fbpx Д.Баярхүү: П.Очирбатын шилжилтийн гадаад бодлого
 
Ангилал
Улс төр Шуурхай онцлов Редакцийн сонголт
Огноо
Унших
9 минут 9 секунд

Д.Баярхүү: П.Очирбатын шилжилтийн гадаад бодлого

-Анхны Ерөнхийлөгчид “онцсайн” дүн тавина

Манай үе үеийн Ерөнхийлөгч, Засгийн газрууд залгамж чанараа хадгалсан, бие даасан, тэнцвэртэй, идэвхтэй, нээлттэй, олон тулгуурт, прагматик гадаад бодлого явуулж ирсэн гавьятай. БНМАУ-аас Монгол Улсад шилжсэн шилжилтийн эхний 7 жилээр авч үзвэл Монгол Улс төртэйгээ, Ерөнхийлөгчтэйгээ, ард түмэнтэйгээ нийлээд гадаад бодлого дээр бол “онцсайн” дүн тавиулахаар ажилласан хэмээн би дипломатчийн хувьд, Элчин сайд байсны хувьд, олон улсын харилцааны судлаач-профессорын хувьд үздэг.

Энэ үнэлгээг би юуны өмнө Монгол Төрийн анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбатад өгч байна. Хойшид ч тэр дүгнэлт дээрээ бат зогсоно. Тэрээр нөхөр Ж.Батмөнхөөс үүрэгт ажлыг нь өвлөн авсан 1990 оныг эргэж сануулах нь зөв болов уу. Коммунист тоталитари дэглэмээс ардчилал руу хийх шилжилтийн хамгийн хөндүүр зовиуртай үеийг тэрээр туулсан, туулуулсан түүхэн хүн юм. Бүх зүйл цоо шинэ, асуултын хариулт бэлэнгүй, гадаад дотоод нөхцөл байдал тодорхойгүй үед ноён П.Очирбат 1990 оны АИХ-ын, 1993 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулан товойн гарч ирсэн билээ.

Түүнийг төр тэргүүлсэн 7 жилд Монгол маань ардчиллын зам дээр эргэлтгүй зогсож, түүнийгээ Үндсэн хуулиараа баталгаажуулж, хоёр танхимт парламенттай болж нэг үзээд, дараа нь ганц танхимт УИХ-ын хоёр сонгуулийг хал балгүй, зөрчил тэмцэлгүй, эв эеэ хичээж өнгөрүүлсэн. Монголчууд бид сонгосон тэр замаараа л замнаж байна.

Гадаад бодлого дээр нь анхны Ерөнхийлөгчид “онцсайн” дүн тавина гэснээ дор буулгая. Энд ямар нэгэн гавьяатай учраас тэгж дүгнэж буй. Яагаад, ямар гавьяаг хэлэв? Зөвлөл Холбоот Улсын үед Монгол бол хэрэг дээрээ Зөвлөлтийн 16 дахь холбооны БНУ гэгдэж байснаас эхлэн тооцъё. “Хүйтэн дайн” дууссаны дараа өнөөгийн Орос нь СССР-ийн үеийнх шиг Монголтой тогтоосон харилцаагаа чухалчлах арга ухаанаа олоогүй, тэр хэрээрээ биднийгээ “хөсөр хаясан”. “Хөсөр хаягдсан” шинэ Монгол Улсын шинэ гадаад бодлого аргагүйн эрхэнд Хятад, Америк, Япон зэрэг олон шинэ түнш-орон руу хандсан “олон тулгуурт” гадаад бодлого руу шилжихэд анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат түүхэн үүрэг гүйцэтгэжээ. Ердөө ганц жилийн өмнө буюу 1990 онд эдийн засаг, улс төрийн талаар ихээхэн хэмжээгээр СССР-ийг тулж түшдэг байсан гэж хэлэхэд хүрвэл ноён П.Очирбатын өнгөн дээр ердөө жил, жил хагасын дараа гэхэд бүрэн эзэн мэдсэн, тусгаар тогтнолын олон тулгуурт гадаад бодлогыг сонгон авч, тэр даруйд хэрэгжүүлсэн билээ.

Монгол Улсын гадаад бодлогын цоо шинэ зам мөр гаргаж, ардчилсан Монголоо дэлхийд таниулж, шинэ шинэ хөрш түнштэй болж, капиталист хэмээн хардаж харааж суусан тэр том ертөнцтэй харилцаа зөв төлөвшүүлэхэд П.Очирбат, Д.Бямбасүрэн, Гадаад харилцааны сайд Ц.Гомбосүрэн нарын оруулсан хувь нэмрийг мартах учиргүй.

