fbpx Буух эзэн, буцах хаяггүй түншлэл
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/03/11-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Эдийн засаг Нийгэм Шуурхай онцлов
Огноо
Унших
9 минут 51 секунд

Буух эзэн, буцах хаяггүй түншлэл

Экспортыг сайн дэмж, Монгол Улс хөгжинө хэмээн лоозогносон. Учир нь “Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ”-г бүрэн утгаар нь ашиглаж чадахгүй байгаа нь үүнийг илтгэж буй. Монгол Улс энэ оны эхний хоёр сард дэлхийн 50 оронд бараа экспортолсон байна. Үүнээс БНХАУ-д 93.2, Швейцарт 3.7, ОХУ-д 0.9 хувь тус тус ногдож, нийт экспортын 97.8 хувийг эдгээр орон эзэлжээ хэмээн Гаалийн ерөнхий газрынхан мэдээлэв. Түүнчлэн экспортод 2240.3 сая ам.долларын бараа, түүхий эд гаргасан нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 0.1 хувиар багассаныг тус газрын тайланд дурджээ. Экспортын барааны дүнд эрдэс бүтээгдэхүүн 2041.8 сая ам.доллар буюу 91.1, сувд, үнэт ба хагас үнэт чулуу, үнэт металл, гоёлын зүйлс, зоос 83.5 сая ам.доллар буюу 3.7, амьд мал, амьтад, мал амьтны гаралтай бүтээгдэхүүн 28.4 сая ам. доллар буюу 1.3 хувийг эзэлж, энэ нь нийт экспортын дүнгийн 96.1 хувийг бүрдүүлсэн байна. Энэ оны эхний хоёр сард экспортолсон хар тугалганы хүдэр, баяжмал, төмрийн хүдэр, зэс, цайрын баяжмал, түүхий нефть, чулуун нүүрсийг 100 хувь БНХАУ-д, үхэр, адууны боловсруулсан ширийг 100 хувь БНТУ-д, самнасан ноолуурын 82.1 хувийг Италид, ямааны угаасан ноолуурыг 99.9 хувь БНХАУ-д экспортолж, дээрх нэрийн бараа нь экспортын нийт дүнгийн 87.2 хувийг эзлэж буй.

12 & 24

Найман жилийн өмнө байгуулсан гэрээний хэрэгжилтэд хангалтгүй байгааг бизнесийнхэн хэлдэг. “ЖУГАМО” нийгэмлэгийн гүйцэтгэх захирал З.Сугар энэ гэрээг байгуулснаас хойш манай улсаас Японд нийлүүлэх бараа, үйлчилгээ өсөөгүйг тэдний хийсэн судалгаанаас харж болохыг хэлж байсан юм. Харин япончууд экспортын хэмжээгээ нэмэгдүүлж чадсан. Өөрөөр хэлбэл, манай улсад борлуулагдах япон барааны нэр төрөл, хэмжээ өссөн гэсэн үг л дээ. Мэдээж үүнд “Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ” нөлөөлсөн үү гэдэг нь эргэлзээтэй ч хэлэлцээр чухал үүрэг гүйцэтгэсэн гэдгийг бизнесийнхэн тайлбарладаг.
Тэгвэл Япон руу хийх экспортын хувь хэмжээ өсөхгүй байгаа шалтгаан нь гэрээ байгуулснаас хойших явцын болон гарцын үнэлгээ, судалгааг хийгээгүйтэй холбоотой хэмээн “ЖУГАМО” нийгэмлэгийн гүйцэтгэх захирал З.Сугар “Эдийн засгийн мэргэшсэн сэтгүүлчдийн клуб”-ын сэтгүүлчидтэй уулзах үеэрээ хэлж байв. Энэ үеэр Япон экспортоо нэмэгдүүлж чадсан нь тус улсын ЖЭТРО хэмээх байгууллага хувийн хэвшилдээ манайхтай байгуулсан гэрээний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгдөгтэй холбоотой хэмээн Монгол-Японы хүний нөөцийн хөгжлийн төвийн бизнес хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх төслийн мэргэжилтэн Накармура Ко ярьж байсан юм. ЖЭТРО бол японы экспортыг өсгөх үүрэгтэй, төрийн байгууллага. Харин Монголд Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээг аль яам, агентлаг хариуцах нь тодорхойгүй байдаг аж.
Хоёр улсын экспортлогч аж ахуйн нэгжүүдийн хэдэн хувь нь түншлэлийн гэрээг ашигласан талаар “Жугамо” нийгэмлэгийнхэн судалжээ. Эндээс харахад, манай компаниудын 12 хувь, японы компаниудын 24 хувь нь ашиглажээ. Мөн судалгаанд оролцсон, япон компаниудын 21 хувь нь энэ гэрээг ашиглахаар судалж байна гэсэн байна. Бүр тодруулбал, Японоос авто машин, тоног төхөөрөмж, хуванцар эдлэл авдаг бол тус улс руу чулуу, гипс, цемент, хүнсийг багахан хэмжээтэй худалддаг.
Япон руу түншлэлийн гэрээний хүрээнд бараа үйлчилгээ нийлүүлэхдээ юуг анхаарах вэ гэдэг кодоор тодорхойлогдсон аж. Ингэснээр тухайн бараа ямар хөнгөлөлтийг ямар хугацаанд эдлэх гэх мэт мэдээллийг авах боломжтой юм.
Японд төрийн байгууллагаас гадна тус улсын худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимаас хувийн хэвшилдээ Монголтой байгуулсан эдийн засгийн түншлэлийн гэрээг сурталчилсаар байгааг судалгаанаас харж болохыг З.Сугар захирал хэлж байлаа. Япончууд түншлэлийн гэрээний талаар текст, видео гэх мэт бүх хэлбэрээр мэдээлэл түгээн, хаана, хэнд хандахыг ч зөвлөдөг байна. Тодруулбал, Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр гэж бичээд гүүглээс хайхад 5.7 сая илэрц гарсан бол монголоор хайхад 500 мянган илэрц байна. Мөн монгол хэл дээрх мэдээллийн дийлэнх нь хоёр орны хооронд ЭЗТХ байгууллаа гэсэн үйл явдлын, албан мэдээ байдаг байна.


