан Америкийн нэгдсэн улсад төрсөн хүүхэд юм байлгүй гэж боддог. Гэтэл хэрэг дээрээ энэ их нарийн. Нэрийг задлаад үзвэл Аа-нуу гэсэн хоёр хэсэг болно. Аливаа юмыг хүн ухаармагц “Аа!” хэмээн дуу алддаг. Тэгэхлээр “Аа!” хэмээн ухаармагцаа бушуухан “Нуу!” гэж чарлаж байна шүү дээ. Ингээд бодохоор энэ нэрийн цаана их ноцтой үйлдлийг нуусан байгаа юм. Ну-А буюу нууц амраг ч байж мэдэх. Энэ тухай судалгаа үргэлжилж бүх ээдрээний гогцоо хариугүй тайлагдах дээрээ тулаад байгаа. 

Гал, Галт гэх их хачирхалтай, логикгүй нэрийг манайхан мэр сэр гаргаад байна. Галан дотроос хэрхэн яаж хүмүүний үр амьд гарч ирэх вэ? Сарвалзаж ч амжилгүй үнс болтлоо шатчихна шүү дээ. Ийм нэртэй хүн байх шинжлэх ухааны үндэслэл байхгүй бөгөөд магадгүй албин чөтгөр ч юм уу, ид шидтэн байж болно. Тамд л хүнийг гал дээр шарж байдаг тухай тэнд өөрийн биеэр очоод нүдээрээ харж, хар тавхайгаараа мэдрээд ирсэн өтгөс хөгшид маань ярьцгаадаг даа.

Тэмүүлэн гэдэг нэрийн учир шалтгааны холбоог гаргаж ирэхийн тулд олон академич нойр хоолгүй ажилласан юм. Хоёр амраг учраад хаашаа ч юм ихэд яарч тэмүүлсэн бололтой. Энерги хувьсан хадгалагдах хуулийн дагуу тэрхүү яарч адгаснаас үүдсэн тэмүүлэл нь үр хүүхдэдээ сурч боловсрох ихийг мэдэхийн тэмүүлэл болон дамжин хадгалагджээ. Тэмүүлэн нэр нь хэт олширч буй тул сүүлдээ юуны тэмүүлэл дээрээ яваа нь мэдэгдэхгүй болтлоо ээдэрч самуураад байна. Судлаачид Америк, Солонгос гэхчлэн гадаад улс руу тэмүүлэл хүчтэй мэдрэгдэж байгаа тухай их шуугих болжээ.

Үгэн дотор үг, үхэр дотор тугал гэж өвөг дээдэс маань хэлсэн нь бий. Судлаад байх тусам л монгол нэрийн чинадаас дэлхийн чихийг дэлдийлгэсэн их нээлтүүд урган гарсаар байна. Нэрийн учир начир гэдэг бол шавхагдашгүй их эрдэнэсийн сан болой. Энэ их эрдэнэсээс хундаганыхаа хэмжээгээр хүртэх л чухал. 

Цаг агаарын урьдчилсан мэдээ
Цаг агаарын урьдчилсан мэдээ
 
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2018/04/06-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Г.Дамдинням сайд Ормузын хоолой болон нефтийн үнийн талаар үндэслэлгүй худал мэдээлэл тараав

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Цагдаагийн дэд хурандаа Д.Оюун: Гудамж талбайд дриффт хийсэн жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцох тогтолцоог бий болгосон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын менежерүүд шалгаж эхэлсэн нь тэдэнд том цохилт болсон

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Экс сайд Л.Энх-Амгалан Монголын боловсролыг самрахаар шийдэв үү?!

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Улсаа самарсан улс төр удах уу, дуусах уу?

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Ю.Ариунзаяат: Цахим спортын талаар олон нийтийн сөрөг хандлагыг өөрчлөх цаг болсон

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Хуурамч зар байршуулан иргэдийг залилсан этгээдийг баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж иргэн “А”-г баривчилжээ

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Л.Оюун-Эрдэнэ оргон зайлчих вий дээ?

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Ах дүүгийн найрамдлын шинэ харилцаагаа эрхэмлэн ажиллая (1)

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Боловсролын сайд П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Улаанбаатарт өдөртөө 29 хэм дулаан байна

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Жендэрийн ялгаатай байдлын үзүүлэлтээр Монгол Улс 2025 онд 148 улсаас 65-т эрэмбэлэгдэж 20 байраар урагшиллаа trend

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Улаанбурхан өвчний дэгдэлтийг таслан зогсоох, дархлаажуулалт зохион байгуулах, эмчилгээ, оношилгоонд шаардлагатай таван тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргана

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Монгол Улсын Ерөнхий сайд нар

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

Урт хугацааны нүүрс тээвэрлэлтийн анхны цуваа хөдөллөө

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

“Цомхотгол хийхдээ шууд халахгүй, албан тушаалд шилжүүлэх зохицуулалт хийнэ”

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Х.Тэмүүжиний хуулиар УИХ хууль хяналтынхныг “хазаарлах” Тусгай хяналтын хороотой болно

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

Нүүрсний сонсголоос Ухаахудаг, оффтейк гэрээ хоёр яагаад “хасагдсан”-ыг нэхэн сөхөх үү?!

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​