УЛСЫН ХАРЦАГА Н.ЗОЛБОО: НАМАЙГ ДЭМЖДЭГ ХҮМҮҮСИЙН ИТГЭЛ ДЭВЖЭЭНД ХАМТ БАЙДАГ БОЛОХООР УНАХ ЭРХГҮЙ

Улсын харцага Б.Бат-Өлзийгөөр тав давж буй агшин

Ардын хувьсгалын 97 жилийн ойн их баяр наадмаар зургаа давж харцага цол хүртсэн Баянхонгор аймгийн Баянбулаг сумын харьяат бөхийн чөлөөт барилдааны олон улсын хэмжээний мастер Н.Золбоотой ярилцлаа. Амралт, аяллын цаг эхэлсэн энэ өдрүүдэд шинэ харцага удахгүй эхлэх Азийн наадамд эх орноо төлөөлж оролцох бэлтгэлээ “ЭКО” цогцолборт базааж байхад уулзсан юм.

-Чөлөөт бөхийн барилдааны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний “Сорил”-ыг амжилттай давж гурав дахь удаагаа эх орноо төлөөлөх эрхээ өвөртөлсөнд баяр хүргэе. Энэ тэмцээний талаар ярилцлагаа эхлүүлье?

-Баярлалаа. Дэлхийн бүх л шилдэг тамирчид нэг дор цугладаг том наадамд Монгол орноо төлөөлж гурав дахь удаагаа дэвжээнд гарах хариуцлагатай үүрэг надад оногдлоо. Өнгөрсөн жилээс эхлээд Монголын чөлөөт бөхийн холбоо дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох тамирчдын амжилтыг харгалзаж “Сорил” тэмцээн хийж олон хүний нүдний өмнө шударгаар сонгох болсон. Энэ жил урьдчилсан шатны барилдаануудад бүх өрсөлдөгчдөө ялж гарч ирсэн М.Лхагвагэрэл дүүтэйгээ хүч үзэж хоёр барилдаанд хожиж Будапештыг зорих болзлоо хангасан.

-Олон жил улсын цолны тааварт явж энэ жил улсын харцага цол хүртлээ. Баяр наадмын талаар яриагаа үргэлжлүүлье?

-Ардын хувьсгалын 97 жилийн ойн баяр наадмаар амжилттай сайхан барилдаж улсын харцага цол хүртэж олон жилийн хөлс хөдөлмөрийнхөө үр шимийн нэгээхэн хэсгийг зүлэг ногоон дэвжээнээсээ хүртлээ. Наадмын барилдаанууд амар байсангүй. Хоёрын даваанд гэхэд өнөө жилийн бүх цэргийн наадмын түрүү бөх Г.Жамбалдоржтой оноолт таарч даваа авсан. Нэг дор хамтдаа бэлтгэл сургуулилт базаадаг улсын цолны төлөө адилхан зүтгэж байгаа найзтайгаа харгүй сайхан барилдсан. Г.Жамбалдорж маань ирэх жилийн наадмаар цолоо ахиулж нутгийн зон олноо баярлуулах биз ээ.

Гурвын даваанд жүдо бөхийн үндэсний шигшээ багийн тамирчин Архангай аймгийн заан Л.Отгонбаатар бид хоёрыг улсын цолтнууд амлалгүй үлдээж тунаж барилдсан. Олимпийн наадмын медалийн төлөө барилдаж явсан үеийн залуутайгаа сайхан барилдаж толгойг нь уургалж дараад л даваа авсан даа. Өмнө нь Отгонбаатарт өвдөг шороодож байсан болохоор алдаа гаргахгүйг хичээсэн.

-Дөрвийн даваанд Увсын С.Батсуурь начинтай таарна гэж төсөөлж байв уу. Наадмын өмнө оноолтын давааны барилдаанаа яаж харж байв?

