fbpx Баабар: Эрүүл мэндийн тогтолцоогоо хэрхэн шинэчлэх вэ
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2025/03/31-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Дэд онцлох
Огноо
Унших
12 минут 19 секунд

Баабар: Эрүүл мэндийн тогтолцоогоо хэрхэн шинэчлэх вэ

Орчин үеийн анагаах ухаанд тэргүүнд тавьдаг зүйл нь оношлогоо гэгдэх боллоо. Алив өвчнийг зөв оношилж байж л үр дүнтэй эмчилгээ явагдана. Анагаах ухааны түүх оношлогоонд хэрхэн алдаж төөрөлдөж байсан явдлаар баялаг. Шинжлэх ухаан технологийн хөгжил оношлогоонд хувьсгал хийлээ. Үүний эхнийх нь рөнтгэн хэрэгслэл юм. Энэ нь ХХ зууны турш эрчимтэй түргэн хөгжсөөр оношилгоог нанотехнолог, генийн инжирнечлэл төвшинд хийдэг хэмжээ зэрэглэлд хүрчээ.

Манай улсын анагаах ухааны хөгжил ХХ зуунаас нэн доод шатнаас эхлэн дээшилсээр өдгөө оношилгооны төвшин юутай ч багаж тоног төхөөрөмжийн хувьд хаанахаас ч дутахгүй хэмжээнд хүрчээ.

Гэвч орчин үеийн оношлогооны техник хэрэгслэл зэргийг үр дүнтэй ашиглахын тулд техникийн мэдлэг, боловсон хүчин, аппаратын хүрэлцээ, эцсийн оношлогооны дүн гаргах эмчийн чадвар нийлж байх учиртай. Манайд анхны орчин үеийн сүпэр тоног болох томографийг 1980-аад оны сүүлчээр хуруу хумсаа хуйхлан байж худалдан авчирч суурьшуулсан билээ. Тэр үеийн үнээр сая орчим доллар байсан нь ядуу Монголд асар их үнэ өртөг байлаа. Түүний дараа Эмрай гэж нэрлэх Соронзон ризонансийн зураглал гэх багаж гарч цул эрхтнүүдийг нэвт дурандах болов. Энэ ч бас өндөр үнэтэй эд. Энэ төрлийн багаж одоо Монгол улсад хорь нэлээд гаруй тоотой байгаа ба нэмж худалдаж авсаар байна. Нэг ийм багажийг хөгжингүй орнуудад 70-80 хувьтай ашигладаг бол манай энэ олон багажууд дундажаар 1 хувь хүрэхгүй ашиглалттай.

Нэг эмирай машин 2 сая иргэн бүхий хүн амын бүлэгт зориулагдсан байдаг гэж бодохоор одоо Монголд байгаа энэ төрлийн аппарат 50 сая хүн амд хүрэлцээтэй аж. 2000 оны эхээр Эрүүл мэндийн яамнаас Монголын бүх суурин газар гэж тооцоолсон сум дүүрэг байтугай багийн тоогоор мянга орчим эхо аппарат тараан байрлуулж байсан.

Ийм аппарат тог цахилгаанаас эхлээд оношлох мэргэжлийн эмчийн тоо ч хязгаартай шүү дээ. Нэг бүр нь 500 мянган доллароос наашгүй үнэтэй ДНХ сэквэнатор багаж хэрэгцээнээс олон дахин тоогоор бий ч ажиллуулж байгаа нь хоёрхон. Хэдийгээр чөмөг суулгах шаардлагатай болсон өвчтөн манайд хэдэн жилд ганц тохиолддог ч ийм эмчилгээний асар үнэтэй багаж ч бидэнд бий. Эдгээр төрийн эзэмшилд байгаа ашиглалт муутай асар үнэтэй орчин үеийн техник багажуудыг хувьчлах юмуу мэнэжмэнтийн хувьчлалд оруулаад хэд хэдэн бие даасан байгууллага болгох хэрэгтэй. Энэ нь техникийн болон ай тигийн мэргэжлийн хүмүүс багаж тоног төхөөрөмжийг ажиллуулах ба эмнэлэгүүдтэй гэрээ хийн оношлогооны бичлэг дүнг мэргэжлийн эмч нарт эцсийн онош тавихад зориулан илгээх болно. Нарийн тоног төхөөрөмж ажиллуулдаг хүмүүс нь эмч нар биш, тэд оношлуур техникээс гарч ирсэн хариуг мэргэжлийн үүднээс оношлон цаашдын эмчилгээг шийдэх мэргэжилтнүүд юм. Хаана ч ийм зарчим баримталдаг, манайд ч зарим хувийн эмнэлэгүүд ингэж ажиллаж байна. Нэг үгэндээ оношлогооны багаж техник ба эмнэлэг аль алин нь биенээсээ үл хамаарсан бие даасан байгууллагууд байх хэрэгтэй.

