fbpx Малын тэжээл үйлдвэрлэх нь Монголд хамгийн ашигтай бизнес баймаар юм
 
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2023/03/01-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.
Ангилал
Нийгэм Шуурхай онцлов
Огноо
Унших
8 минут 18 секунд

Малын тэжээл үйлдвэрлэх нь Монголд хамгийн ашигтай бизнес баймаар юм

Зуд турхантай, нийт нутгийн 60 гаруй хувь нь цасан бүрхүүлтэй байна. Өвсний үнэ тэнгэрт хадаж эхэллээ. Хаврын хаварт болдог энэ мэт зовлон бэрхшээл эхнээсээ дуулдаж, хөдөөгүүр нөхцөл байдал хүндэрч, энэ сарын 16-ны мэдээгээр улсын хэмжээнд 284.8 мянган мал зүй бусаар хорогдоод байна. Анх удаа ингэж байгаа юм биш л дээ. Малчдыг өвлийн бэлтгэлээ сайн базаагаагүй, өвс тэжээлээ хангалттай бэлдээгүй гэж буруутгахаар өөдөөс "Гантай байгаад чадсангүй. Өвс хадлан муу гарсан" гэж ам тагладаг. Эсвэл "Сүхбаатар, Дорнод гэсэн хадлан гайгүй гарсан газарт очоод өвс хадаж байгаад түймэр тавьчихлаа" гэх зэрэг юм чих дэлсэж, өвс хадланг дагасан хэл ам намар, өвөл, хаваржингаа үргэлжилдэг.

Дүн өвөл, урт хаврын өдрүүдэд нов ногоон өвс олно гэдэг хэцүү л дээ. Хүн малын зоо тэнийтэл дахиад хэдэн сар бий. Тэр хүртэл малаа юугаар тэжээх вэ гэхээр малын тэжээл л аминд орно.

Малын уурагт тэжээл гэж сайхан юм байна. Найрлагад нь шар буурцаг, рапсын шахдас, хивэг, өвс, буудай, хужир, шохойн чулуу оржээ. Саалийн үнээ, бог, бод малд өгөх заавар нь шуудайны бөөрөн дээр нь хадаатай байна. Энэ тэжээлийг малд өгөхөд жишээ нь моринд өдөрт 100-150 грамм л хангалттай. Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн хийсэн туршилтаар өдөрт 7 литр сүү өгдөг саалийн үнээг "Уурагт тэжээл"-ээр тэжээхэд сүүний гарц нь 21-25 литр болдог юм байна. Өдөрт 20-30 грамм уурагт тэжээлээр тэжээсэн хоёр сартай хурга биеэрээ бэлчээрийн маллагаатай төлөгтэй эн чацуу байна гээд бод доо. Туршилтаар батлагдсан бодит үр дүн энэ шүү.

40 кг-аар савласан нэг шуудай уурагт тэжээл таван кг-аар савласан 6.4 шуудай хивэг, 11 боодол өвстэй тэнцэхүйц чанартай байна гэхээр малын тэжээл ямар их зардал хэмнэсэн инновацийн бүтээгдэхүүн болохыг хэн ч ойлгохоор. Дээр дурдсан орцуудыг буталж, нунтаглаад нунтаг, хорголжин болгож гаргахад уг нь айхавтар олон шат дамжлага, үйлдвэрлэлийн өндөр хүчин чадал шаардахгүй. Бүр энгийнээр хэлэхэд, ганц цахилгаан мотор асаагаад хоёр булан дундуур орцуудаа гүйлгэж бутлаад гаргаж ирээд шуудайлчих үйл явц. Ийм амархан. Малын тэжээл бэлддэг ийм үйлдвэр, цехүүдийг аймаг, сум болгонд бий болгох хэрэгтэй. Үүний дараа үйлдвэр, цехүүдээсээ гаргасан уурагт тэжээлүүдээ малчдад хүргэдэг, малчны хотонд ойртуулдаг, малчдыг байнгын хэрэглэгч болгох дадалд сургах ажил бол хамгийн чухал шүү.

