Намрын чуулганы отгон хуралдаанд УИХ-ын гишүүн Н.Учрал нийгэмд шуугиад буй Олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалах хуулийг оруулж, батлуулсан. Энэхүү хууль нь хоёрдугаар сарын 1-нээс шууд хэрэгжиж эхлэхээр байгаа юм. Тиймээс олон нийтийн хэл амыг дагуулсан энэхүү хуулийн онцлох заалтуудыг хүргэж байна. Таван бүлэгтэй тус хуулийн зорилго нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Хүүхэд хамгаалах тухай хууль, Кибер аюулгүй байдлын тухай хууль, Гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, Садар самуун явдалтай тэмцэх тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ хэмээн тус хуулийн 2.1-т заасан байна.
ХУУЛИЙН ҮЙЛЧЛЭХ ХҮРЭЭ:
Дээрх хуулийн үйлчлэх хүрээ нь тус хуулийн 3.1-т Энэ хуулиар олон нийтийн сүлжээнд хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөхөөс хамгаалах, хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангуулах, соён гэгээрүүлэхтэй холбоотой харилцаанд үйлчилнэ гэж зааж. Мөн тус хуулийн 3.2-т Олон нийтийн сүлжээгээр гурваас доош тооны хэрэглэгч хоорондоо харилцахад энэ хууль үйлчлэхгүй гэж заасан байна.
НЭР ТОМьЁОНЫ ТАЙЛБАР:
Тус хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолтод “контентыг нийтлэх” гэж хэрэглэгч контентыг олон нийтийн сүлжээнд нийтэд нээлттэй хүргэхийг хэлж байгаа аж. Харин “контент түгээх” гэж нийтэлсэн контентыг олон нийтийн сүлжээнд бусад этгээдэд дамжуулахыг хэлжээ. Нөгөөтэйгүүр “үйлчилгээ эрхлэгч” гэж олон нийтийн сүлжээний үйлчилгээ үзүүлж байгаа этгээдийг хэлнэ. “Хэрэглэгч” гэж олон нийтийн сүлжээнд бүртгэгдсэн, хэрэглэгчийн хаягтай хүн, хуулийн этгээдийг гэж заасан байна. Харин “хэрэглэгчийн хаяг” гэж олон нийтийн сүлжээнд хэрэглэгчийг ялган таних зориулалт бүхий үг, үсэг, тоо болон бусад тэмдэгтээс бүрдсэн мэдээллийг гэж тусгасан байна.
Тус хуулийн 4.1.12-т “хүний хувийн мэдээлэл” гэж Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулийн 4.1.11-т заасан мэдээллийг ойлгоно гэсэн байна.
Тэгвэл тэрхүү хуулийн 4.1.11-т "хүний хувийн мэдээлэл" гэж хүний эмзэг мэдээлэл болон хүний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, төрсөн газар, оршин суугаа газрын хаяг, байршил, иргэний бүртгэлийн дугаар, хөрөнгө, боловсрол, гишүүнчлэл, цахим тодорхойлогч, хүнийг шууд болон шууд бусаар тодорхойлох, эсхүл тодорхойлох боломжтой бусад мэдээллийг хэмээн заажээ.
БАРИМТЛАХ
ЗАРЧИМ:
Тус хуулийн тавдугаар зүйлд олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалахад дараахь зарчмыг баримтлахаар тусган өгчээ.
1. Хууль дээдлэх
2. Үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөг хүндэтгэх
3. Хүнийг үзэл бодлоор нь ялгаварлан гадуурхахгүй байх
4. Бусдын нэр төр, алдар хүнд, эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчихгүй байх
5. Хүний хувийн мэдээллийг хамгаалах
6. Үндэсний аюулгүй байдал нийгмийн хэв журмыг хамгаалах
7. Олон нийтийн сүлжээний зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх, соён гэгээрүүлэх хэмээн заасан байна.
ШҮҮМЖЛЭЛ ДАГУУЛСАН ЗААЛТУУД:
Олон нийтийн хэл амыг татсан хамгийн ноцтой заалтууд нь тус хуулийн хоёрдугаар бүлгийн “Зөрчилтэй контент” хэсэг буюу зургадугаар зүйл тэр чигтээ хамаарч байгаа юм. Тиймээс энэхүү зүйлийн заалтуудыг бүрэн эхээр нь хүргэе. Зөрчилтэй контентод олон нийтэд түгээх зорилгоор нийтэлсэн текст, тэмдэг, зураг, дуу, хөдөлгөөнт дүрс болон бусад хэлбэр бүхий дараахь мэдээллийг хамааруулна.