П.Очирбатын төр тэргүүлсэн үеийн Монгол Улсын гадаад бодлогын гол онцлог гэвэл дараахи байдлаар жагсааж болно.

  1. Үндэсний ашиг сонирхлоо дээдлэх;
  2. Хөрш хоёр оронтойгоо тэнцвэртэй харилцах;
  3. Гадаад харилцаагаа өргөтгөн олон түнштэй болох;
  4. Гуравдагч хөршийн бодлого явуулах;
  5. Бүс нутгийн интеграцид оролцож, түүнд өөрийн орон зайтай болох;
  6. Олон улсын хамтын хүчин чармайлтыг чадал чинээнийхээ хэрээр дэмжихийг чиг баримжаагаа болгox;
  7. Энэ бүгдээ Үндэсний аюулгүй байдлын болон Гадаад бодлогын үзэл баримтлалууддаа тусгаж мөрдөх явдал байсан билээ.

Манай улс түүхэндээ анх удаа үндэсний аюулгүй байдлын болон гадаад бодлогын үзэл баримтлалаа боловсруулж, хуульчлан, дагаж мөрдөж эхлэхэд 1994 онд Н.Багабанди спикертэй анхны УИХ, Төрийн тэргүүн П.Очирбат нар түүхэн гавьяатайг тэмдэглэх ёстой. Тэрхүү үзэл баримтлалуудыг 1996 онд УИХ-ын хоёр дахь сонгуулиар байгуулагдсан Ардчилсан хүчний Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрөөр анх удаа тодотгон хэрэгжүүлсэн. Дараа дараагийн шинэ УИХ-уудын үед тэгдэг уламжлал хэвшүүлсэн. П.Очирбатын үед аюулгүй байдлын хувьд өмнө нь хэрэгжүүлж байгаагүй, тэр талын туршлагагүй, адбиш, цоо шинэ бодлогоо дэвшүүлснийг энд дурдах ёстой.

Юу гэвэл Монгол Улс нь хүчирхэг нэг гүрний ивээлд байж, бодлогыг нь дагах замаар бус, харин бүх улс оронтой найрсаг харилцаа хөгжүүлж, гадаад аюулгүй байдлаа давын өмнө идэвхтэй гадаад бодлого явуулах, улс төр, дипломатын аргаар ханган бэхжүүлэх, өөрийн аюулгүй байдлыг бүс нутгийн аюулгүй байдалтай нягт холбох чиглэл баримтлах болжээ.

Цөмийн зэвсэгтэй хоёр гүрний дунд оршдогийнхоо хувьд 1992 оноос өөрийн нь язгуур ашиг сонирхлыг шууд хөндөөгүй тохиолдолд тэдний маргаанд үл оролцох, боломжийн хэрээр төвийг сахих, нутаг дэвсгэрээ бусад улс орон, түүний дотор хөрш орныхоо аюулгүй байдлын эсрэг ашиглуулахгүй байх чиг шугам баримталсан нь тухайн үедээ маш том зориг зүрх гаргасан адбиш алхам байв. СССР-ийг залгамжлагч ОХУ нь 1992 онд багтааж Монгол дахь цэргийнхээ баазуудаа татан буулгаж, цэрэг, зэвсэг техник, мөн мэргэжилтнээ гаргаснаар бид улс орныхоо язгуур ашиг сонирхолд нийцсэн бодлого явуулах бодит боломжийг анх удаа өөртөө нээсэн. Өөрөөр хэлбэл 1921 онд тусгаар тогтнолоо эгнэгт олж авснаас хойш 70 гаран жилийн туршид анх удаа бие дааж гадагш ажиллах, бие даан өөрийн ухаан сэтгэлгээгээр гадаад бодлого явуулах алтан боломж бүрдсэн юм. Тэрхүү боломжийг ашиглан цоо шинэ гадаад бодлогынхоо хүрээнд 1992 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч П.Очирбат НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 47 дугаар чуулганы ерөнхий санал шүүмжлэлд оролцож үг хэлэхдээ Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс болгож буйг албан ёсоор зарлан тунхагласан билээ.

Тэрээр хэлсэн үгэндээ “Монгол Улс зэвсэг хураах хийгээд бүс нутаг, дэлхий дахинд итгэлцлийг бэхжүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулах үүднээс өөрийн нутаг дэвсгэрийг цөмийн зэвсэггүй бүс хэмээн зарлан тунхаглаж байна. Үүнийгээ цаашид олон улсын хэмжээнд баталгаажуулах арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг эрмэлзэх болно” хэмээн цохон тэмдэглэсэн байдаг.