СОЛОНГОСТОЙ ХИЙХ ТҮНШЛЭЛ

Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ байгуулсан ч ашиглаж чадалгүй есөн жилийг үджээ. Энэ нь зөвхөн монголчуудаас шалтгаалсан гэдгийг тодотгох нь зөв байх. Гэсэн атлаа БНСУ-тай Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ байгуулахаар зэхэж, хоёр тал эхний уулзалтуудаа хийгээд эхэлсэн талаар Гадаад харилцааны яамны цахим хуудсанд дараах мэдээг нийтэлжээ.
Монгол Улс БНСУ-тай улс төр, эдийн засаг, нийгэм, соёл зэрэг бүх салбарт харилцаагаа хөгжүүлсээр ирсэн. Дэлхийд тэргүүлэх технологи үйлдвэрлэлтэй, дэлхийн худалдаа, эдийн засгийн томоохон тоглогчдын нэг, гадаадын хөрөнгө оруулалтын чухал эх үүсвэр болох БНСУ-тай худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх арга замын нэг нь хоёр улсын хооронд “Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр” (цаашид ЭЗТХ) байгуулах юм.
БНСУ-тай Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр байгуулснаар уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортоос хамааралтай, түүхий эдийн үнийн савлагаанд өртөмтгий, эмзэг эдийн засгийг төрөлжүүлэх, үйлдвэрлэлийн салбарыг хөгжүүлж, экспортын нэр төрлийг нэмэгдүүлэхэд чухал. Голлох тодотгол нь өнөөх бидний ашиглаж чаддаггүй экспортыг нэмэгдүүлэх гарцыг түншлэлийн гэрээнд тусгах нь.
БНСУ-тай хийсэн манай нийт худалдааны эргэлт 1990-2015 оны хооронд 100 дахин нэмэгдсэн ч өнөөгийн байдлаар талуудын эдийн засгийн хамтын ажиллагаа хүлээсэн түвшинд хүрээгүй. Хоёр орны худалдааны эргэлт 2012 онд оргил цэгт буюу 480 сая ам.доллар хүрсэн ч 2017 оны эцсээр 209 сая ам.доллар болж буурчээ. Хоёр орны худалдаанд БНСУ-аас импортоор авдаг бараа бүтээгдэхүүний хувь хэмжээ дийлэнх хэсгийг эзэлж байгаад анхаарч, цаашид худалдааны тэнцвэрийг бүрдүүлэх, Монголын экспортыг нэмэх нь манай улсын хувьд чухал хэмээн үзэж гэрээнд тусгахаар зэхэж буй бололтой. БНСУ-тэй Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр байгуулбал энэ нь бидний хоёр дахь хэлэлцээр болно.