-Оноолтын даваа ч амаргүй л дээ. Өнгөрсөн жилийн наадмаар би энэ даваанд унаад гэртээ харьж байсан. Өнөө жил 2017 оны улсын харцагуудтай нугарах болов уу гэж тооцоолж байсан ч улсын олон цолтнууд гурвын даваанд унаснаар таавар зөрж Увсын С.Батсуурь начинтай барилдаж давсан.

-Начин цолны даваанд энэ онд амжилтаараа тэргүүлж байсан улсын харцага Б.Бат-Өлзийтэй барилдаж давсан. Та өмнө нь Бат-Өлзий харцагад гурван ч удаа өвдөг шороодож байсан шүү дээ?

-Сар шинийн барилдааны түрүү, өнөө цагт барилдаж буй шилдэг харцагатай тунаж барилдан давж начин болоод их баярласан шүү. Б.Бат-Өлзий бид хоёр нэг үед гарч ирж байгаа бөхчүүд хоорондоо 10 орчим удаа таарч өгөө аваатай л барилдаж байсан. Харин би сүүлийн гурван барилдаанд дараалж өвдөг шороодоод байсан учраас багш нартайгаа зөвлөлдөж алдаан дээрээ их ажилласан. Хавар төв цэнгэлдэхэд аваргуудын нэрэмжит барилдаан дээр амлуулаад хөлд нь ороод унасан. Энэ удаа алдаагаа давтаагүй. Барилдахаар гарахын өмнө багш нар “Чи өмнө нь сэрүү барьцнаас ухаан мэдрэлгүй ажилласаар байгаад золгох болоход тамираа барчихсан байдаг. Жаахан нөөцтэй ажиллана шүү” гэж анхааруулсан. Унасан барилдаануудаа эргээд бодоход гол алдаа л тэр байсан юм билээ. Сая нөөцтэй барилдаж хамгийн сүүлийн золгооноос хаялцсан. Хэрэв тэр барьц л задарсан бол шодож барьц сонгох байсан.

-Тунаж цол аваад туг тойрох сайхан биз. Тухайн үед юу бодогдож байв?

-Би тунаж цол авахыг дотроо хүсч байсан л даа. 2015 онд Архангайн Ч.Ганзориг ах О.Хангайтай тунаж барилдаад ганцхан суйлж хаячхаад начин болоод гүйж байхыг нь хараад их огшиж, баярлаж байсан. Тэр үед “Би ч яагаад болохгүй” гэж толгойд бодогдож байсан минь сая биеллээ оллоо. Б.Бат-Өлзий харцагыг давчихаад орилж байснаа муухан санаж байна. Тэгээд л орчлонгоос тасарчихсан юм шиг байгаа юм. Нэг мэдсэн чинь л багш нартайгаа тэврэлдээд уйлж байсан. Багш нар ч “Ханах болоогүй. Одоо тайвшир, ахиад даваа хүлээж байгаа” гэж хэлж байсан. Би тайван байхыг хичээсэн ч чаддаггүй юм билээ. Олон жил хүсэж мөрөөдсөн цолд хүрсэн болохоор тэр биз. Зургаагийн даваанд цол хүртсэн баярын сэтгэлээ дарж амжилгүй гарч барилдаад найз Д.Цэрэнтогтохыгоо өвдөг шороодуулж харцага болсон. Баянхонгороос хамгийн сүүлд Ж.Чулуунбат ах 2011 онд улсын цол авсан. Өнөө жил Их Богд дэвжээнийхэн одтой наадаж хоёр цолтон төрсөн. Хонгор нутгийнхан маань ч хөл нь газар хүрэхгүй баярласан шиг байна лээ. Баянхонгороос 2006 онд Б.Сэр-Од, Б.Баянжаргал нар хамтдаа начин болсон юм билээ. 12 жилийн дараа би зургаа, Цэрэнтогтох тав давж улсын цолд хүрлээ.

-Их сайн байгаа бөх нэг бол түрүүлдэг. Үгүй бол түрүү бөхөд унадаг гэж үг бий. Та түрүү бөх Н.Батуурь аваргыг дөрвөн хөллүүлээд алдчихсан. Дараад авч болоогүй хэрэг үү?