6.1.1. Монгол Улсын төрийн бэлгэ тэмдэг, үндэсний өв, соёл, зан заншил болон түүх, соёлын үнэт зүйлийг гутаан доромжилсон,
6.1.2. Цахим сүлжээ ашиглан залилсан,
6.1.3 Хүүхдийн бие махбод, оюун санаа, зан суртахуунд сөргөөр нөлөөлөхүйц дарамт үзүүлсэн, уриалсан,
сурталчилсан,
6.1.4 Хүчирхийлэл, садар самууныг уриалсан, сурталчилсан,
6.1.5 Хүнийг заналхийлэх, амиа хорлох, өөрийн бие махбодод гэмтэл учруулахыг уриалсан, сураталчилсан,
6.1.6. Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хэрэглээг уриалсан, сурталчилсан,
6.1.7 Экстремист үйл ажиллагаа явуулах, үндсэний эв нэгдлийг бусниулах, төрийн болон албаны нууцыг задруулах, террорист үйлдэл хийх, хүн төрөлхтний аюулгүй байдлын эсрэг болон үндэсний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэргийн шинжийг агуулсан, гэмт хэрэг үйлдэхэд өдөөн турхирсан, уриалсан,
6.1.8 Хувь хүн буюу тодорхой бүлгийг үндсэн угсаа, хэл, арьсны өнгө, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, шашин шүтлэг, үзэл бодол, бэлгийн хүйсийн чиг баримжаа, хөгжлийн бэрхшээл болон эрүүл мэндийн байдлаар нь ялгаварлан гадуурхсан, дайсагнуулах, эвдрэлцүүлэх, салан тусгаарлахыг ухуулсан уриалсан,
6.1.9 Оюуны өмчийн эрхийн зөрчилтэй,
6.1.10 Гэмт хэрэг, зөрчлийн үйлдлийг нарийвчилан зааварчилсан, эсхүл гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэхийг уриалсан, өдөөн турхирсан, хатгасан, сурталчилсан, дэмжсэн
6.1.11 Хүүхдийг гуйлга гуйх, тэнэмэл, хараа хяналтгүй амьдрахад татан оруулсан, уриалсан, өдөөн хатгасан, сурталчилсан
6.1.12 Мэдээлэл нийтлэгдсэн олон нийтийн сүлжээний нөхцөл, шаардлагыг зөрчсөн
6.2.2 Контент нь хувь хүн, хуулийн этгээд, эсхүл нийгмийн тодорхой бүлгийн эсрэг чиглэсэн байдал” хэмээн заажээ. Дээрх хуулийн заалтууд бусад олон хуулийн заалтуудтай давхцаж байгааг хуульчид шүүмжлэж байгаа юм.
ҮЙЛЧИЛГЭЭ ЭРХЛЭГЧ, ТҮҮНИЙ ЭРХ ҮҮРЭГ:
Тус хуулиар үйлчилгээ эрхлэгч дараах эрх үүрэгтэй байх ажээ.
1. Монгол Улсаас бүртгэлтэй 300.000 буюу түүнээс дээш тооны хэрэглэгчтэй бол төлөөлөгчийн газар байгуулах
2. Хэрэглэгчийг утасны дугаар, эсхүл цахим шуудангийн хаягаар баталгаажуулан бүртгэх
3. Хэрэглэгчийн хувийн мэдээллийг хамгаалах
4. Зөрчилтэй контентын талаарх хүсэлтийг долоо хоногийн дотор хянан шийдвэрлэх
5. Олон нийттэй харилцах нэгжийн саналаар хэрэглэгчийн хаягийг баталгаажуулах
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ:
Тус хуулийн гуравдугаар бүлгийн 8.1.2-т зөрчилтэй контентыг олон нийтийн сүлжээнд нийтлэхгүй, түгээхгүй байх, 8.1.3-т хэрэглэгчийн хаяг, хувийн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах, 8.1.4-т зөрчилтэй контент нийтэлсэн, түгээсэн нь бусдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд хохирол, хор уршиг учруулсан бол учруулсан гэм хорыг арилгах, 8.1.5-т нийтэлсэн контентын үнэн зөв байдлыг хариуцах, 8.1.6-т олон нийттэй харилцах нэгжийн тавьсан хууль ёсны шаардлагыг биелүүлэх гэж заасан байна.
ЗӨРЧИЛТЭЙ КОНТЕНТЫН ТАЛААРХ ХҮСЭЛТИЙГ ХҮЛЭЭН АВЧ, ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ:
Зөрчилтэй гэж үзсэн контентыг хэрхэн хүлээн авч, хянан шийдвэрлэх талаар тус хуулийн 10.2-т Олон нийттэй харилцах нэгж нь энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан мэдээллийн агуулга, нөхцөлийг харгалзан 72 цагийн дотор хянан шийдвэрлэх бөгөөд гарсан санал, дүгнэлтийг үндэслэн Кибер халдлага, зөрчилтэй тэмцэх нийтийн төв нь дараахь шийдвэрийн аль нэгийг гаргаж, хүсэлт гаргасан хүнд даруй мэдэгдэнэ гэж заажээ.
Э.МӨНХТҮВШИН
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
