Философи нь шинжлэх ухааны зарчим учир хүмүүнлэгийн ухааны нэг хэсэг юм. Философи нь зүй тогтлын талаар бодитой мэдлэг өгдөггүй, нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн шинжлэх ухааны аргуудыг ашигладаггүй учраас шинжлэх ухаан биш. Бүр “Бүх шинжлэх ухааны дээр оршдог учраас Философи бол шинжлэх ухаан биш” гэж үзэгсэд хүртэл бий. Философи шинжлэх ухаан биш гэдэг нь зөв. Шинжлэх ухааны дээр оршдог гэдэг нь бол худал зүйл. Учир нь философи бол замын хажууд тавьсан зам заагч тэмдэг юм. Гэхдээ таны явах зам дээр хэн нэгний сайн дураараа авчирч тавьсан тэмдэг билээ. Худал заах магадлал хэт өндөр, дураараа авчирч тавьсан зам заагч замаасаа илүү үнэлэгдэнэ гэж юу байхав.

Судлаачид эхлээд таамаг дэвшүүлдэг. Дараа нь энэхүү таамаг нь цэгцэрч онол бий болно.Тэгээд энэхүү онолоо баталж байж сая шинжлэх ухаан болдог жамтай. Таамаг, онол хоёр нь субъектив буюу хийсвэр харин баталгаа нь объектив буюу бодитоор оршин буй зүй тогтол юм. Таамаг, онол хоёр алдаа гаргах магадлалтай бол харин батлагдаж, нотлогдсон шинжлэх ухаан нь гагцхүү үнэн байдаг онцлогтой. Иймээс таамаг, онол хоёрын дунд сэлгүүцэгч философи нь бодит зүйл болох шинжлэх ухаан биш юм. Таамаг-Онол-Шинжлэх ухааны бодит жишээ нь “Пангей” билээ.

Биологичид, палентлогичид, геологичид тивүүд нэг байсан байж магадгүй юм байна гэсэн таамаг дэвшүүлж байв. Эдгээр таамгууд нэгдэн “Пангей” гэх онол бий болов. Хожим нь бие даасан 20 гаруй нээлтээр манай тивүүд нэг тив байсан нь батлагдаж сая шинжлэх ухаан болсон түүхтэй. Харин хүн төрөлхтний бий болгосон хамгийн “үмбүү” онол бол “хүчтэй нь ялдаг” гэсэн үзэл юм.

Италид гарсан таамаг үзэл болох фашизмыг германчууд “үндэсний социалист” онол болгов. Германчуудад энэхүү онолоо батлан шинжлэх ухаан болгох шаардлага үүсэв. Ингээд буган цох мөргөлдүүлэн хүчтэй нь ялдаг юм байна хэмээн кино хийж бүх нийтэд сурталдаж бусад улсад довтлон дэлхийн дайн үүсгэв. Дайны дараа “хүчтэй нь ялдаг” гэдэг нь биологийн зүй тогтол учраас хүний нийгэмд тохирохгүй гэж зарлав. Гэхдээ өнөөдөр ч энэ онолоо баримталсаар байгаа нь нууц биш. Ийнхүү “нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлов” гээч нь болж өнөөдөр хөгжингүй улсуудын хүн ам хөгширч биологийн хувьд мөхөл рүүгээ явж байгаа билээ. Тэгээд хүчтэй нь ялж байна уу? Харин ч хүчтэй нь аажмаар мөхөж байна. Хүчтэй нь ялдаггүй гэдэг нь ийнхүү батлагдаж байна. Иймээс цөөхөн монголчууд бидний хувьд энэ зам руу орж болохгүй гэдэг нь тодорхой бөгөөд орох ч үгүй биз ээ. Учир нь ийм юм. Хэдэн зуун сая жилийн өмнө амьтад ургамлын хойноос хуурай газарт гарч ирэв. Хуурай газарт гарсан учир олон мянган нойтон өндөгний тоог бууруулж хатуу хальстай цөөн өндөг гаргах шаардлага үүсэв. Өндөгнөөс эхлээд ангаахай буюу дутуу хөгжилтэй үр төл, хожим нь илүү дэвшилтэт дэгдээхэй гарах болж өндөгний тоо эрс буурав. Байгалийн шалгарлаар хөхтөн бий болж шууд амьд зулзага гаргах болсноор үр төлийн тоо ганц, нэгээр тоологдох боллоо. Ингэснээр гарсан ганц үр төл нь эцэг, эхийн бүх удмын генийг хадгалагч болсон учир хосгүй үнэт зүйл болж хувирав. Монгол эхийн “Үхтэл үр харам” гэдэг үгийн учир энэ бөгөөд цөөхөн монголчууд эхийн тухай дууны тоогоор Геннисийн номд төвөггүй бүртгүүлэх болзол хангасны цаад үнэн учир нь ч энэ билээ. Иймээс 4,1 тэрбум жилийн байгалийн шалгарлаар бий болсон дээд амьтан болох хөхтний эх үрийн энэхүү зүй тогтлыг алдахгүй хамгаалж хуульчилсан тохиолдолд монголчууд биологийн мөхөл рүү явахгүй, монголчуудын цаашид мандан бадрах гол үндэс болно. Хөгжингүй улсууд энэхүү зүй тогтлыг гээчихсэн учир хөгшчүүл нь давамгайлчихаад байгаа хэрэг.