-Олон барилдаан хийгээд бие хүндэрчихсэн байсан болохоор аваргатай тогтож барилдъя гэж тооцож гарсан. Аварга бид хоёр улсын заан О.Одгэрэлийн удирдлагад хүчний бэлтгэл хамт хийдэг сайн найзууд. Н.Батсуурийн толгойг нэг уургалж аваад хутгах гээд алдчихсан. Би уг нь толгой уургалаад хутгах мэх тэр бүр хийдэггүй л дээ. Наадмын бэлтгэл дээр ганц нэг давтсан нь мэдрэмжээрээ ороод ирсэн. Өндөр даваанд хариуцлага алдсан хэрэг. Түрүүлэх бөхийн аз хийморь нь л өөр юм билээ. Энэ жилийн тухайд Н.Батсуурь надаас илүү сайн бэлтгэгдсэн байна лээ. Аварга Н.Батсуурь, арслан П.Бүрэнтөгс нар миний хүчний бэлтгэлийг базаахад тус дэм болж би чөлөөт бөхийн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс мөнгөн медаль зүүж байсан.

-Шинэ харцагаа Баянбулаг сумынхан хүлээж авч хүндэтгэл үзүүлж байсан?

-Тэгсэн, сайхан хүлээж авсан. Спортын төлөө олон жил тууштай хөдөлмөрлөж үзүүлсэн амжилтыг минь үнэлж Баянхонгор аймгийн хөгжилийн төлөө сан “ЛАНД 200” маркийн төмөр хүлэг, “Мөнхийн үсэг” компаниас хоёр байр надад бэлэглэсэн. Энэ баяраа нутгийн иргэдтэйгээ хуваалцаж амьжиргааны түвшин доогуур 90 хүүхдэд хичээлийн иж бүрэн хэрэглэл авч өгсөн. Бөхчүүд бид чинь ард түмнийхээ алга ташилтаас урам зориг авч хөглөгдөж, илүү хурцлагддаг учраас баяраа ард түмэнтэйгээ хуваалцмаар санагдсан хэрэг. Баяр наадмын үеэр гурван насны морь уралдаж, хүчит 64 бөх барилдаж Ж.Чулуунбат ах түрүүлж Увсын Цэ.Мөнхбаяр арслан үзүүрлэсэн. Намайг хүндэтгэж цолны мялаалга наадамд очиж барилдсан найзууддаа их баярласан.

-Наадмын өмнө аймаг, цэргийн цолтнуудын барилдаанд их олон түрүүлсэн. Ийм ч учраас бөх сонирхогч хэн бүхэн Баянхонгорын Н.Золбоо улсын цолд хүрнэ гэж хэлж байсан. Энэ нь танд яаж нөлөөлж байв?

-Наадмын өмнө хүмүүс “аймаг, цэргийн цолтой бөхчүүдийн барилдаанд дөрвөөс дээш түрүүлсэн бөх тэр жилийнхээ наадмаар сайн барилддаг” гэж ярихыг сонсоод дотроо бэлгэшээж байсан шүү. Увсын Э.Батбаатар харцага, Архангайн Т.Мөнгөнцоож таван удаа түрүүлсэн жилээ улсын харцага болсон байдаг юм билээ. Би зургаа барилдаж дөрөв түрүүлээд мөн л харцага цол хүртлээ. Намайг урамшуулж, дэмжиж байдаг хүмүүсийн итгэл дэвжээн дээр хамт барилддаг болохоор амархан унах эрх надад байхгүй.

-Наадмын өмнөх шөнө нойр тань хүрсэн үү. Аймгийн цолтнууд барилдаан бодоод унтаж чаддаггүй шүү дээ?

-Наадмын бэлтгэлийн гэрт 20 гаруй хоносон болохоор түүндээ дасчихсан байсан даа. Долдугаар сарын 11-нд хоёр давчихаад буцаад бэлтгэл рүүгээ очиж сайхан унтаж амарсан. Хэвтэр солигдоно гэж байдаг болохоор тэр. Өглөө 07:00 цагт сэрээд хөнгөн гүйж биеэ халаагаад цэнгэлдэх рүү ирсэн дээ.