Хургыг уурагт тэжээлээр өдөрт 20-30 грамм өгч тэжээхэд хоёр сарын дараа төлөгний дайтай болж томорч байгаа гэхээр 40 кг-ын шуудайтай ганц тэжээлээр 40 гаруй хургыг сар тэжээчихэж болох нь. Хэрвээ 40 хургыг өвөл, хаваржингаа өвсөөр тэжээе гэвэл хэдэн сая төгрөг зарцуулах вэ. Хонинд өдөрт 50-70 грамм л хангалттай учир 1000 хоньтой айл өвлийг өнтэй, мал бүтэн онд мэнд оръё гэвэл 50 шуудай уурагт тэжээлтэй байхад л болох нь байна. Бүх юм ийм энгийн байхад яагаад өдийд өвсний асуудал босдог вэ гэхээр малчдад малаа тэжээлээр тэжээж, бордох тухай ойлголт огт байдаггүйтэй холбоотой. Малдаа тэжээл өгдөг, өвөл, хаврын үед хонь малдаа эрдэс бодис, хэрэгтэй шим тэжээлийг өгдөг шүү гэдгийг малчдад танин мэдүүлж, бүр хэвшүүлэх хэрэгтэй. Ингэхийн урьд малын тэжээлийг олон сонголттойгоор үйлдвэрлэж, зах зээлд нийлүүлэх ёстой. Хаашаа л харна, малын тэжээл элбэг байх тийм хэмжээнд энэ чиглэлийн үйлдвэрлэлийг улсаас дэмжих нь зөв. Малын тэжээлийг элбэг болгоно гэдэг нь гаднаас импортоор оруулж ирэх тухай ойлголт огтоос биш шүү. Өөрсдийнхөө малын уурагт тэжээлээ дотооддоо, сум болгондоо үйлдвэрлэх тухай юм.

Ийм үйлдвэрүүдийг бий.

Мал жил бүр өсдөг ч хавар нь зуднаар хэдэн зуун мянгаар хорогдлоо гэдэг мэдээг жирийн, энгийн мэт л хүлээж авдаг. Угаасаа тэвээрэг муутай нь үхэх ёстой гэдэг хоцрогдсон ойлголттой. Мал хавартаа хорогдоод байдгийн том шалтгаанууд байдаг. Нэгдүгээрт, монгол мал хавар өлсөөд өлдөөд үхчихдэг юм. Хоёрдугаарт, өвөл нь хөлдөөд, жиндээд үхчихдэг. Малаа дааруулдаггүй, жиндээдэггүй дулаан сав, байр ховор. Энэ асуудал цаашилбал цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хэмжээний ажил болж хувирна л даа. Бараг 100 сая малтай, бэлчээрийн даац хэдийнэ хэтэрчихлээ гэцгээдэг.

Хэрэвзээ малын уурагт тэжээлийн үйлдвэрүүдийг аймаг, сум бүрд байгуулчихвал малчдын эдийн засагт хэмнэлт гарч, малын тоо толгой хорогдохгүй болж, цаашлаад цөлжилт багасах боломжтой. Яваандаа нөгөө хүсээд байгаа фермерийн, суурин мал аж ахуй гэдэг юм чинь суман дахь тэжээлийн үйлдвэрүүдээ тойроод хүссэн хүсээгүй бий болно гэсэн үг.

Хамгийн их хэрэглэгчтэй бизнес хамгийн ашигтай. Эдийн засгийн хэллэгээр бол эрэлтээ дагаж нийлүүлэлт өсдөг учир хөрөнгө оруулагчид эрэлт ихтэй буюу хэрэглэгч олонтой салбарт хөрөнгө оруулах сонирхолтой байдаг. Зах зээлд шилжээд 30-аад жил болсон монголчууд үүнийг хэнээр ч заалгахгүй мэднэ. Гүйлгээ сайтай бараа л ашиг авчирдаг. Тэгвэл энэ 90, 100 сая малыг тэжээхэд хэрэгтэй уурагт тэжээлийг үйлдвэрлэхээс өөр ашиг өгөх ямар бизнес байгаа юм бэ. Үүнийг яагаад хийхгүй байгаа юм бэ. Энэ чиглэлийн бизнес, үйлдвэрлэлийг бизнес эрхлэгчид, харьяа яам нь анхаарч хөдөлбөл ашгаа өгөх бүхэл бүтэн том орон зай гэж харж байна.