Дээд амьтад болох хөхтөн ганц зулзага гаргах болсон нь нэгэн том аюулыг бий болгов. Энэ бол цус ойртолт болон хэт холдсон ген бүхий амьтантай үржвэл удамшлын өвчин бүхий амьдрах чадваргүй үр төл үлдээх аюул байлаа. Хэт адил эсвэл хэт өөр гентэй хүнтэй үржихгүй байх генийн бүрдлийг биологийн шинжлэх ухаанд генотип гэнэ. Энэ нь үндэстэн дотроо л үр хүүхэдтэй болох нь зөв гэсэн үг. Хөхтөн амьтан болох хүмүүсийн хувьд нэг жалганыхан эсвэл өөр үндэстэнтэй гэрлэвэл удамшлын өвчтэй, амьдрах чадваргүй хүүхэдтэй болдог учир нь энэ юм. Мэдээж байгалийн шалгарлаар үүнээс сэргийлэх арга бий болжээ. Энэ бол хөхтөн амьтны төрөлх үнэр билээ. Хөхтөнүүд төрөлх үнэр нь таалагдаж байгаа амьтантай үржилд орж, ямар ч нөхцөлд дасан зохицож амьдрах чадвартай, баялаг ген бүхий үр төл үлдээдэг бөгөөд та ч үр хүүхдэдээ “үнэртэй ус нь биш төрөлх үнэр нь таалагдаж буй хүнтэй гэрлээрэй” гэж онцгойлон захих ёстой гэсэн үг юм. Удмын бичиг энэ тэрээ бол Философитой адил бидний тархийг угааж, ахиухан мөнгө олох гэсэн хэн нэгний арга, заль төдий зүйл. Бүх монголчууд бичиг үсэг төгөлдөр байж удмын бичиг хөтөлдөг байсан гэдэг бол зүгээр л онигоо. Таамаг, онол нь хийсвэр харин шинжлэх ухаан нь бодит зүйл буюу зүй тогтол гээд буйн цаад учир нь ердөө л энэ. Эр амьтад хоорондоо хүч үзэн, ялсан нь үлддэг нь зүгээр л эм амьтдад зориулан эрүүл эр амьтдын тооны бүрдэл бий болгож буй зүй тогтол. Харин хэнтэй нь үржих вэ гэдгийг эм амьтад үнэрээр нь сонгодог. Иймээс сүргийн эзэн азарга, арслан гэдэг нь зүгээр л бидний хийсвэрлэл болохоос бус бодит амьдрал дээр заан, арслан, адуун сүргийг нэг эм амьтан л удирддаг. Тэгэхлээр хүчтэй нь биш хэрэгтэй нь удирддаг гэсэн үг.