Мөн цаашид Төв Азийг цөмийн зэвсэггүй бүс болгохын ач холбогдлыг харгалзан Монгол Улс тэрхүү бүсийг “цөмийн зэвсгээр хөөцөлдөх, түүнийг турших талбар болгохгүйн төлөө байгаагаа” тэрээр онцлон тэмдэглэжээ. Анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат 1990-1997 онд гадаадад 21 удаа томилолтоор явсны 18 нь хоёр талын харилцааг шинээр эхлүүлэх, хөгжүүлэх, бэхжүүлэх зорилготой байлаа. Түүнийг төр тэргүүлж байх үед 1996 онд Дани, Европын Холбоо, Их Британи, ХБНГУ, ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд нар цувралдан ойр ойрхон манай улсад айлчилсныг эргэж саная. Нэг дор, тэгээд бүр хоёрхон сарын дотор 5 гүрний Гадаад хэргийн сайд нар Монголд цувралдан айлчилна чинээ бид ч, олон улсын хамтын нийгэмлэг ч, хоёр их хөрш маань ч төсөөлөөгүй юм. Тэр үедээ парадокс гэхээр үзэгдэл байв. Энэ бол Монголын гадаад бодлогын түүхэн нэгэн торгон агшин байлаа. Мөн тэр үед Монгол нь хоёр хөршөөсөө түрүүлэн Дэлхийн худалдааны байгууллагад элссэн нь бас чухал ололт болж түүхнээ үлджээ.

сонин mn

Д.Баярхүү

Эверестийн зөвшөөрлийн хураамж 15 мянган ам.доллар болно
Эверестийн зөвшөөрлийн хураамж 15 мянган ам.доллар болно
 
Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам
Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам
Сэтгэгдэл (0)
Анхаар!
Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд хариуцлага хүлээхгүй. !!!

Шинэ мэдээ

Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам

Танилц: Алдарт эхийн одон олгох шинэчилсэн журам

“Галзуу” улс төрийг өрдөж Гашуунсухайтын гэрээг гацаах гэсний учир энэ үү?!

“Галзуу” улс төрийг өрдөж Гашуунсухайтын гэрээг гацаах гэсний учир энэ үү?!

Д.Энхтүвшин Ерөнхий Сайдыг огцруулах саналд гарын үсэг зурах эсэхээ шийдээгүй гэжээ

Д.Энхтүвшин Ерөнхий Сайдыг огцруулах саналд гарын үсэг зурах эсэхээ шийдээгүй гэжээ

Хэл бичгийн ухааны монголын анхны эмэгтэй доктор Ц.Саранцацрал

Хэл бичгийн ухааны монголын анхны эмэгтэй доктор Ц.Саранцацрал

Дан дээлийн эрэлт өсөж, цулгуй өнгө трэнд болжээ

Дан дээлийн эрэлт өсөж, цулгуй өнгө трэнд болжээ

Павел Дуров: Хятад улс хиймэл оюун ухаанд нээлт хийхийн тулд Зөвлөлтийн математикийн боловсролын загварыг ашигласан

Павел Дуров: Хятад улс хиймэл оюун ухаанд нээлт хийхийн тулд Зөвлөлтийн математикийн боловсролын загварыг ашигласан

“Баянзүрх хайрханы хишиг“ барилдаанд Улсын Арслан Ц.Бямба-Отгон түрүүллээ

“Баянзүрх хайрханы хишиг“ барилдаанд Улсын Арслан Ц.Бямба-Отгон түрүүллээ

E-Mongolia Олон улсын вэб хуудасны хүртээмжтэй байдлын WCAG стандартыг хангаж Дохион хэлмэрчтэй боллоо

E-Mongolia Олон улсын вэб хуудасны хүртээмжтэй байдлын WCAG стандартыг хангаж Дохион хэлмэрчтэй боллоо

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Зам, тээврийн яам түүний харьяа байгууллагуудтай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Зам, тээврийн яам түүний харьяа байгууллагуудтай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Цагдаагийн ерөнхий газартай уулзалт зохион байгууллаа

Төрийн үйлчилгээний хүртээмж, хялбар байдлыг нэмэгдүүлэх гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Цагдаагийн ерөнхий газартай уулзалт зохион байгууллаа

О.Алтангэрэл: Түлшний барьцалдуулагчтай холбоотой асуудал гарвал хариуцлага тооцно

О.Алтангэрэл: Түлшний барьцалдуулагчтай холбоотой асуудал гарвал хариуцлага тооцно

Г.Пүрэвдэлгэр: Олон нийтийн сүлжээнд гарсан дээрх мэдээллийг үнэн бодит эсэхийг эхний ээлжинд яаралтай шалгаж тогтооно

Г.Пүрэвдэлгэр: Олон нийтийн сүлжээнд гарсан дээрх мэдээллийг үнэн бодит эсэхийг эхний ээлжинд яаралтай шалгаж тогтооно

Арлын агуу хоёр хүчирхэг үндэстэн

Арлын агуу хоёр хүчирхэг үндэстэн

“Л.Оюун-Эрдэнэ шазруун байна аа...”