Оросын тэжээлийн үйлдвэр гэж том үйлдвэр байсан даа. Бүтээгдэхүүний орц нь юу байсан юм гэхээр, сүрэл, будаа, давс. Сүрлээ жижиглэж хэрчээд, будаагаа няцлаад, давсаа хутгаад л малын тэжээл нь бэлэн болдог байв. Долоон давхар өндөртэй том үйлдвэр байсныг зарим хүмүүс санаж л байгаа байх. Ганц мотор ажиллаад л орцуудаа буталж, нэг бункерээр асгаж түүнийгээ канвераар урсгаад шуудайлчихдаг байсан даг. Одооны үйлдвэрүүдтэй харьцуулахад үгүй ээ мөн хялбархан шат дамжлагатай байж шүү.

Өнөөдөр малын тэжээл үйлдвэрлэе, уурагт тэжээл хийе гэвэл орц, найрлага нь хангалттай, техник, технологи нь ч бэлэн байна. Одоогийн байдлаар малын уурагт тэжээл үйлдвэрлэдэг цөөн газрууд нь эрэлтээ хангаж дийлдэггүй бололтой юм билээ шүү. Монголдоо үйлдвэрлэсэн уурагт тэжээлээ эрсэн, сурсан малчид, хувь хүмүүс олон байгаа харагдана.

Д.ГАНСАРУУЛ

Эх сурвалж: Өдрийн сонин

Оросын нутаг дэвсгэрт дроны хэд хэдэн халдлага гарсны дараа Путин хилийн хяналтыг чангатгах үүрэг өгөв
Оросын нутаг дэвсгэрт дроны хэд хэдэн халдлага гарсны дараа Путин хилийн хяналтыг чангатгах үүрэг өгөв
 
Бөх судлаач С.Давааням: Б.Бат-Өлзий, О.Хангай, М.Лхагвагэрэл, Б.Орхонбаяр нараас энэ жилийн түрүү бөх тодорно
Бөх судлаач С.Давааням: Б.Бат-Өлзий, О.Хангай, М.Лхагвагэрэл, Б.Орхонбаяр нараас энэ жилийн түрүү бөх тодорно
Энэ мэдээ хуучирсан буюу 2023/03/01-нд нийтлэгдсэн мэдээ болно.

Шинэ мэдээ

Бөх судлаач С.Давааням: Б.Бат-Өлзий, О.Хангай, М.Лхагвагэрэл, Б.Орхонбаяр нараас энэ жилийн түрүү бөх тодорно

Бөх судлаач С.Давааням: Б.Бат-Өлзий, О.Хангай, М.Лхагвагэрэл, Б.Орхонбаяр нараас энэ жилийн түрүү бөх тодорно

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 29 градус дулаан

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 29 градус дулаан

“Дулаанбаатар” аян 2028 он хүртэл үргэлжилнэ

“Дулаанбаатар” аян 2028 он хүртэл үргэлжилнэ

Ерөнхийлөгчийн ачаа хүндрэв үү?

Ерөнхийлөгчийн ачаа хүндрэв үү?

Б.Баасансүрэн: Барилгын салбарт дагнасан Олон улсын арбитрыг байгуулж үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд явж байна

Б.Баасансүрэн: Барилгын салбарт дагнасан Олон улсын арбитрыг байгуулж үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд явж байна

Х.Тэмүүжин: УИХ Засгийн газрын хуулийн тасаг шиг болчихоод байна

Х.Тэмүүжин: УИХ Засгийн газрын хуулийн тасаг шиг болчихоод байна

ӨНӨӨДӨР: “Идэвхтэй насжилт: ахмадад ээлтэй нийгмийг бүтээх нь” Ази Номхон далайн бүс нутгийн форум болно

ӨНӨӨДӨР: “Идэвхтэй насжилт: ахмадад ээлтэй нийгмийг бүтээх нь” Ази Номхон далайн бүс нутгийн форум болно

Израил, Ираны мөргөлдөөн зургаа дахь өдрөө үргэлжилж байна

Израил, Ираны мөргөлдөөн зургаа дахь өдрөө үргэлжилж байна

“...Ардчилал” хэмээн дуугарах АН-ын “зургаан заан”

“...Ардчилал” хэмээн дуугарах АН-ын “зургаан заан”