Энэ нь биологийн хуулиуд нийгэмд арай хялбарчилсан байдлаар яг адилхан давтагдан явагддаг гэсэн үг билээ. Жишээ нь улс бол биотоп, үндэстэн бол дэд зүйл харин аль ч улсын ДНБ бол биотопын биомасс юм. Биотоп нь экосистемийн хамгийн бага нэгж бөгөөд амьд болгон сүргийн эрх ашгийн төлөө амьдарч байж оршин тогтнодог. Тухайлбал, хоёр залуу арслан нийлж сүргийг хамгаалж байсан арсланг хөөж явуулаад нялх үр төлийг нь бүгдийг нь алчихдаг. Энэ бол нэг арслангийн ген арслангийн сүрэгт олшрохоос сэргийлж буй явдал. Бас “хар бэлэвсэн эхнэр” гэх эм аалз үр тогтонгуут эрийгээ бариад идчихдэг нь ч үнэндээ бол сүргийнхээ генийн бүтцийг нэг төрлийн гентэй болохоос хамгаалж буй нийтийн төлөө үйлдэл юм. Бас экосистемийн амьд организм бүр ДНБ болох биомассыг нэмэгдүүлэх л үүрэг хүлээж амьдралаа зориулдаг. Өөрөөр хэлбэл, манай төр, засгийнхан татвар төлөгчдийн мөнгийг зөвхөн үрж нийгэмдээ гай тарихаа зогсоож энэ мөнгийг үржүүлдэг болж нийтийн төлөө үйлдэл хийдэг болох цаг болсон гэсэн үг. Ерөөс нийгмийн шинжлэх ухаан болох Эдийн засаг, Улс төр, Социологи, Нийгмийн сэтгэл зүй, Хууль зүй, Түүх, Газар зүй гээд хүнтэй холбоотой бүх шинжлэх ухааныг бид цоо шинээр харах шаардлага үүсч байна гэсэн үг. Учир нь шинжлэх ухаан бол бодит төдийгүй хөгжин, дэвшиж байх ёстой зүйл билээ.

Байгальд хүчтэй нь бус ямар ч орчинд дасан зохицох чадвартай баялаг ген бүхий эр амьтад эм амьтдын сонголтоор үр төлөө үлдээж цаашид оршин тогтнодог нь тодорхой болсон зүйл. Харин нийгмийн хувьд баялаг ген бүхий тогтолцоо гэдэг нь бусдаасаа илүү ард иргэддээ сайхан амьдрах боломж олгох нийгмийн дэвшилтэт тогтолцоо юм. Тухайлбал, эртний Грекийн хот улсууд тулгамдсан асуудлаа гадаад талбайд цуглан зөвшөөрсөн нь цагаан, зөвшөөрөөгүй нь хар чулуу вааранд хийж тоолон олонхын саналаар асуудлаа шийдэн цэнгэлийн манлайд хүрсэн. Ромчууд сенат гэх байнгын парламент бий болгож цезарь гэх гүйцэтгэх засгийн тэргүүнтэй байсан. Харин монголчууд Их хуралдай гэх байнгын бус парламент бий болгож хаан гэх гүйцэтгэх засгийн тэргүүнтэй, хамгийн гол нь үндсэн болон процессын хуулийн үүрэг гүйцэтгэх Их засаг хуультай болсон. Чингис хаан хүртэл Их засаг хуулийг сахих үүрэгтэй байсан учир тухайн үеийн Монгол нь эзэнт гүрэн бус Их Монгол Улс гэгддэг. Их Британи хууль баталдаг, баталсан хуулиудыг холбооны улсуудын эрх ашигт тохируулан хянах үүрэгтэй хоёр дахь танхим бүхий сонгодог парламентын засаглал бий болгон өнөөдөртэй золгоод байна. Иймээс манай УИХ-ын гишүүдийн Үндсэн хуульдаа оруулах өөрчлөлт гэдэг нь бусад улсаас илүү нийгмийн тогтолцоо бий болгох асуудлыг хуульчилна гэсэн үг юм. Бусад улсаас илүү гарсан нийгмийн тогтолцоо гэдэг нь улстөрчид, төрийн түшмэд бүгд биологийн хуулийн дагуу баялаг бүтээгчид болж иргэд нь сайн сайхан амьдрах боломжтой болно гэсэн үг болж таарч байна. Өөр зам гэж үгүй. Биологийн хууль нь ийм юм.

Хүн төрөлхтний бий болгосон хамгийн “үмбүү” онол болох “хүчтэй нь ялдаг” гэсэн таамгийн тухай товч дурдахад ийм байна.

Г.АМАРСАНАА

Эх сурвалж: Өдрийн сонин