Дараагийн асуудал эрүүл мэндийн даатгал. Ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүн болгоноос эрүүл мэндийн даатгал хэмээн мөнгө албадан хурааж авдаг тогтолцоо 90 оноос хойш Монголд нэвтэрсэн цагаасаа дээрэм тонуул шамшигдууллын уурхай болон “хөгжсөн”. Улсын, хувийн бүх эмнэлэгүүд, амралт сувилалын газрууд энэ “сул” мөнгөн дээр ажилладаг. Есөн шидийн луйврын аргатай. Ийм дампуу системийг засаж сайжруулах бололцоогүй.

Даатгалын төвлөрсөн санг байнга солигдох удирдлага нь өөртөө ашигтайгаар янз бүрийн банкинд ээлжлэн тавих нь тогтсон уламжлал. Иргэдийг бүгдийг нь эрүүл мэндийн хувийн дугаатай болгомоор байна.

Даатгуулах эсэх нь иргэний хувийнх нь хэрэг, бүхий л эмнэлэг сувилал бизнис зарчмаар ажиллах ба даатгалгүй хүн эмчилгээнийхээ зардлыг өөрөө бүрэн төлөх ёстой. 1998 онд УИХ-аар баталсан даатгуулах сайн дурын байгууллагын хуулиар 1962 оноос хойш төрсөн хүмүүс даатгалд өөрийн бололцоогоор мөнгө төлж арвижуулах тогтолцоо нэвтрүүлэхээр болсон. Эхэндээ овоо мөнгө төвлөрч байснаа удаах Засгийн газар мөнгийг өөр зориулалтаар авч хэрэглэн хоосолсноос хойш бүрэн мартагдсан. Энэ хуулийг эргэж сэргээмээр байна. Үүнээс гадна эрүүл мэндийн хувийн салбарыг бий болгох, хөгжиж бэхэжихэд нь төрөөс дэмжих шаардлагатай. Бололцоогүй, орлогоггүй, ядарсан зүдэрсэн иргэдийн эрүүл мэндийн даатгалыг төрөөс хөнгөлөх, их бага хэмжээгээр харж үзэх тогтолцоог одоогийн дампуу төрийн даатгалд хамруулж болно. Гэхдээ үүнд нийт иргэд хамрах юм бол дампуурал улам цааш үргэлжлэнэ.

Дараагийн асуудал эрүүл мэндийн үйлчилгээ. Орчин үеийн анагаах ухааны үйлчилгээ Монголд нэвтэрсэн цагаасаа үүнийг буяны үйлс гэж ойлгосон, тэгэж ч хуульчилсан. Энэ нь бидний туулж ирсэн тухайн үеийн нийгмийн тогтолцоо, үзэл суртлын баримтлалаас шалтгаалсан биз. Улсын төсвийн 10 хувь ноогддог эрүүл мэндийн салбарт мөнгө төгрөгнөөс эхлээд хүнд суртлын дарамтанд байсан тогтолцоон дахь эмнэлэгийн тоног төхөөрөмж, эм хэрэгслийн хангамж, нялхсын эндэгдэл, дундаж наслалт, нас баралт зэргийн статистик үзүүлэлт өнөөгийнхтэй харьцуулахад аймшигтай, дэлхийд хамгийн хоцрогдонгуй нь байлаа. Чанар, хүртээмж ч тун дорой.

Өнгөрсөн 30 гаруй жилд улс орны чадамж эрс дээшилж, Үндэсний орлого 20 дахин нэмэгдэн, гадаад харилцаа өргөжиж, нэг үгэндээ үндсээрээ өөрчлөгдсөн боловч эрүүл мэнд боловсролын тогтолцоо үнэн хэрэгтээ өнгөрсөн ядуу үеийнхээс өөрчлөгдсөнгүй.