Г.Занданшатарын танхим анхны хуралдаанаа хийлээ

Г.Занданшатарын танхим анхны хуралдаанаа хийлээ

Б.Найдалаа: НДШ ажилтанд ч, компанид ч ДАРАМТ болж байгаа нь бодит үнэн

Б.Найдалаа: НДШ ажилтанд ч, компанид ч ДАРАМТ болж байгаа нь бодит үнэн

АН өөдтэйхэн “сөрвөл” хоёр ч сонгуулийн ялалт өмнө нь байна

АН өөдтэйхэн “сөрвөл” хоёр ч сонгуулийн ялалт өмнө нь байна

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар танхимын гишүүдээ УИХ-д танилцуулж, томиллоо

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар танхимын гишүүдээ УИХ-д танилцуулж, томиллоо

Элсэлтийн ерөнхий шалгалт орон даяар эхэллээ

Элсэлтийн ерөнхий шалгалт орон даяар эхэллээ

Энэ сарын 20-ноос ихэнх нутгаар +30 градус давж хална

Энэ сарын 20-ноос ихэнх нутгаар +30 градус давж хална

ӨНӨӨДӨР: “Хүрээлэн буй орчны шинжлэх ухаан ба технологи-2025” олон улсын хурал болно

ӨНӨӨДӨР: “Хүрээлэн буй орчны шинжлэх ухаан ба технологи-2025” олон улсын хурал болно

Намын байранд дангаараа Засгийн газар байгуулахаар ярьж байсан ч УИХ-д Их эвслийн Засгийн газрыг танилцуулав

Намын байранд дангаараа Засгийн газар байгуулахаар ярьж байсан ч УИХ-д Их эвслийн Засгийн газрыг танилцуулав

Г.Занданшатарын Засгийн газарт хэн хэн багт

Г.Занданшатарын Засгийн газарт хэн хэн багт

МАН удирдах зөвлөл Тэргүүн шадар сайдад Н.Учралыг дэмжлээ

МАН удирдах зөвлөл Тэргүүн шадар сайдад Н.Учралыг дэмжлээ

МАН-ын Удирдах Зөвлөл яг одоо хуралдаж, Засгийн Газрын бүрэлдэхүүний асуудлыг хэлэлцэж эхэллээ

МАН-ын Удирдах Зөвлөл яг одоо хуралдаж, Засгийн Газрын бүрэлдэхүүний асуудлыг хэлэлцэж эхэллээ

Элсэлтийн шалгалт маргааш эхэлнэ

Элсэлтийн шалгалт маргааш эхэлнэ

3x3-ын эмэгтэйчүүдийн дэлхийн цуврал тэмцээн маргааш эхэлнэ

3x3-ын эмэгтэйчүүдийн дэлхийн цуврал тэмцээн маргааш эхэлнэ

113 гэгч этгээд уучлалт гуйхгүй бол хуулийн байгууллагаар шалгуулна гэв

113 гэгч этгээд уучлалт гуйхгүй бол хуулийн байгууллагаар шалгуулна гэв

АН-ынхан төмөр зам, тэрбум мод, бас алдсан тамганыхаа ардах учрыг “сонсоно”

АН-ынхан төмөр зам, тэрбум мод, бас алдсан тамганыхаа ардах учрыг “сонсоно”

Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

Г.Занданшатарын Засгийн газрын “нас” хэн хэн сайд болохоос хамаарна

Г.Занданшатарын Засгийн газрын “нас” хэн хэн сайд болохоос хамаарна

Өнөөдөр Засгийн газрын бүтэц батлагдаж магадгүй

Өнөөдөр Засгийн газрын бүтэц батлагдаж магадгүй

“Монгол-В” баг блицийн төрөлд ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

“Монгол-В” баг блицийн төрөлд ДАШТ-ээс алтан медаль хүртлээ

Н.Алтанхуяг: Амь шигээ хайрлаж сургасан морьддоо долоон жилийн хүч хөдөлмөр, хөрөнгө мөнгөө зориулсан даа

Н.Алтанхуяг: Амь шигээ хайрлаж сургасан морьддоо долоон жилийн хүч хөдөлмөр, хөрөнгө мөнгөө зориулсан даа

Ирэх долоо хоногт УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх асуудлууд

Ирэх долоо хоногт УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх асуудлууд

 
 
 



​​​​​​​

Эхлэл · Бидний тухай · Редакцийн бодлого · Холбоо барих
​​​​​​​© 2011 - 2023 Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан Шуурхай.мн

​​​​​​​