ХОЖИЛ “МИНИЙХ”

2015 онд Япон Улстай Эдийн засгийн түншлэлийн гэрээг байгуулсан. Тэгвэл энэ гэрээ үр дүнд хүрсэн үү. Хоёр орны худалдаа тэлсэн үү, манай экспорт өссөн үү. Эдгээр асуултад хариулж тус улстай хийх түншлэлийн гэрээнд тусгах шаардлага бий. Нэгэнт ашиглаж чаддаггүй гэрээний гүйцэтгэлийг үр дүнд хүргэхийн тулд монголчууд Солонгостой хийх түншлэлийн гэрээнээс юу хүлээх ёстой вэ?
Мэдээж мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлэх учиртай. Хариуцах эзэнтэй байх ёстой. Гэрээний тухай мэдээллийг албаны мэдээгээр нэг удаа мэдээллээд өнгөрөх биш тогтмол, өгөөжтэй байдлаар түгээх хэрэгтэй. Бизнесийн өрсөлдөөний талбарыг шударга, цэвэр байлгах шаардлага бий. Түүнчлэн бизнес эрхлэгч, үйлдвэрлэгчдэд зөвлөн туслах үйлчилгээ үзүүлдэг болох нь зүйтэй гээд төр, төрийн чиг үүргийг гүйцэтгэгч байгууллагуудын хийх ажлыг эрэмбэлж болно.


Харин хувийн хэвшлийнхэн олон улсын стандарт шаардлагад нийцсэн бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхээс гадна тухайн улс орныхоо хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх хэрэгтэй. Үүний тулд судалгаа шинжилгээнд анхаарал хандуулах учир бий. Дотооддоо өрсөлдөгчид байж болох ч экспортод бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэх үед хамтрагч байх соёлд суралцах нь ч бас анхаарах асуудлын нэг гэдгийг З.Сугар захирал онцолж байсан. Экспортыг нэмэгдүүлэх гол зорилготой гэрээний биелэлт буух эзэн, буцах хаягтай байх үндсэн шаардлагыг хангах цаг ирсэн. Эцэстээ энэ нь гүйцэтгэл, хяналт, мэдээллийн түгээлт гээд олон зүйлийг эзэнжүүлж, хариуцлагжуулах хөшүүрэг болох юм.
Түншлэлийн гэрээний хожил монголчуудад үлдэх учиртай.

Доржийн ОЮУНЧИМЭГ

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

Малчдад 710 мянган төгрөгийг бэлнээр олгож байна
Малчдад 710 мянган төгрөгийг бэлнээр олгож байна
 
Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам
Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2024/03/11-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам

Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам

“Галзуу” улс төрийг өрдөж Гашуунсухайтын гэрээг гацаах гэсний учир энэ үү?!

“Галзуу” улс төрийг өрдөж Гашуунсухайтын гэрээг гацаах гэсний учир энэ үү?!

Д.Энхтүвшин Ерөнхий Сайдыг огцруулах саналд гарын үсэг зурах эсэхээ шийдээгүй гэжээ

Д.Энхтүвшин Ерөнхий Сайдыг огцруулах саналд гарын үсэг зурах эсэхээ шийдээгүй гэжээ

Хэл бичгийн ухааны монголын анхны эмэгтэй доктор Ц.Саранцацрал

Хэл бичгийн ухааны монголын анхны эмэгтэй доктор Ц.Саранцацрал

Дан дээлийн эрэлт өсөж, цулгуй өнгө трэнд болжээ

Дан дээлийн эрэлт өсөж, цулгуй өнгө трэнд болжээ

Павел Дуров: Хятад улс хиймэл оюун ухаанд нээлт хийхийн тулд Зөвлөлтийн математикийн боловсролын загварыг ашигласан

Павел Дуров: Хятад улс хиймэл оюун ухаанд нээлт хийхийн тулд Зөвлөлтийн математикийн боловсролын загварыг ашигласан

“Баянзүрх хайрханы хишиг“ барилдаанд Улсын Арслан Ц.Бямба-Отгон түрүүллээ

“Баянзүрх хайрханы хишиг“ барилдаанд Улсын Арслан Ц.Бямба-Отгон түрүүллээ

E-Mongolia Олон улсын вэб хуудасны хүртээмжтэй байдлын WCAG стандартыг хангаж Дохион хэлмэрчтэй боллоо

E-Mongolia Олон улсын вэб хуудасны хүртээмжтэй байдлын WCAG стандартыг хангаж Дохион хэлмэрчтэй боллоо

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Зам, тээврийн яам түүний харьяа байгууллагуудтай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Зам, тээврийн яам түүний харьяа байгууллагуудтай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Цагдаагийн ерөнхий газартай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Цагдаагийн ерөнхий газартай уулзалт зохион байгууллаа

О.Алтангэрэл: Түлшний барьцалдуулагчтай холбоотой асуудал гарвал хариуцлага тооцно