Эрүүл хамгаалах ч боловсрол олгох ч тогтолцооны үндсэн зарчим нь бизнис юм. Эдгээр нь дэлхийн хэмжээнд хамгийн ашигтай, хамгийн том бизнисийн нэгэнд хамаардаг. Чухам ийм зарчим дээр суурилснаар эрүүл мэнд боловсролын салбар бүхэнд хүртээмжтэй, өндөр чанартай тогтолцоо болдог. Эрүүл мэндийг бизнисийн зарчимтай болгосноор нийгмийн бага орлоготой, төлбөрийн чадварядмаг, хүүхэд болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хэсгээ хөсөр хаяна гэсэн үг биш, орлого сайтай баян таргануудаа хонхойтол нь шулна гэсэн ч хэрэг биш. Асуудал яаж зохицуулснаас хамаарна, хаана ч тэгдэг. Юун түрүүн өрхийг эмнэлэгүүдийг жинхэнээс нь хувьчилмаар байна. Өрхийн эмнэлэгийн холбоо ч билүү, тэнд өгчихсөн учраас хуучнаасаа ч дордсон. Одоо өрхийн эмнэлэгүүд даатгалаар амьдардаг, өвчтөний араас хөөцөлдөх шаардлага ч үүрэг ч байхгүй. Хэрэв тэднийг хувьчилбал зах зээлийн өрсөлдөөн үүсэх төдийгүй янз бүрийн салбараар мэргэшнэ.

Орлого нэмэгдэх хэрээр хариуцлага чанар нэмэгдэнэ. Чадварлаг эмч нар тийш тэмүүлнэ, дагаад тоног төхөөрөмж хангамж сайжрана. Төв эмнэлэг рүү бүгдээрээ чихэлдэх явдал ч багасна.

Зөвхөн өрхийн эмнэлэгт үзүүлж анхан шатны онош тавигдсаны дараа үнэхээр шаардлагатай бол өвчтөн төв эмнэлэг рүү дараагийн шатны эмчилгээнд хамрагддаг байх ёстой. Шаардлагагүй атал танил болон хахуулиар даатгалаар төвлөрсөн эмнэлэгт хэвтэн амардаг явдал зогсоно. Түмэн сайн дэвшил гарахаар байна. Түүнээс гадна өрхийн эмнэлэгүүд даатгалаар анхан шатны тусламж үзүүлэх үүрэг хүлээх ёстой. 1997 онд Олон улсын байгууллагын санаачлага санхүүжилтээр эхний ээлжинд туршилтын журмаар аймаг хот болгонд 3-4 эмнэлэгийг мэнэжмэнтийн хувьчлалд оруулсан нь эрүүл мэндийн салбарыг зах зээлийн тогтолцоонд аажмаар шилжүүлэх анхны туршилт байлаа. Гэвч 2000 онд бүгдийг нь цуцалснаар сүүлчийн оролдлого болсон юм.

Туршилт эхлээд жил өнгөрөхөд бүх улсын эмнэлэгүүд эм тариа цахилгаан дулааны өрөнд орсныг Сангийн яам мөнгийг нь төлсөн бол мэнэжмэнтээр хувьчлагдсан эмнэлэгүүд огт өргүй гарсан. Ер нь чанар хариуцлага хэмнэлтийн хувьд илт илүү болох нь батлагдсан.

2000 онд мэнэжмэнт цуцалсны дараа бодвол танил талаар байх Баянзүрхийн нэгдсэн эмнэлэг мэнэжмэнттэйгээ үлдсэн, одоо шинэ барилга өөрийн хөрөнгөөр бариулаад сүрхий баяжсан. Муу тал нь мөнөөх л даатгал дээр тоглож, зардал ихтэй өвчтөнийг улсын эмнэлэг рүү түлхэх болсон билээ.

Тэгэхээр ийм санал байна: Өнөөдөр 300 гаруй сум асар том, үнэ өртөгтэй, бараг нэгдсэн эмнэлэгийн байр савтай болсон. Үүнээс болоод эрүүл мэндэд очих ёстой хөрөнгө хоосон байрны дулаалга тог цахилгаан үйлчилгээнд явж байна. Зам харилцаа холбоо давгүй хөгжсөн өнөө үед сумын эмнэлэг яаралтай тусламж үзүүлэхээс тэнд хэвтэж эмчлүүлдэг хүн тун ховордсон. Иймээс сумын эмнэлэгүүдийн ихэнх нь өрхийн эмнэлэгийн зэрэглэлийн үйлчилгээ үзүүлэх нь хангалттай.

Мэдээж том сумуудад асуудал арай өөр, хот суурингийн зарчим үйлчлэх байх. Алслагдсан жижиг сумууд дахь эрүүл мэндийн үйлчилгээ өнөөгийн зарчмаар төрөөс бүрэн ба хагас хөнгөлөлттэй зарчмаар үргэлжлүүлэн үйлчилгээ явуулах байх.