-Бэлтгэлээ “Их богд” дэвжээн дээр хийсэн бил үү?

-“Их богд” дэвжээний хамт олонтойгоо Бугын сангийн аж ахуйд улсын харцага Д.Батболд, улсын начин Ж.Чулуунбат ахын удирдлагад бэлтгэлээ базаасан. Ж.Чулуунбат ах чөлөөт болон үндэсний бөхөөр удаан амжилттай барилдсан болохоор чөлөөт барилдааны суурьтай хүн үндсээр яаж барилдвал амжилт үзүүлэх талаар олон зөвлөгөө өгсөн нь их хэрэг болсон. Багш нар бэлтгэлийг маань ч сайхан тааруулсан байна лээ. Аварга Н.Батсуурьтай хүнд барилдаан хийсний дараа ч их цуцаагүй.

-Наадмын сорилго барилдаанд их сайн барилдаж байгаа харагдсан?

-ЦЕГ-ын “Хүч” спорт хорооноос Сүүжийн ууланд болсон наадмын их сорилго барилдаанд түрүүлж бэлтгэлийнхээ өнгийг засч өгсөн. Нээрээ Зүрххайрхан гэж бидний шүтэн залбирдаг хайрхан бий л дээ. Наадмын өмнө долдугаар сарын 9-ний өглөө галын бөхчүүд нар мандахыг харахаар ууланд гарсан юм. Тэгсэн тэр ууланд их том олон салаа эвэртэй сүрлэг сайхан бугыг би олж харсан. Ах нартаа хэлэхэд “Дүү хийморьтой, сайн байгаа юм байна. Улсын цол авах нь дээ” гэж хэлсэн нь ёсоор боллоо.

-2018 он таны хувьд амжилт бүтээлээр арвин болж байна. Он гараад оролцсон тэмцээн бүртээ л медаль зүүж байсан?

-Их сайхан жил болж байна. Саяхан отгон хүү маань төрлөө, төрийн наадамдаа сайхан барилдаж улсын харцага боллоо. Энэ онд дөрвөн тэмцээнд зодоглосноос УАШТ-д түрүүлж, Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн, И.Ярыгиний нэрэмжит “Алтан Гран При”, Буриадын олон улсын тэмцээнээс хүрэл медаль хүртэж дэлхийн чансааг анх удаагаа тэргүүллээ.

-Улсын харцага цол авсан бөхчүүд ихэвчлэн цолоо ахиулаад түрүүлчихээд байдаг?

-Тийм шүү. Сүүлийн жилүүдээд аварга С.Мөнхбат, Н.Батсуурь, арслан Ц.Содномдорж, Э.Оюунболд, Ө.Бат-Орших, Н.Жаргалбаяр гээд бөхчүүд харцага цолоор дамжиж том цолд хүрсэн шүү дээ.

-Таны цаашдын зорилго юу вэ?

-Хамгийн түрүүнд улсын харцага гэж сайхан цолондоо эзэн болж сайн барилдахыг зорьж байна. Цаашдаа үндэсний бөхөөр барилдаж буй залуусын адил төрийн наадамдаа түрүүлэхийг бодож бэлтгэл сургуулилтаа эрчимтэй базаана даа. Мөн чөлөөт бөхөөр ах нарынхаа аваагүй медалийг гүйцээж олимп, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс медаль авмаар байна. Энэ зуур намайг дэмждэг “Мөнхийн үсэг” группийн хамт олон, Баянхонгор аймгийн хөгжлийн төлөө сан, ЦЕГ-ын “Хүч” спорт хорооны нийт бие бүрэлдэхүүнд гүн талархал илэрхийлье. Эрдэм мэдлэгээ харамгүй зааж зөвлөдөг Ж.Дандар, Б.Одгэрэл, Д.Батболд багш нартаа баярлаж явдгаа хэлье.