О.Алтангэрэл: Түлшний барьцалдуулагчтай холбоотой асуудал гарвал хариуцлага тооцно

Г.Пүрэвдэлгэр: Олон нийтийн сүлжээнд гарсан дээрх мэдээллийг үнэн бодит эсэхийг эхний ээлжинд яаралтай шалгаж тогтооно

Г.Пүрэвдэлгэр: Олон нийтийн сүлжээнд гарсан дээрх мэдээллийг үнэн бодит эсэхийг эхний ээлжинд яаралтай шалгаж тогтооно

Арлын агуу хоёр хүчирхэг үндэстэн

Арлын агуу хоёр хүчирхэг үндэстэн

“Л.Оюун-Эрдэнэ шазруун байна аа...”

“Л.Оюун-Эрдэнэ шазруун байна аа...”

“SocialPay Loves Movie” урамшууллыг зарлалаа

“SocialPay Loves Movie” урамшууллыг зарлалаа

Б.Билгүүн “Бүх Одод”-ын тоглолтоос өөрийн хүсэлтээр татгалзлаа

Б.Билгүүн “Бүх Одод”-ын тоглолтоос өөрийн хүсэлтээр татгалзлаа

Ж.Золжаргал: “Хүүхдээ угаартаж нас барсныг мэдээлэх юм бол хэрэг нээнэ шүү” гэж ээжийг нь дарамталсан явдал үнэхээр аймшигтай DNN.mn

Ж.Золжаргал: “Хүүхдээ угаартаж нас барсныг мэдээлэх юм бол хэрэг нээнэ шүү” гэж ээжийг нь дарамталсан явдал үнэхээр аймшигтай DNN.mn

Таны, бидний хувийн мэдээлэл хаана явна вэ...?

Таны, бидний хувийн мэдээлэл хаана явна вэ...?

Цалинтай ээж: Монголд 50 мянга, Солонгос 2.6 сая төгрөг авч байна

Цалинтай ээж: Монголд 50 мянга, Солонгос 2.6 сая төгрөг авч байна

Түрээс, орлогын зохистой харьцаа алдагджээ

Түрээс, орлогын зохистой харьцаа алдагджээ

Д.Трампын тарифын бодлогыг хүчтэй шүүмжилсэн хэвээр байна

Д.Трампын тарифын бодлогыг хүчтэй шүүмжилсэн хэвээр байна

“Үхэл үгүй мөнхөөрөө, үргэлж 25 настайгаа байх” мөрөөдөл биелэх боломжтой

“Үхэл үгүй мөнхөөрөө, үргэлж 25 настайгаа байх” мөрөөдөл биелэх боломжтой

БНСУ-ын “Nice information service” болон “Korea university”-ийн төлөөлөгчид E-Mongolia системтэй танилцаж, туршлага судаллаа

БНСУ-ын “Nice information service” болон “Korea university”-ийн төлөөлөгчид E-Mongolia системтэй танилцаж, туршлага судаллаа

Шведэд сургуулийн байранд гал нээсний улмаас 10 хүн амиа алджээ

Шведэд сургуулийн байранд гал нээсний улмаас 10 хүн амиа алджээ

Х.Нямбаатар: Трамвай нь метроны төслөөс эдийн засгийн хувьд 10 дахин бага өртөгтэй, нэг удаад 150-300 хүн тээвэрлэх боломжтой

Х.Нямбаатар: Трамвай нь метроны төслөөс эдийн засгийн хувьд 10 дахин бага өртөгтэй, нэг удаад 150-300 хүн тээвэрлэх боломжтой

“Утаа дуусахаас өмнө сонсголоо хийж амжлаа“

“Утаа дуусахаас өмнө сонсголоо хийж амжлаа“

“Оношлогдож буй хүмүүсийн дийлэнх нь ходоодны хавдартай байна“

“Оношлогдож буй хүмүүсийн дийлэнх нь ходоодны хавдартай байна“

Дээд шүүхийн шийдвэрийг УИХ үл тоож, Даваагийн Цогтбаатарт “дабл стандарт” үйлчилж байна

Дээд шүүхийн шийдвэрийг УИХ үл тоож, Даваагийн Цогтбаатарт “дабл стандарт” үйлчилж байна

Золиосны хүүхэд ба буруу гараар орсон өв соёл

Золиосны хүүхэд ба буруу гараар орсон өв соёл

Н.Ганбямба: Ухаахудаг яахаараа Тавантолгойгоос гадна яригдаад байдаг юм бэ?

Н.Ганбямба: Ухаахудаг яахаараа Тавантолгойгоос гадна яригдаад байдаг юм бэ?

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​