Ер нь сүүлийн 5-10 жилд сум болгон дээр эрүүл мэндэд ямархуу зардал гарсан ба хэдэн хүнд хичнээн үйлчилгээ үзүүлснийг судлан тогтоох хэрэгтэй. Улаанбаатар болон том хотуудын төв эмнэлэгт элдэв даатгал энэтэр гэлгүй үнэ төлбөргүй яаралтай тусламжийн тасаг ажилуулах хэрэгтэй. Төлбөрийн чадваргүй иргэдэд үйлчлэх мөн тийм тасаг, эсвэл тусдаа нэг эмнэлэг байж болно. Гэхдээ энд юун түрүүн бүртгэл хэрэгтэй, эс тэгвээс мөнөөх хүнсний толоон шиг бүгд огтоос төлбөрийн чадваргүй болж хувирна. Иймээс л иргэн болгоныг эрүүл мэндийн даавгалын хуваарь дугаар кодтой болгох хэрэгтэй, компютэржсан өнөөгийн нөхцөлд энэ нь тийм ч хүнд асуудал биш. Энэ бол миний санал, дараагийн удаа эрчим хүчний тогтолцоогоо хэрхэн шинэчлэх талаар саналаа хэлэмз.

Баабар

Б.Чойжилсүрэн сайд Увсын ойдоо зориулж Бөхийн өргөөнд хандив өгөв
Б.Чойжилсүрэн сайд Увсын ойдоо зориулж Бөхийн өргөөнд хандив өгөв
 
Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ
Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2025/03/31-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Лүндээжанцан: Монголчуудыг монгол хүн өөрөө аварна гэх энэ философи Жанлавцогзол номын гол агуулга

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Д.Батлут: Энэ салбарт чадварлаг хүний нөөц, шинэ технологиуд гээд шинэчлэх шаардлагатай зүйл олон бий

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Арвантавдугаар Далай ламыг албан ёсоор тодруулна гэдгийг мэдэгдлээ

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны, төрийн албан хаагчийн үндсэн зарчим болох ёстой

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр

Энэ жилийн Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр

Энэ жилийн Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр

Орос, Хятадыг үзэн ядах нь Монголын эрх ашигт нийцэхгүй

Орос, Хятадыг үзэн ядах нь Монголын эрх ашигт нийцэхгүй

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

“Ганц очноос ноцсон аюул”

“Ганц очноос ноцсон аюул”

X Богд яагаад Даншиг наадамд морилсонгүй вэ?

X Богд яагаад Даншиг наадамд морилсонгүй вэ?

Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдиннямын эхний мессэж ба “эртний” байр суурь

Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдиннямын эхний мессэж ба “эртний” байр суурь

Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ гэдэг асуудал тулгарна

Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ гэдэг асуудал тулгарна

Харзтайд сорилгод барилдсан говийн бөхчүүдээс Т.Төгсдөлгөөн, Н.Амгаланбаатар, Э.Мөнхбаатар, Б.Бадрал нарын аймгийн арслангууд өнгөтэй байна

Харзтайд сорилгод барилдсан говийн бөхчүүдээс Т.Төгсдөлгөөн, Н.Амгаланбаатар, Э.Мөнхбаатар, Б.Бадрал нарын аймгийн арслангууд өнгөтэй байна

Баабар бол Монголын түүхэнд үзэгдэл болсон шилдэг нийтлэлч

Баабар бол Монголын түүхэнд үзэгдэл болсон шилдэг нийтлэлч

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

ОУ-ын Таеквондогийн домогт тамирчин Pak Chong Hyon Монголд үнэ төлбөргүй сургалт семинар орлоо

ОУ-ын Таеквондогийн домогт тамирчин Pak Chong Hyon Монголд үнэ төлбөргүй сургалт семинар орлоо

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Г.Тэмүүлэнгийн үзэл санаа МАН дотор илүү их түгээсэй

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Эмээлт захад хонь 200.000-300.000 төгрөгийн ханштай байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Б.Мөнхсоёл: Зарим улс төрчид энэ Засгийн газрыг Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл тэсээсэй гэж хүсч байх шиг байна

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Г.Лувсанжамц: Төсөв үр дүнтэй зарцуулагдаж байгааг хэмжиж чаддаг байх ёстой

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Үндэсний “Эхлэл брэнд“ХХК дуудлага худалдаагаар 9,3 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан газрын гэрчилгээгээ гардаж авлаа

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Г.Занданшатарын зам хүнд ч зарчим нь зөв эхэллээ

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Д.Үүрийнтуяа: Улс орны хөгжлийн бодлого хүндээ суурилсан байх ёстой

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Улаанбурхан өвчний вакцинд хамрагдаагүй 10 сартайгаас 15 настай хүүхдүүдийг 7 сарын 1-нээс нөхөн дархлаажуулалтад хамруулна

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​