“Л.Оюун-Эрдэнэ шазруун байна аа...”

“SocialPay Loves Movie” урамшууллыг зарлалаа

“SocialPay Loves Movie” урамшууллыг зарлалаа

Б.Билгүүн “Бүх Одод”-ын тоглолтоос өөрийн хүсэлтээр татгалзлаа

Б.Билгүүн “Бүх Одод”-ын тоглолтоос өөрийн хүсэлтээр татгалзлаа

Ж.Золжаргал: “Хүүхдээ угаартаж нас барсныг мэдээлэх юм бол хэрэг нээнэ шүү” гэж ээжийг нь дарамталсан явдал үнэхээр аймшигтай DNN.mn

Ж.Золжаргал: “Хүүхдээ угаартаж нас барсныг мэдээлэх юм бол хэрэг нээнэ шүү” гэж ээжийг нь дарамталсан явдал үнэхээр аймшигтай DNN.mn

Таны, бидний хувийн мэдээлэл хаана явна вэ...?

Таны, бидний хувийн мэдээлэл хаана явна вэ...?

Цалинтай ээж: Монголд 50 мянга, Солонгос 2.6 сая төгрөг авч байна

Цалинтай ээж: Монголд 50 мянга, Солонгос 2.6 сая төгрөг авч байна

Түрээс, орлогын зохистой харьцаа алдагджээ

Түрээс, орлогын зохистой харьцаа алдагджээ

Д.Трампын тарифын бодлогыг хүчтэй шүүмжилсэн хэвээр байна

Д.Трампын тарифын бодлогыг хүчтэй шүүмжилсэн хэвээр байна

“Үхэл үгүй мөнхөөрөө, үргэлж 25 настайгаа байх” мөрөөдөл биелэх боломжтой

“Үхэл үгүй мөнхөөрөө, үргэлж 25 настайгаа байх” мөрөөдөл биелэх боломжтой

БНСУ-ын “Nice information service” болон “Korea university”-ийн төлөөлөгчид E-Mongolia системтэй танилцаж, туршлага судаллаа

БНСУ-ын “Nice information service” болон “Korea university”-ийн төлөөлөгчид E-Mongolia системтэй танилцаж, туршлага судаллаа

Шведэд сургуулийн байранд гал нээсний улмаас 10 хүн амиа алджээ

Шведэд сургуулийн байранд гал нээсний улмаас 10 хүн амиа алджээ

Х.Нямбаатар: Трамвай нь метроны төслөөс эдийн засгийн хувьд 10 дахин бага өртөгтэй, нэг удаад 150-300 хүн тээвэрлэх боломжтой

Х.Нямбаатар: Трамвай нь метроны төслөөс эдийн засгийн хувьд 10 дахин бага өртөгтэй, нэг удаад 150-300 хүн тээвэрлэх боломжтой

“Утаа дуусахаас өмнө сонсголоо хийж амжлаа“

“Утаа дуусахаас өмнө сонсголоо хийж амжлаа“

“Оношлогдож буй хүмүүсийн дийлэнх нь ходоодны хавдартай байна“

“Оношлогдож буй хүмүүсийн дийлэнх нь ходоодны хавдартай байна“

Дээд шүүхийн шийдвэрийг УИХ үл тоож, Даваагийн Цогтбаатарт “дабл стандарт” үйлчилж байна

Дээд шүүхийн шийдвэрийг УИХ үл тоож, Даваагийн Цогтбаатарт “дабл стандарт” үйлчилж байна

Золиосны хүүхэд ба буруу гараар орсон өв соёл

Золиосны хүүхэд ба буруу гараар орсон өв соёл

Н.Ганбямба: Ухаахудаг яахаараа Тавантолгойгоос гадна яригдаад байдаг юм бэ?

Н.Ганбямба: Ухаахудаг яахаараа Тавантолгойгоос гадна яригдаад байдаг юм бэ?

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​